Merkez Bankası'ndan açık pozisyonlara sıkı takip

FİNANS sektöründe açık pozisyon miktarının 12 milyar dolara ulaşması, Merkez Bankası'nın denetimini artırmasına neden oldu. Uyulması gereken likidite ve döviz pozisyon oranlarını yeniden belirleyen Merkez Bankası, kimin ne kadar açık pozisyon tutabileceğini de kararlaştıracak.

HANGİ bankanın ne kadar açık pozisyon tutabileceğine bundan sonra Merkez Bankası karar verecek. Normalde 1.6 milyar dolar olması gereken açık pozisyon miktarının 12 milyar dolara ulaşması, Merkez Bankası'nın denetimini artırmasına neden oldu. Yeni düzenlemeye göre bankaların ve özel finans kurumlarının döviz pozisyon oranı yüzde 80 ile yüzde 110 arasında olabilecek.

Merkez Bankası'nın Türk Parası Kıymetini Korumu Hakkında 32 Sayılı Kararı ile Başbakanlık Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın 91-32/5 Sayılı tebliğine ilişkin genelgesi, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Tebliğle bankalar ve özel finans kurumlarının döviz pozisyonu yönetimi sırasında uymak zorunda oldukları kriterler yeniden belirlendi. Likidite ve döviz pozisyon oranlarının hesaplanmasına ve uygulanmasına ilİşkin esaslar Merkez Bankası tarafından belirlenecek.

Buna göre, likidite oranı, bankalar ve özel finans kurumlarının ABD Doları karşılıkları üzerinden döviz varlıkları listesindeki hesap tutarlarının, döviz yükümlülükleri listesindeki hesap tutarlarına bölünmesi suretiyle bulunacak. Bu oran yüzde 10'dan aşağı olamayacak.

Döviz pozisyon oranı, bankalar ve özel finans kurumlarının ABD Doları, dahil Avrupa Para Birliği'ne katılan ülke paralarının Euro karşılıkları toplamı, altın dahil diğer konvertible paraların ABD Doları karşılıkları toplamı üzerinden döviz varlıkları listesindeki hesap tutarlarının, döviz yükümlülükleri listesindeki hesap tutarlarına bölünmesiyle bulunacak.

Her kategori için asgari döviz pozisyon oranı, toplam ABD Doları karşıklıkları için asgari yüzde 80, azami yüzde 110 olacak. Daha önceki uygulamada bu oran asgari yüzde 75, azami yüzde 115'di.

UYMAYANA CEZA

Belirtilen esaslar çerçevesinde toplam ABD Doları karşılıkları için saptanan oranların dışında kalanlara, noksan ve fazlalıkları için, ait olduğu haftanın son iş günü Merkez Bankası cari döviz alış kuru esas alınarak bulunan Türk Lirası karşılığı üzerinden Merkez Bankası'nca kısa vadeli kredilere genel olarak uygulanan reeskont faiz oranının 1.5 katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak oranda haftalık cezai faiz uygulanacak.

Merkez Bankası ne yapacak?

Bankacılık sektörünün açık pozisyon miktarının 2 milyar doları geçmemesi gerekiyor.

Oysa bugün bankacılık sektörünün açık pozisyon toplamı 12 milyar doları buluyor.

Merkez Bankası artık bankalara, ‘Sizin açık pozisyon limitiniz şu kadar’ diyebilecek.

IMF açık pozisyonların düşürülmesini istiyor

MERKEZ Bankası'nın yeni tebliği, IMF ile yapılan stand-by anlaşması gereği uygulamaya aldığı biliniyor. Uzmanlar, bankaların öteden beri çeşitli bilanço oyunlarıyla açık pozisyon oranlarını gizlemeyi başardıklarını, bundan sonra da aynı yöntemleri kullanabileceklerini belirtiyor.

Merkez Bankası'nın yeni yaptığı düzenlemedeki asıl ilginç nokta ise, bundan sonra hangi bankanın ya da finans kurumunun ne kadar açık pozisyon tutacağına Merkez Bankası'nın karar verecek olması. Yani Merkez Bankası A Bankası'na ‘‘Senin rasyoların iyi sen şu oranda açık pozisyon tutabilirsin’’ derken, B bankasına ‘‘Senin rasyolarını beğenmedik sen şu oranın üstüne çıkmayacaksın’’ diyebilecek. Bu durumun bankalar arasında bir rahatsız yaratıp yaratmayacağına ilişkin ise, uzmanlar şu görüşü dile getiriyor: ‘‘Bankalar bu konuda seslerini çıkaramazlar. Falanca bankaya daha çok açık pozisyon imkanı veriyorsun, bana neden daha az diye kimse ortaya çıkmaz. Benzer bir uygulama Mevduat Sigorta Fonu'nda da uygulanıyor. Bazı bankalar diğerlerine göre daha yüksek prim ödüyor ama kimse çıkıp da buna itiraz edemiyor.’’