Merkez Bankası ile ilgili ifade neden kalktı?

Hükümet programının Merkez Bankası bölümünde “bağımsız” kelimesinin çıkarılması piyasalarda tartışma yarattı. Bankayla ilgili geçmişten beri yaşanan faiz tartışmaları, dönem dönem Merkez Bankası yasasının değişebileceğine yönelik açıklamalar, tedirginlik yaratmıştı. Dün sabah saatlerinde Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Twitter üzerinden, Merkez Bankasının temel görevinin fiyat istikrarını sağlamak olduğunu belirterek, Bankanın para politikası araçlarını bağımsız bir şekilde belirlemeye devam edeceği mesajını paylaştı. Bağımsızlık sürüyorsa ‘bağımısızlık’ ifadesinin kaldırılma gerekçesinin anlaşılmadığı belirten uzmanlar, yasa değişikliği olmayacağına ilişkin net ve resmi bir açıklama yapılması gerektiğini vurguladı. 

TWITTER’DAN AÇIKLAMA
64. hükümetin dün TBMM Genel Kurulu’nda okunmasından önce en çok merak edilen bölümlerden birisi Merkez Bankası ile ilgili olan kısımdı. Hürriyet’te dün yayınlanan haberde geçmiş yıllardakinin aksine bu yıl hükümet programında “bağımsız” ifadesinin kaldırıldığına dikkat çekildi. Tartışmalar üzerine sabah saatlerinde Twitter’dan açıklama yapan Başbakan Yardımcısı Şimşek, yeni hükümet programında Merkez Bankası’nın bağımsızlığına ilişkin ifadeler üzerinden yapılan spekülasyonların gerçeği yansıtmadığını kaydetti. Programdaki ifadelerin Merkez Bankası kanunundaki ifadelerle uyumlu olduğuna işaret eden Şimşek, “Enflasyon hedeflerinin duyurulması sistemi de değişmeyecektir. Merkez Bankasının temel görevi fiyat istikrarını sağlamaktır. Para politikası araçlarını bağımsız bir şekilde belirlemeye devam edecektir” ifadelerini kullandı.

Reuters’a konuşan üst düzey ekonomi yetkilileri de, Merkez Bankası’nın yapısına müdahale etmek ya da bağımsızlığını kısıtlamak gibi bir düşünce ya da planın hiç bir şekilde olmadığını belirtti. Adı açıklanmayan ekonomi yetkilisi şu açıklamayı yaptı: “Hükümet programında Merkez’in durumuna dair yaklaşım ortaya konuldu. Merkez Bankası mevcut yapısı ile çalışmaya devam edecek. Hiç bir şekilde müdahale, değişiklik ya da başka bir tasarruf niyeti yok. Ama aldıkları kararlar zaman zaman eleştirilse de kimse ‘TCMB’yi kontrolümüz altına alalım, yapısını değiştirelim’ demiyor. Böyle bir yasa taslağı düşüncesi bile yok.”

"BU İŞİN ŞAKASI YOK"

EKONOMİST Haluk Bürümcekçi, Merkez Bankası ile ilgili ifadelerdeki değişikliklerin hükümet programına yazılmasından sonra hemen yürürlüğe girmesinin beklenmediğine işaret ederken “Bunu biliyoruz ama Meclis çalışırken, o zaman gelirse... Şakaya alınacak bir konu değil. Hükümet yetkililerinden resmi bir şekilde (Merkez Bankası yasasının değiştirilmesine ilişkin bir çalışma yok) açıklaması gelmeden rahat edemem. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Twitter’dan açıklama yaptı ama ‘yasa değişikliği yok’ demedi” dedi. Geçmiş hükümet programlarında yer alan “para politikası” kısmının da çıkarıldığını hatırlatan Bürümcekçi, bunun Merkez Bankası’nın gevşeme-sıkılaşma kararı alamaması anlamına geleceğini söyledi. Para politikası araçlarını istediği gibi kullanabileceğini ifade eden Bürümcekçi “Repoyu kullanacak ama sıkılaşmaya kim karar verecek? Para politikası araçlarının kalması yeterli değil” görüşünü savundu.

"İFADEYE DİKKAT EDİLMELİYDİ"

Ekonomist Mahfi Eğilmez, bilerek ya da isteyerek böyle bir değişikliğin yapıldığını düşünmediğini, gözden kaçmış olabileceğini ancak böyle bir ortamda “bağımsız” ifadesine dikkat edilmesi gerektiğini vurguladı. Bundan sonra kendisinin uygulamalara ve demeçlere bakacağını ifade eden Eğilmez, “Bundan sonra uygulamalarda ne olacak o önemli. Faiz inmeli açıklamaları olduğu sürece Merkez Bankası rahat hareket edemiyor. Geçmişte bağımsız yazdığında da demeçler veriliyordu” dedi.

FAİZ TARTIŞMASI HİÇ BİTMEDİ

MERKEZ Bankası’nın para politikasına yönelik eleştiriler bugüne kadar artan dozda devam etti. Başbakanlığı döneminde sık sık Merkez Bankası’nı eleştiren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen yıl eleştiri dozunu daha da artırdı. Daha sonra Ali Babacan ve Erdem Başçı’dan brifing alan Erdoğan, olayı tatlıya bağladıklarını söyledi. Geçtiğimiz yıllarda Merkez Bankası kanununun değişmesi gerektiği de hükümet üyeleri tarafından dönem dönem dile getirildi. İlk dile getiren Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş’tu. Yine geçen hükümette Ekonomi Bakanı olan Nihat Zeybekci de Merkez Bankası yasasının değişmesi gerektiğini dile getiren isimlerden olmuştu.

Eski ifade
“Merkez Bankası, fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı para politikası araçlarını bağımsız bir şekilde belirlemeye devam edecektir.”
Yeni ifade
“Merkez Bankası’nın fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikası araçlarını doğrudan kendisinin belirlemesi, esas olmaya devam edecektir.”