Menkul sermaye iradında beyanname rehberi

Menkul sermaye iratlarına yönelik olarak hazırlanan bu rehberde, aÅŸağıda belirtilen gelirlerin beyanına iliÅŸkin açıklamalar yer almaktadır. Bütün gelir unsurlarının tespiti, beyanı ve vergilendirilmesi ile ilgili olarak Gelirler Kontrolörleri DerneÄŸi tarafından yayınlanan ve her yıl güncellenen Gelir Vergisi Rehberi isimli kitabı öneririz.1. Mevduat faizleri 2. Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile diÄŸer her türlü tahvil ve bono faizleri 3. Hisse senedi kar payları (temettü gelirleri) 4. İştirak hisselerinden doÄŸan kazançlar 5. Kurumların idare meclisi baÅŸkan ve üyelerine verilen kar payları 6. Özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları 7. Menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kar payları 8. Repo gelirleri 9. Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri 10. Alacak faizleri 11. Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiÅŸ kuponlarının satışından elde edilen bedeller 12. İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiÅŸ kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar 13. Her çeÅŸit senetlerin ıskonto edilmesi karşılığında alınan ıskonto bedelleri14. Tüzel kiÅŸiliÄŸi haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta ÅŸirketleri tarafından çeÅŸitli adlar altında yapılan ödemeler BÃœTÃœN MENKUL SERMAYE Ä°RATLARININ YILLIK BEYANNAME Ä°LE BEYAN EDÄ°LMESÄ° ZORUNLU MUDUR? 2004 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarının bir kısmı tutarı ne olursa olsun, bir kısmı ise elde edilen gelirin belirli bir tutarı aÅŸmaması halinde yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir. Menkul sermaye iratlarının yıllık beyanname ile beyan edilip edilmeyeceÄŸine iliÅŸkin açıklamalar aÅŸağıda yer almaktadır. TUTARI NE OLURSA OLSUN BEYAN EDÄ°LMEYECEK MENKUL SERMAYE Ä°RATLARI AÅŸağıda belirtilen gelirler tutarı ne olursa olsun beyan edilmez. DiÄŸer gelirler nedeniyle verilen beyannameye de dahil edilmez.  Vergi kesintisine tabi tutulmuÅŸ olan, 1. Mevduat faizleri, 2. Özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları, 3. Repo gelirleri, 4. Menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerine ödenen kar payları.  07/10/2001 tarihinden itibaren düzenlenen ÅŸahıs sigorta poliçeleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye iratları.  Kurumlar vergisi mükelleflerince 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı halinde, gerçek kiÅŸilerce elde edilen kar payları.  Kurumların karlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleÅŸtirdikleri kar dağıtım iÅŸlemlerinde gerçek kiÅŸi ortaklarca elde edilen kar payları. BELÄ°RLÄ° BÄ°R TUTARI AÅžMAMASI HALÄ°NDE BEYAN EDÄ°LMEYECEK MENKUL SERMAYE Ä°RATLARI Geliri sadece menkul sermaye iratlarından ibaret olan mükelleflerin elde ettikleri menkul sermaye iratlarının gayri safi tutarları toplamının 14 milyar lirayı (14 bin YTL) aÅŸmaması halinde, vergi kesintisine tabi tutulmuÅŸ olanlar beyan edilmeyecektir. Vergi uygulamasında, kesinti oranı sıfır olarak belirlenmiÅŸ kazançlar vergi kesintisine tabi tutulmuÅŸ kabul edilmektedir. Menkul sermaye iratlarının gayri safi tutarları toplamının belirlenen haddi aşıp aÅŸmadığının tespitinde, tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecek olan menkul sermaye iratları dikkate alınmayacaktır. Elde edilen gelirin 14 milyar lirayı (14 bin YTL) aÅŸmaması halinde beyan edilmeyecek menkul sermaye iratları aÅŸağıda belirtilmiÅŸtir.  Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut Ä°daresi ve ÖzelleÅŸtirme Ä°daresince çıkarılan menkul kıymetlerden saÄŸlanan gelirler.  Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları. Elde edilen gelirin 14 milyar lirayı (14 bin YTL) aÅŸması halinde bu gelirlerin tamamı (istisna edilen tutarlar hariç) yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Menkul sermaye iratları toplamının 14 milyar lirayı (14 bin YTL) aşıp aÅŸmadığının tespitinde indirim oranı ve istisna uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının, indirim oranı ve istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının dikkate alınması, bu iratların beyan edilmesinin gerektiÄŸi durumlarda ise indirim oranı ve istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının beyan edilmesi gerekmektedir. Yukarıda belirtilen gelirlerden, dövize, altına veya baÅŸka bir deÄŸere endeksli olanlar ile döviz cinsinden ihraç edilenler hariç her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile menkul kıymetler yatırım ortaklıklarından saÄŸlanan kar payları, indirim oranı uygulamasından, Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri (26/07/2001 tarihinden önce ihraç edilenler hariç) ile tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları, ayrıca istisna uygulamasından yararlanmaktadır. Ä°ndirim oranı ve istisna uygulamasına iliÅŸkin açıklamalara ileride yer verilmiÅŸtir. 750 MÄ°LYON LÄ°RALIK (750 YTL) TUTARI AÅžMAMASI HALÄ°NDE BEYAN EDÄ°LMEYECEK MENKUL SERMAYE Ä°RATLARI Türkiye’de vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan aÅŸağıda belirtilen menkul sermaye iratlarının 750 milyon liralık (750 YTL) tutarı aÅŸmaması halinde, bu iratlar beyan edilmeyecektir. 1. Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri 2. Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiÅŸ kuponlarının satışından elde edilen bedeller 3. İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiÅŸ kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar 4. Her çeÅŸit senetlerin ıskonto edilmesi karşılığında alınan ıskonto bedelleri 5. Her nevi alacak faizleri 6. Yurt dışından elde edilen diÄŸer menkul sermaye iratları. 750 milyon liralık (750 YTL) tutar bir istisna olmayıp, gelirin beyan edilip edilmeyeceÄŸine yönelik tespitte dikkate alınacak bir haddir. Bu had yukarıda belirtilen gelirlerin her biri için ayrı ayrı uygulanmayacak olup, bu gelirler ile vergi kesintisine tabi olmayan ve istisna uygulanmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının toplam tutarı dikkate alınarak hesaplanacaktır. Ä°NDÄ°RÄ°M ORANI UYGULANARAK BEYAN EDÄ°LECEK MENKUL SERMAYE Ä°RATLARI HANGÄ°LERÄ°DÄ°R? Gelir Vergisi Kanununda bazı menkul sermaye iratlarının enflasyondan arındırıldıktan sonra kalan tutarlarının vergilendirilmesi öngörülmüştür. Enflasyondan arındırmaya iliÅŸkin indirim oranı 2004 yılı için % 43,8 olarak belirlenmiÅŸtir. 2004 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından; 1. Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut Ä°daresi ve ÖzelleÅŸtirme Ä°daresince çıkarılan menkul kıymetlerden saÄŸlanan gelirler, 2. Her nevi alacak faizleri, 3. Menkul kıymetler yatırım ortaklıklarından saÄŸlanan kar payları indirim oranı uygulanmak suretiyle beyan edilecektir. Beyanname verme sınırı olan 14 milyar liranın (14 bin YTL) hesabında, indirim oranı uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının tutarı, indirim oranı uygulandıktan sonra kalan kısımlar itibariyle dikkate alınacaktır. Bu durumda, baÅŸkaca beyanı gereken gelirlerin bulunmaması halinde, indirim oranı uygulamasından yararlanabilecek menkul sermaye iratlarından, gayri safi tutarları toplamı 24.911.032.028 TL.’nı (24.911,03 YTL) aÅŸmayan tutarlar için yıllık beyanname verilmeyecektir. Ticari iÅŸletmelere dahil kazanç ve iratlar için indirim oranı uygulanması söz konusu deÄŸildir. Dövize, altına veya baÅŸka bir deÄŸere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen gelirler için indirim oranı uygulanmaz.DEVLET TAHVÄ°LÄ° VE HAZÄ°NE BONOLARINDAN ELDE EDÄ°LEN GELÄ°RLERDE Ä°STÄ°SNA UYGULAMASI NASIL OLACAKTIR? 26/07/2001-31/12/2004 tarihleri arasında ihraç edilen Devlet tahvilleri ve Hazine bonolarının faiz gelirleri ile elden çıkarılmasından saÄŸlanan diÄŸer kazançlar toplamının 2004 yılında 156 milyar 505 milyon 290 bin lirası (156.505,29 YTL) gelir vergisinden istisna edilmiÅŸtir. Ä°stisna kapsamına giren söz konusu kazançlar için yıllık beyanname verilmeyeceÄŸi gibi, diÄŸer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye de bu kazançlar dahil edilmeyecektir. 2004 yılında elde edilen ve gayrisafi tutarı (26.07.2001 tarihinden itibaren TL cinsinden ihraç edilenler) 303.390.195.729 TL.’nı (303.390,20 YTL) aÅŸmayan Devlet tahvili ve Hazine bonosu faiz gelirleri beyan edilmeyecektir. Ä°stisna, faiz gelirleri ile elden çıkarma dolayısıyla elde edilen diÄŸer kazançlar toplamına uygulanacaktır. Bir gerçek kiÅŸinin, hem faiz hem de elden çıkarma dolayısıyla elde ettiÄŸi kazancının bulunması ve gelir toplamının istisna sınırını aÅŸması halinde, istisnanın hangi kazanca uygulanacağı serbestçe belirlenebilecektir. Ä°stisna; faiz gelirleri açısından indirim oranı, elden çıkarma dolayısıyla elde edilen diÄŸer kazançlar açısından ise maliyet bedeli endekslenmesi uygulandıktan sonra bulunan tutara uygulanacaktır. Ä°stisna, sadece gerçek kiÅŸilerce elde edilen kazançlar yönünden geçerli olup, ticari iÅŸletmelere ait olan bu tür gelirlere uygulanmayacaktır. KAR PAYLARININ VERGÄ°LENDÄ°RÄ°LMESÄ° VE BEYANI NASIL OLACAKTIR? Gerçek kiÅŸilerce, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu uygulaması bakımından kar payı sayılan gelirler aÅŸağıdaki gibidir: 1. Her nev’i hisse senetlerinin kar payları 2. İştirak hisselerinden doÄŸan kazançlar 3. Kurumların idare meclisi baÅŸkan ve üyelerine verilen kar payları. Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi baÅŸka gelirlerin bulunmaması halinde, gelir 14 milyar lirayı (14 bin YTL) aşıyor ise beyan edilecektir. Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kurum bünyesinde karın dağıtımı aÅŸamasında yapılan vergi kesintisinin tamamı mahsup edilecektir. Söz konusu kesinti oranı, halka açık olan ve olmayan tüm ÅŸirketler için %10 olarak uygulanmakta olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde ret ve iade edilecektir. Kurumların 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde ettikleri kazançlarını dağıtmaları halinde, gerçek kiÅŸilerce elde edilen bu kar payları, tutarı ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilmeyecektir. 01/01/1999-31/12/2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerine iliÅŸkin olup, kurumlar vergisinden istisna edilmiÅŸ kazançlar ile Gelir Vergisi Kanununun Geçici 61 inci maddesi kapsamında vergi kesintine tabi tutulmuÅŸ olan yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançların dağıtılması halinde, gerçek kiÅŸilerce elde edilen kar paylarının net tutarına elde edilen kar payının 1/9’u eklendikten sonra bulunan tutarın yarısı vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyan edilen tutarın 1/5’lik kısmı hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. KÄ°MLER BEYANNAME VERECEK? 2004 yılında beyan edilmesi gereken menkul sermaye iradı elde edenler yıllık beyanname verecektir. Yıllık beyanname ile beyan edilmesi gereken menkul sermaye iratlarından bazılarına iliÅŸkin bilgiler aÅŸağıda tablo halinde gösterilmiÅŸtir. Bu tablo, mükelleflerin menkul sermaye iratları dışında, beyanı gereken baÅŸkaca gelirlerinin olmadığı varsayılarak hazırlanmıştır. 26/07/2001 tarihinden önce Türk Lirası cinsinden ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleriÄ°ndirim oranı (%43,8) uygulandıktan sonra kalan tutar 14 milyar (14 bin YTL) lirayı aşıyorsa beyanname verilecektir.26/07/2001 tarihinden itibaren Türk Lirası cinsinden ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleriÄ°ndirim oranı (%43,8) ve 156 milyar 505 milyon 290 bin liralık (156.505,29 YTL) istisna uygulandıktan sonra kalan tutar 14 milyar lirayı (14 bin YTL) aşıyorsa beyanname verilecektir.26/07/2001 tarihinden önce ihraç edilen dövize, altına veya baÅŸka bir deÄŸere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleriÄ°ndirim oranı ve 156 milyar 505 milyon 290 bin liralık (156.505,29 YTL) istisna uygulanmayacak olup, elde edilen menkul sermaye iratlarının toplam tutarı 14 milyar lirayı (14 bin YTL) aşıyorsa beyanname verilecektir.26/07/2001 tarihinden sonra ihraç edilen dövize, altına veya baÅŸka bir deÄŸere endeksli (döviz cinsinden ihraç edilenler dahil) Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleriÄ°ndirim oranı uygulanmayacak olup, 156 milyar 505 milyon 290 bin liralık(156.505,29 YTL) istisna uygulan dıktan sonra kalan tutar 14 milyar lirayı (14 bin YTL) aşıyorsa beyanname verilecektir.Her nev’i alacak faizleriÄ°ndirim oranı (%43,8) uygulaması sonucu kalan tutarın 750 milyon lirayı (750 YTL) aÅŸması halinde beyan edilecektir.Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri750 milyon liralık (750 YTL) tutarı aÅŸması halinde tamamı için beyanname verilecektir.(TL cinsinden açılmış hesaplardan elde edilen faiz gelirlerinde indirim oranı uygulaması sonucu kalan tutar dikkate alınacaktır.)Türkiye’de elde edilen kar paylarıElde edilen kar payının brüt tutarının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar 14 milyar lirayı (14 bin YTL) aşıyorsa beyanname verilecektir.1999-2002 tarihleri arasında sona eren hesap dönemlerinde elde edilen, kurumlar vergisinden istisna kazançlar ile yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançların dağıtımı halinde gerçek kiÅŸilerce elde edilen kar payları Elde edilen kar payının net tutarına bu tutarın 1/9’u eklenerek bulunacak tutarın yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar 14 milyar lirayı (14 bin YTL) aşıyorsa beyanname verilecektir. Yukarıda belirtilenlerin bir arada elde edilmesi Vergi kesintisine tabi olmayan menkul sermaye iratları tutarı 750 milyon lirayı (750 YTL) aşıyorsa tamamı beyan edilecektir. Vergi kesintisine tabi menkul sermaye iradı ile kesintiye tabi olmayan iradın toplamı 14 milyar lirayı (14 bin YTL) aşıyorsa tamamı için beyanname verilecektir. YURT DIÅžINDA YAÅžAYAN VATANDAÅžLARIMIZ HANGÄ° DURUMDA BEYANNAME VERECEK?  Çalışma veya oturma izni alarak altı aydan daha fazla bir süredir yurt dışında yaÅŸamakta olan Türk vatandaÅŸları, Türkiye’de elde ettikleri vergi kesintisine tabi menkul sermaye iratları için tutarı ne olursa olsun beyanname vermeyeceklerdir. Bu vatandaÅŸlarımız Türkiye’de elde ettikleri ve vergi kesintisine tabi tutulmamış menkul sermaye iratları için beyanname vereceklerdir.  AÄ°LE BÄ°REYLERÄ°NÄ°N ELDE ETTİĞİ MENKUL SERMAYE Ä°RATLARININ BEYANI NASIL OLACAK? Menkul sermaye iradı elde eden aile bireylerinin (eÅŸ ve çocuk) beyanname verip vermeyeceÄŸi, her bireyin kendi durumu önceki bölümlerde yapılan açıklamalar çerçevesinde deÄŸerlendirilerek belirlenecektir. Beyan edilmesi gereken herhangi bir gelirin varlığı halinde beyanname, geliri elde eden aile bireyi adına düzenlenerek imzalanacaktır. Beyanname vermek zorunda olan kiÅŸinin küçük veya kısıtlı olması ya da mümeyyiz olmaması hallerinde beyanname, yine geliri elde eden adına düzenlenmekle birlikte, bu kiÅŸiler adına veli, vasi veya bu kiÅŸileri temsile yetkili kayyım tarafından imzalanacak ve hangi sıfatla imzalandığı beyannamede belirtilecektir. BEYANNAME NE ZAMAN VE NEREYE VERÄ°LECEK? 1 Ocak- 31 Aralık 2004 döneminde elde edilen beyana tabi menkul sermaye iratlarının 2005 yılının Mart ayının (1 Mart – 15 Mart) otuzbirinci günü akÅŸamına kadar verilecek gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.  Beyanname mükellefin ikametgahının bulunduÄŸu yer vergi dairesine verilecektir. KESÄ°LEN VERGÄ°LERÄ°N MAHSUBU NASIL YAPILACAK? Menkul sermaye iratları üzerinden kesilen vergilerden beyannameye dahil edilen gelire isabet eden kısım, beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Kar paylarının beyan edilmesi durumunda ise, beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kar paylarının dağıtımı aÅŸamasında kurum bünyesinde yapılan vergi kesintisinin tamamı mahsup edilecektir. BEYANNAMENÄ°N DOLDURULMASINDA PARA BÄ°RÄ°MÄ° OLARAK YENÄ° TÃœRK LÄ°RASI ESAS ALINACAKTIR. 2004 yılında elde edilen gelirler için 2005 yılında verilecek gelir vergisi beyannamelerinin doldurulmasında Yeni Türk Lirası para birimi esas alınacaktır. VERGÄ° NE ZAMAN VE NEREYE ÖDENECEK?  Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi, 2005 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eÅŸit taksitte ödenecektir. Hesaplanan vergi, mükellefin baÄŸlı olduÄŸu vergi dairesine ödenebileceÄŸi gibi, vergi tahsiline yetkili banka ÅŸubelerine de ödenebilecektir.   Â