Mardin’e fabrika kuramadı Hadımköy’den Çin’e uzandı

Dış ticaret uzmanı gençlerin kurduÄŸu Seta Tekstil, Mardin'e Korelilerle yapacağı 18 milyon dolarlık polyester elyaf yatırımı için izin alamayınca, tesisin küçük bir kısmını Hadımköy'de kurdu. Seta ÅŸimdi kullanılmış pet ambalajdan ürettiÄŸi geri dönüşüm malzemesini Çin'e satıyor.BÃœROKRATÄ°K cumhuriyet olmakla suçlanan Türkiye'de bu suçlamayı haklı çıkaran giriÅŸim öykülerine sık sık rastlıyoruz. Üç dış ticaret uzmanı gencin 1995'te kurduÄŸu Seta Tekstil'in ticaret ve yatırım öyküsünde de ‘bürokratik cumhuriyet’ net bir ÅŸekilde karşımıza çıkıyor.Åžu anda 4 trilyon cirosu olan ve yaklaşık 70 personeli bulunan Seta Tekstil ve Geri Dönüşüm Sanayi Ticaret A.Åž. Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Semih Tugay, SETA'nın hikayesine şöyle baÅŸlıyor:‘‘Biz üç ortağız. 1980'li yılların dışa açılma rüzgarında herbirimiz farklı dış ticaret ÅŸirketlerinde çalışmış üç arkadaÅŸ (Semih Tugay, Asım YaÄŸcı, Fatih Üçkuzular) 1995'te biraraya geldik ve ÅŸirketimizi kurduk. Ä°thalat yapıp Türk tekstiline hammadde temin ediyorduk. Sonra Güney Koreli Samsung Grubu'nun tekstil koluyla temsilcilik anlaÅŸması yaptık. Bu iliÅŸki geliÅŸti ve pet rezin iÅŸine girdik. Samsung bize Türkiye'de pet ambalaj için bir geri dönüşüm ve bu geri dönüştürülen maddeden de polyester elyaf iÅŸleme tesisi kurmayı teklif etti. 1999'da projeyi baÅŸlattık. 18 milyon dolarlık bir yatırım için anlaÅŸtık. Yabancı sermayeli bir yatırım olacaktı ama o zaman ki bakanlığın dış ticaret bölümü geri dönüşüme teÅŸvik verdi, elyaf üretimi yapacak yatırıma izin vermedi.’’Semih Tugay böyle bir engeli hiç beklemediklerini belirtiyor ve şöyle devam ediyor:‘‘Biz, Korelilerle ve tesisi kuracağımız Mardin'deki ortağımız ile toplanıp ortaklığımızı ÅŸampanya ile kutladık. Ama yatırım için bürokrasi geçit vermedi. 18 milyon dolarlık yatırım da Kore Eximbank tarafından kredilendiriliyordu. Mardin'de yatırım yapmamızın tek nedeni teÅŸvik de deÄŸildi. OrtadoÄŸu ve Kuzey Afrika'nın bazı ülkelerine elyaf ihracatı için çok uygun bir konum yakalamıştık.’’HADIMKÖY'DEN ÇİN'ESemih Tugay, büyük yatırımı yapamayınca projenin çok küçük bir bölümü olan geri dönüşüm tesisini Ä°stanbul-Hadımköy'e yaptıklarını anlatıyor. Tugay, ‘‘Geri dönüşümle elde edilecek malzemeden elyaf üretecek tesis kurulamayacağı için Mardin'e yatırımın da bir anlamı kalmadı. 1 milyon 600 bin dolarlık bir yatırımla Hadımköy'e bir geri dönüşüm tesisi kurduk’’ diyor ve şöyle devam ediyor:‘‘Geçen yıl 1 milyon dolarlık ihracat yaptık. Büyük bölümü Çin'e satıldı. Çin de bu malzemeyle elyaf üretip tekrar Türkiye'ye satıyor. Yani bize kurdurmadıkları fabrika yerine Çin'deki fabrika çalışıyor. Bizim küçük tesisimizde 2 vardiyada 40 kiÅŸi çalışıyor.’’ Ne kadar kullanılmış pet malzeme getirseler alırızHADIMKÖY'deki geri dönüşüm tesisinde yıllık 8.600 ton iÅŸleme kapasitesi bulunduÄŸunu söyleyen Semih Tugay, ‘‘Ancak ÅŸu anda biz bunun yarısını kullanabiliyoruz. Türkiye'de atık malzeme toplamak çok zor. Fabrikamızda iÅŸleyecek atık malzeme bulmakta zorlanıyoruz’’ diyor. Atık pet malzemeyi plastik hurdacılarının topladığını ve onların da toptan hurdacılarda götürdüğünü söyleyen Tugay şöyle devam ediyor:‘‘Biz de onlardan balyalar halinde kilosunu 400 bin liraya yakın bir fiyattan alıyoruz. Ama maalesef Türkiye'de atık malzeme kalitesi iyi deÄŸil. Çünkü bizim pet ÅŸiÅŸeler çöpe girmeden toplanamıyor. Belediye yönetmeliÄŸinde kaynağında ayırma konusu var. Plastikler, kağıtlar, metaller ve organikler ayrı ayrı toplanmalı. Evde de öyle olmalı. Dışardaki çöp kutularında da öyle olmalı. Bu yapılabilse sadece pet ya da plastik deÄŸil diÄŸer tüm malzemelerde çok ciddi ekonomik kazanımlar yaratacak. Türkiye'deki pet ÅŸiÅŸe ambalaj kapasitesi 120 bin ton yıl. Bunun 90 bin tonu kullanılıyor ve bunun da en az 30 bin tonunun geri kazandırılması mümkün. AB ülkelerinde yılda 500 bin ton geri dönüşüm yapılıyor.’’Â