Mali sistemi büyütmenin yolları

İki gündür mali sistemin büyütülmesinin önemi üzerinde duruyorum. İçinde yaşanan belirsizlikler içinde mali sistemin giderek küçülmesi ekonomik sorunlarımızı daha da ağırlaştırıyor.Kısa dönemde ekonomiyi biraz olsun rahatlatmanın yolu, mali sistemin küçülmesine neden olan engellerin ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, mali yatırımların vade yapısını uzatmak amacıyla kısa vadeli TL yatırımlarında stopajın artırılması vadeyi uzatmamış, TL yatırımlarının azalmasına neden olmuştur.Ağustos sonu itibarıyla toplam repo hacmi yıl başına göre 5.7 milyar dolar, yıl ortasına göre 1.5 milyar dolar düştü. Buna karşılık vadesiz mevduatlar yılbaşından beri sürekli düşüyor. Yıl ortasından beri vadesiz mevduatlardaki artış ise yalnızca 300 milyon dolar oldu. Kısacası, repo işlemlerini cazip olmaktan çıkaralım derken mevduatı cazip hale getiremedik. Aksine, yatırımcıları TL yatırımlarından soğuttuk. Tasarruflarını mali sistemde tutmak isteyenleri cezalandırdık.VERGİLERTürkiye yıllardır mali sistemi vergilendirmeyi, vergi gelirlerini artırabilmenin en etkili yolu olarak gördü. O nedenle de, mali sistemdeki vergi yükü başka hiçbir sektörde olmadığı kadar ağırdır. Vergi yükü doğal olarak mali sistemin kullanılmasını cazip olmaktan çıkarıp kayıt dışı ‘‘paralel mali piyasalar’’ oluşumunu özendirmektir. Uzun dönemde bakıldığında, Türkiye vergi matrahını eriterek aslında mali sistemden toplayabileceği verginin çok altında vergi toplamaktadır.İçinde yaşadığımız şartlarda mali sistem üzerindeki vergileri düşürerek hem mali sistemin büyümesini özendirebiliriz, hem de vergi gelirlerinin artırılmasına katkıda bulunabiliriz.Türkiye'de tüm mali işlemlerden vergi alınmaktadır. Bunlardan önemlileri şunlar:Kurumlar vergisi ve peşin vergi.Kaynak kullanımı destekleme fonu kesintisi.Banka ve sigorta muameleleri vergisi.Kambiyo gider vergisi.Mevduat ve repo gelirlerinden alınan stopaj.Devlet iç borçlanma senetleri üzerinden alınan stopaj.İşlemler üzerinden alınan çeşitli fonlar için yapılan kesintiler.Vadeli mevduatların kapatılmasında alınan işlem vergisi.KİM CEZALANDIRILIYOR?Bunca vergi hem mali sistemdeki yatırım araçları arasındaki dengeyi bozmakta, hem de mali sistemin küçülmesine neden olmaktadır. Daha da vahimi, bu vergiler mali sistemin kayıt dışına kaymasına neden olmaktadır.Bazı gelir kalemleri üzerinden stopaj alınarak yetinilmektedir. Alınan stopaj, repo gelirlerinden alınan stopajdan daha düşüktür. Rantiyeyi cezalandırıyoruz diye çarpık bir mantıkla gelinen bu noktada mali sistem ekonominin önündeki en büyük engel haline gelmiştir. Hálá bunun farkında değilsek, ekonomik sorunlarımıza çözüm getirebilmemiz çok zor olacaktır.