Makarnayı durum değil ekmek unundan üreten var... ‘Durum’dan fırsat çıkarıyorlar
Güncelleme Tarihi:
Dünya makarna üretiminde lider ülkelerden Türkiye’de ‘durum’ krizi yaşanıyor. Bazı üreticilerin maliyet avantajı sağlamak için üretimde ‘durum buğdayı’ yerine ‘ekmeklik buğday’ kullandığı belirtildi. Söz konusu şirketlerin, bundan yüzde 15 ila 20 arasında fiyat avantajı sağladığını söyleyen sektör temsilcileri; yaşanan bu durumun kaliteyi düşürdüğünü, tüketicileri yanılttığını ve haksız rekabetin yaşanmasına yol açtığını savunuyor.
DÜNYA makarna pazarının üretimde üçüncüsü, ihracatta ise ikincisi olan Türkiye, maliyet fırsatçıları yüzünden kalite riski ile karşı karşıya. Son dönemde sektörün gündemini bazı üreticilerin maliyetleri düşürmek, kârı artırmak amacıyla ‘durum buğdayı’ yerine ‘ekmeklik buğday’ unu ve bazı katkı maddeleri kullandığı yönündeki bilgiler meşgul ediyor. Söz konusu üreticilerin bu şekilde maliyetlerinde yüzde 15 ila 20 arasında fiyat avantajı elde ettiğini anlatan sektör temsilcileri; yaşanan bu durumun kaliteyi düşürdüğünü ve haksız rekabete neden olduğuna dikkat çekiyor.
Hürriyet’e konuşan Makarna Üreticileri ve Sanayicileri Derneği (MÜSAD) Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Uysallı, “Ülkemizdeki yasal mevzuat gereği makarnanın yüzde 100 durum buğdayından üretilmesi zorunludur ancak maalesef bunu değiştiren ve bozan firmalar var. Bunu yapan üreticilerin maliyet avantajı yüzde 15-20 arası değişiyor. Maalesef iş bununla da kalmadı, ekmeklik buğdayın yanında son dönemde bazı katkı maddelerinin de kullanıldığına da tanıklık ediyoruz” dedi.
Fiyat avantajı nedeni ile üretimde ekmeklik buğday ve katkı maddeleri kullanımını temel bir sorun olarak gördüklerini anlatan Uysallı, “Durum buğdayı yerine ekmeklik buğdaydan makarna üretilmesi kaliteyi düşürüyor, tüketicilerimizi yanıltıyor ve haksız rekabet yaşanmasına neden oluyor” diye konuştu.
BAKANLIK ANALİZ METODU GELİŞTİRDİ
Peki halkın severek tükettiği önemli besin maddelerinden biri olan makarnadaki bu oyun sektörde sadece konuşuluyor mu, yoksa önlem alınıyor mu? Soruyu yönelttiğimiz sektör yetkileri çok fazla detay vermemekle birlikte konunun Tarım ve Orman Bakanlığı’nın radarına girdiğini belirttiler. Gelen yanıttı şu bilgiler yer aldı: “Tarım ve Orman Bakanlığımız bu konuda çok doğru ve akredite bir analiz metodu geliştirdi ve uygulamaya başladı. Çok kısa bir sürede tüm Türkiye’de uygulamaya başlanacak. Dolayısıyla bu konudaki sorun büyük bir oranda çözülmüş olacak.”
İHRACATTA İTALYA İLE YARIŞIYORUZ
International Pasta Organisation (IPO) verilerine göre Türkiye makarna üretimi açısından İtalya ve ABD’nin ardından dünyada üçüncü, ihracatta ise İtalya’dan sonra ikinci sırada yer alıyor. Trademap verilerine göre ise 1902.19 GTİP’li makarna ihracatında İtalya, yaklaşık 2 milyon ton ile küresel makarna ihracatının yüzde 39.7’sini gerçekleştirirken Türkiye 1.2 milyon ton ile ihracat pazarında yüzde 24.9’luk paya sahip. Katma değerli üretim olarak bakıldığında İtalya’nın birim ihracat değeri 1.478 dolar/ton iken ülkemizin birim ihracat değeri 699 dolar/tonlarda kalıyor. 160 ülkeye ihracat yapan Türkiye’de, sektör 2023’te miktar bazında 1.3 milyon tonluk ihracat ile şimdiye kadarki en yüksek ihracat miktarına ulaştı. Değer olarak ise 905 milyon dolar ile 2022’de gerçekleşen 962 milyon dolarlık rekor ihracatın bir miktar altında kaldı.
‘ONLAR MARKA, BİZ FİYAT İÇİN ÇALIŞIYORUZ’
İtalya ile ürün kalitesi anlamında Afrika ve Güney Amerika pazarları haricinde Türkiye’nin bir farkı bulunmadığını söyleyen Uysallı, “Afrika ve Güney Amerika’nın büyük bölümünde ekmeklik buğday unu kullanımına izin var. Ülkemiz gıda güvenliğinde dünyanın önde gelen ülkesi Japonya’ya makarna ihraç ediyor. Kalite anlamında bir sorunumuz yok. Ancak İtalya ile aramızdaki en büyük fark ‘marka’. Biz markaya yatırım yerine, uygun fiyat ile uluslararası pazarlarda yer almaya çalışıyoruz” dedi.
‘İÇ TALEP ÇOK YOĞUN’
Hürriyet’e konuşan Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) Yönetim Kurulu Başkanlığını M. Aykut Göymen de “İç tüketimde ciddi bir artış yaşanıyor. Bunda halkımızın sağlıklı tüketim hakkında bilinçlenmesinin büyük payı var. Bu da makarna kalitesine ve çeşitliliğine yansıdı; dünya pazarlarında rekabet açısından önümüz açıldı, iç tüketimde de halkımıza daha güzel, daha kaliteli ürünler sunabilir hale geldik. Son yıllarda tüm makarna fabrikaları yatırımlarını, teknolojilerini yenileyerek kapasitelerini önemli oranda artırdılar” dedi.
TÜRKİYE DURUM BUĞDAYINDA GEN MERKEZİ
Türkiye, aynı zamanda durum buğdayının gen merkezi olarak gösteriliyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2022’de 3 milyon 750 bin ton, 2023’te ise 4 milyon 300 bin ton makarnalık buğday üretildi. Durum buğdayı, bulgur ve makarna dışında irmiğin de hammaddesi olarak kullanılıyor. Türkiye’de makarna fabrikaları, coğrafi olarak durum buğdayının yetişme alanları olan Orta Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Batı Anadolu’da yoğunlaşıyor.
1.9 MİLYON TONLUK ÜRETİMİN 1.35’İ İHRACATA
25 firmanın faaliyet gösterdiği Türkiye makarna sektörü; direk ve dolaylı olarak yaklaşık 50 bin kişiye istihdam sağlayarak, 2 milyar dolarlık bir ekonomik ticaret hacmine sahip. Üretim kapasitesi yıllık yaklaşık 3 milyon ton olan sektörde, 2023 ‘te 1.97 milyon tonluk bir üretim gerçekleştirildi. Bunun 1.35 milyon tonu ihraç edilirken, iç tüketim ithalat ile birlikte yaklaşık 635 bin ton olarak gerçekleşti. Bu yıl üretim miktarının ise 2 milyon ton olması öngörülüyor.
TÜKETİMDE 11’İNCİ SIRADAYIZ
Makarna tüketiminde dünyada 11’inci sırada yer alan Türkiye’nin gelişmiş ülkelere göre henüz istenen düzeyde olmadığı belirtiliyor. İtalya’da makarna tüketimi IPO verilerine göre 23.2 kg iken ülkemizde yıllık kişi başı makarna tüketimi 7.5 kg.