Kurumlar vergisi uygulamasında bölünme hisse değişimi nedir?

Söz konusu bu kanun maddesinin gerekçesinde bu düzenlemeye ilişkin yapılan açıklamaların bir bölümünde 'Tasarı ile aynı şirket bünyesinde yürütülen birden çok hizmet veya üretim faaliyetinin ayrıştırılarak işletmelerin mevcut hantal yapılarından kurtarılması, anlayış veya görüş farklılığı olan ortakların ortaklıklarının ayrıştırması yeni oluşturulacak üretim ve hizmet işletmelerinin belli alanlarda yoğunlaşarak uzmanlaşması ve ölçek ekonomisinden yararlanarak verimli ve karlı kuruluşlar haline getirilebilmesi için bir çok gelişmiş ülke mevzuatında da yer alan bölünme müessesesi vergi mevzuatımıza da kazandırılması amaçlanmaktadır 'ifadesine yer verilmiştir.

Söz konusu kanun maddesinin incelenmesi sonucunda yeni düzenleme ile üç farklı uygulama getirildiği görülmektedir. Bunlardan birincisi tam bölünme ikincisi kısmi bölünme üçüncüsü ise hisse değişimidir.

Şirketlerde tam bölünme nedir?

Şirketelerin tam bölünmesi olarak adlandırılan düzenlemelere Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 38'nci maddesinin bir numaralı bendinde yer verilmiştir. Söz konusu kanun maddesi aşağıdaki gibidir.

'Tam mükellef bir sermaye şirketinin tasfiyesiz olarak infisah etmek suretiyle bütün mal varlığı alacak ve borçlarının mukayyet değerleri üzerinden mevcut veya yeni kurulacak tam mükellefiyete tabi iki veya daha fazla sermaye şirketine devretmesi ve karşılığında devrolan sermaye şirketinin ortaklarına devralan sermaye şirketinin sermayesini temsil eden iştirak hisseleri verilmesi, (devrolan şirketin ortaklarına verilecek iştirak hisselerinin itibari değerinin %10'una kadarlık kısmının nakit olarak nakit olarak ödenmesi işlemin bölünme sayılmasına engel değildir.)'

Şirketin tam bölünmesinde;

* Şirketin tüm mal varlığı ,alacak ve borçları mukayyet değer  (muhasebe değeri) üzerinden mevcut veya yeni kurulacak iki veya daha fazla şirkete devir olmakta,

* devir olunan şirketin ortakları devir alan şirketlerin ortaklık paylarını almakta,

* Bölünen şirketin varlıkları mukayyet değer üzerinden bilançodan çıkarılmakta

* Bu varlıklar devir alan şirket tarafından da mukayyet değerleriyle kayıtlara intikal ettirilmektedir.

Şirketlerin kısmi bölünmesi nedir

Şirketelerin kısmi bölünmesi olarak adlandırılan düzenlemelere Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 38'nci maddesinin iki numaralı bendinde yer verilmiştir. Söz konusu kanun maddesi aşağıdaki gibidir.

'2.Tam mükellef bir sermaye şirketinin bilançosunda yer alan üretim tesisleri, hizmet işletmeleri ve bunlara bağlı gayrimaddi haklar ile hammadde, yarı mamul ve mamul mallar, gayrimenkuller ve iştirak hisselerinin mukayyet değerleri üzerinden mevcut veya yeni kurulacak tam mükellefiyete tabi bir sermaye şirketine, bu değerleri devreden şirketin ortaklarına verilmek eya devreden şirkette kalmak üzere devralan şirketin iştirak hisseleri karşılığında ayni sermaye olarak konulması,'

Kısmi bölünmede ,

* Tam mükellef bir sermaye şirketi bilançosunda yer alan üretim tesisleri, hizmet işletmeleri ve bunlara bağlı gayri maddi haklar ile hammadde, yarı mamul ve mamul mallar, gayri menkuller ve iştirak hisselerini tam mükellef bir sermaye şirketine mukayyet değerleri üzerinden ayni sermaye olarak koyabilmekte,

* Ayni sermaye olarak konulan varlıklar karşılığında devralan şirket kendi hisse senetlerini ayni sermaye koyan şirkete veya bunun ortaklarına vermektedir.

Hisse değişimi olarak adlandırılan uygulama nedir?

Şirketelerin hisse değişimi olarak adlandırılan düzenlemelere Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 38'nci maddesinin üç numaralı bendinde yer verilmiştir. Söz konusu kanun maddesi aşağıdaki gibidir.

Tam mükellef bir sermaye şirketinin, diğer bir sermaye şirketinin hisselerini bu şirketin yönetimini ve hisse senedi çoğunluğunu elde edecek şekilde devralması ve karşılığında bu şirketin ortaklarına kendi şirketinin sermayesini temsil eden iştirak hisselerini vermesi ( hisseleri devralınan şirketin ortaklarına verilecek iştirak hisselerinin itibari değerinin %10'una kadarlık kısmının nakit olarak ödenmesi işlemin bölünme sayılmasına engel değildir.)

Tam mükellef bir sermaye şirketinin, diğer bir sermaye şirketinin hisselerini bu şirketin yönetimini ve hisse senedi çoğunluğunu elde edecek şekilde devralması,ve karşılığında bu şirketin ortaklarına kendi şirketinin sermayesini temsil eden iştirak hisselerini vermesi

Kısmi  tam bölünme ve hisse değişimine ilişkin genel uygulamalar nelerdir?

* Aktif ve pasifi düzenleyici hesaplar ilgili olduğu aktif ve pasif hesapla birlikte devrolunur.

* Bunun paralelinde KDV Kanunu'nda yapılan yeni düzenleme ile bu işlemlere ilişkin KDV istisna sı Yine Gider Vergisi Kanunu'nda yapılan düzenleme ile bu işlemler ilişkin BSMV istisnası, Finansman Kanunu'nda yapılan değişiklikle bu kapsamda devir edilecek taşıtlara ilişkin Taşıt Alım Vergisi İstisnası Damga Vergisi Kanunu'da yapılan değişiklik ile birleşme ,devir ve bölünmeler nedeniyle düzenlenen kağıtlara ilişkin Damga Vergisi İstisnası getirilmiştir.

* Yine Damga Vergisi Kanunu'nda yapılan değişiklik ile sermaye artırımına ilişkin olarak düzenlenen kağıtlar Damga Vergisinden müstesna tutulmuştur.

* Harçlar Kanunu'nda yapılan düzenleme ile devir, birleşme ve bölünmeler nedeniyle yapılacak işlemler için Harç İstisnası getirilirken yine Harçlar Kanunu'nda yapılan değişiklik ile (bu kapsamdaki işlemlere uygulanacak oran ) Tapu ve Kadastro harcı binde 9'dan onbinde 5'e indirilmiştir.