Kurul harcamaları Meclis denetiminde

Hükümet, mali sistemi de A'dan Z'ye değiştirmeye hazırlanıyor. Yeni sistem ile birlikte kurullar Meclis denetimi altına alınırken, 1 yıllık bütçelemenin yerini de 3 yıllık bütçeleme alacak. Maliye Bakanlığı'nda 6 aydır devam eden 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu'na yönelik çalışmalar büyük ölçüde tamamladı. 100 kadar maddeden oluşan yeni düzenleme ile mevcut Kanun hemen hemen tümüyle değişirken, Türkiye'nin mali sistemi de Avrupa Birliği'ne uyumlu hale getiriliyor.

Önümüzdeki günlerde ilgili kamu kuruluşlarına görüş almak amacıyla gönderilerek yeni taslağın Mayıs ayında Başbakanlığa, Haziran'da da TBMM'ye sunulması planlanıyor.

Devletin mali sisteminde radikal değişiklikler içeren taslağın getirdiği bazı düzenlemeler şöyle sıralanıyor:

ÖZEL BÜTÇELİ KAMU

Bütçe Kanunu'nun kapsamı genişleyecek: Genel ve katma bütçeli kuruluşlardan sonra sosyal güvenlik kuruluşları ile yerel idarelerin dışında kalan özel bütçeli kamu kuruluşları da bütçe içine girecek. Bu şekilde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Rekabet Kurulu, Enerji Piyasası Kurulu, Şeker Kurulu gibi kurullar da bütçe içine alınıp, Meclis denetimine dahil edilecek. Kurullar, yeni sistemde de RTÜK gibi mali özerkliğe sahip bulunacak ancak harcamaları denetim altına girecek. Böylece, kamu harcamaları çok daha geniş bir alanda kontrol edilecek.

Raporlama sistemi: Her kamu kuruluşu, yıla başlarken o sene yapacaklarına ilişkin stratejik plan hazırlayacak. Bütçeler de bu planlara uygun şekillendirilecek. Yıl sonunda ise o yıl yapılan işlereilişkin faaliyet ve bütçe uygulama raporları düzenlenecek. Maliye Bakanlığı da bütün kamuya ilişkin olarak Genel Konsolide Raporu hazırlayacak ve bu şekilde yapılanların hesabı verilecek. Faaliyet raporları, Meclis'e de gönderilecek ve geçen yılların bilançosu kesin hesap kanunlarıyla değil, faaliyet raporlarıyla da ortaya konarak daha ciddi bir Meclis denetimi sağlanacak.

Harcama sürecinde ita amirlerinin yetki ve sorumlulukları daha net olarak belirlenecek.

İÇ DENETÇİLER

İç Mali Kontrol: Kamuda harcama öncesi ve harcama sonrası etkin bir denetim gerçekleştirilecek. Bu amaçla her kamu kuruluşuna, Bakanlıklarda direk Bakana, diğer bütçeli kuruluşlarda da en üst makama bağlı çalışacak İç Denetçi atanacak. İç denetçilerin nitelikleri Kanunda belirlenecek. Kendi kurumlarını sistem, performansve harcama açısından kontrol edecek iç denetçiler, incelemeleri doğrultusunda rapor tanzim edecek. Bunun bir örneği de Maliye Bakanlığı bünyesinde kurulacak olan İç Denetim Komitesi'ne gönderilecek.

Maliye Bakanlığı kamuda Bütçe Daire Başkanlıkları ve Saymanlıklarkanalıyla hemen hemen tüm mali işlemleri yapan değil, idarelere teknikyardımda bulunan, danışmanlık hizmeti veren bir yapıya kavuşturulacak.Kuruluşlar, kendi mali işlemlerini kendileri yapacak. Maliye Bakanlığıda onlara teknik destek sağlayacak.

Tek tip muhasebe: Tüm kamuya uluslararası normlara da uygun muhasebe standardı gelecek.

Devletin sadece kamu hesapları değil, diğer mali bilgileri de internet ortamında kamuoyunun bilgisine sunulacak.


Irak'ın lafı bile yatırımı aksatır


Başbakan Bülent Ecevit, Türk ekonomisinin çok hassas dengeler üzerinde olduğunu belirtirken, Irak'a operasyon lafının bile Türkiye'ye büyük zarar vereceğini söyledi. Yabancı sermayeyi Türkiye'ye çekecek kararların alındığını belirten Ecevit, ‘‘Ancak Irak sorunu bir kabus gibi üzerimizde durdukça Türkiye'ye çok fazla yatırım gelmesi beklenemez’’ dedi.

Ecevit, TRT'de Irak'a olası saldırının Türk ekonomisine etkilerini de değerlendirdi. Turizmin gelişmeye başladığını belirten Ecevit, fakat bölgede güvenlik açısından kaygı verici durum ortaya çıkarsa, turizmin de sarsılacağına vurgu yaptı. Ecevit, bu durumun 19 Mart'ta Türkiye'ye gelmesi beklenen ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney ile tüm açıklığıyla görüşüleceğini söyledi. Hükümetin yabancı sermayeyi Türkiye'ye çekmek için gerekli kararları çıkardığını belirten Ecevit, Irak sorununun yatırımları da etkileyeceğine işaret etti. Ecevit, şunları söyledi:

‘‘Kararları çıkarttık. Ancak Irak sorunu bir kabus gibi üzerimizde durdukça Türkiye'ye çok fazla yatırım gelmesi beklenemez. Bunu ABD'li dostlarımıza anlatacağız. Bize karşı çok iyi yaklaşımları var, ekonomimize doğrudan veya dolaylı katkıda bulunmaya çalışıyorlar. Bunlar çok sevindirici; fakat tüm bunların hepsini alıp gidebilir. Biz içine girmesek bile Irak'a saldırı Türkiye'yi çok ağır bir şekilde etkileyecek.’’

Bütçe artık 3 yıllık olacak


Yeni düzenleme ile birlikte bütçe maratonu da erken başlayacak. Halen Haziran'da bütçe çağrısı ile birlikte başlayan bütçe hazırlık devresi Mart ayına çekilecek. Mart ve Nisan aylarında yeni yıl bütçesinin ön görüşmeleri yapılacak. Bu şekilde kamu kuruluşlarının ‘‘Nasıl olsa Maliye kısar’’ diyerek fazla para istemesi ve sağlıksız mali tablolarla gelmesi de önlenecek. Tek yıllık bütçeleme, yerini 3 yıllık bütçelemeye bırakacak. Örneğin bu yıl 2003 yılı bütçesi hazırlanırken, 2004 ve 2005 yıllarının büyüklükleri de ortaya konacak. Kamu kuruluşları, yıllara sari işlerini de buna göre aya rlayacak.