Kuraklık geçit vermiyor

ABD’nin en çok kullandığı kanal olan Panama’da tarihi kuraklık ve su seviyesindeki düşüş, ticarete de yansımaya başladı. Ocak ayından bu yana kuraklıktaki artış, gemilerin geçmesi için gerekli olan derinliğin sağlanamaması nedeniyle uluslararası ticareti olumsuz etkiliyor. Süveyş Kanalı’nda Ever Given’ın karaya oturmasıyla günlük 10 milyar dolarlık ticaretin etkilenmesinin ardından, Panama’da da riskleri minimuma indirmek adına ağırlık sınırlamaları getirildi. Gemilerin su altında kalan kısımları için de derinlik seviyelerinin düşürülmesi gündemde.

ABD’nin Asya’ya sıvılaştırılmış doğal gaz ihracatı için önemli bir geçiş yolu olan kanaldaki bu sınırlama, küresel ticaretin yüzde 3.5’ine hizmet veren Atlantik ve Pasifik Okyanusları bağlantısı üzerinde olması nedeniyle önem taşıyor. Kanal sadece enerjide değil; tahıl ve tarım ürünlerinde de en hızlı ve ucuz yol olarak öne çıkıyor. 

2019’UN BENZERİ

Emtia Piyasaları Uzmanı Zafer Ergezen, Panama Kanalı’nda yaşananlar için El Niño etkisine işaret ederken; aşırı iklim olaylarının tarımsal emtia fiyatları üzerindeki etkisinin yıl boyunca süreceğine dikkat çekti: “Kuraklık nedeniyle gemi taşımacılığının olumsuz etkilenmesi aslında ilk defa gördüğümüz bir şey değil. En son 2019 yılında benzer bir olay yaşanmıştı. Dünyada El Niño’nun en son görüldüğü yıl 2019. Panama’da kuraklığın görüldüğü döneme geliyor. Aslında yaşadığımızın mevsimsel değişimden ziyade El Niño etkisi olduğunu söyleyebiliriz. Bu bölgede hava sıcaklıklarındaki artış ve azalan yağışlar hem tarımı hem de Panama Kanalı’ndan geçişi etkiliyor. Güneydoğu Asya ülkelerinde de benzer hava şartları görülebiliyor. Avustralya’nın doğu tarafında ve Sahra Altı Afrika’da da görüyoruz.

EMTİAYA ETKİSİ

Kuraklık nedeniyle kanaldan geçişin zorlaşması maliyetleri de artırıyor. Konteyner fiyatlarındaki artış da emtia fiyatlarını etkileyen unsurlardan biri haline geliyor. İklim koşullarının değişmesiyle özellikle buğday, pirinç, mısır, şeker kamışı, kahve ve kakao gibi ürünlerin etkilendiğini görüyoruz. Aynı zamanda hidroelektrik enerji üretimi için kritik olan bölgelerde yağış miktarının düşmesiyle enerjide de sıkıntılar görülüyor. Kuzey Yarımküre’de kış ayları gelmeye başladıkça bu sefer yağışları, taşkınları konuşuyor olacağız. El Niño bu anlamda tüm dünyayı etkileyecek, hava koşullarına neden olacak. Bu olay Panama özelinde kalmayacak, devam edecek ve daha da yayılacak. Tarım emtiası tarafında üretimin azalmasına ve fiyat artışına neden olabilecek.”

AVRUPA DA RİSK ALTINDA

ABD konteyner trafiğinin yüzde 40’ı her yıl Panama Kanalı’ndan geçiyor ve her yıl toplamda 270 milyar dolarlık kargo taşınıyor. Kanalda görülen şiddetli kuraklık su derinliğini azaltırken, gemilere de yüklerini azaltma zorunluluğu getirildi. Gelinen noktada konteyner ücretlerinde de maliyetler arttı. Ember Bölge Lideri Ufuk Alparslan’a göre Panama dışında, Avrupa’da Ren Nehri’nde de önemli riskler söz konusu: “Son yıllarda hemen hemen her yaz döneminde kömür nakliyatında aksama tehlikesi yaşanıyor. Bu nedenle bazı kömür santrallarının üretimi durdurmak zorunda kaldığı da olmuştu. Santrallar, kuraklık ve kömür taşımacılığı bu açıdan bir kısır döngünün içinde denilebilir.”

EL NİÑO NEDİR?

Dünya çapında iklim değişikliklerine yol açabilen bir doğa olayı olan El Niño, Büyük Okyanus’un doğusunu etkiliyor ve aşırı hava olaylarını tetikleyebiliyor. El Niño etkileri arasında aşırı yağışlar, seller, kuraklık, fırtına yer alıyor. Uzmanlar bu yıl en şiddetli etkiyi beklerken; 2024’ün “en sıcak yıl” olacağı görüşünde. Filipinler’den gelen açıklama ise El Niño’nun önümüzdeki aylarda güçleneceği ve 2024’ün ilk çeyreğine kadar devam edebileceği yönünde. Ülkede sadece bu yüzden politika faizi sabit tutulmuş; El Niño koşullarının enflasyon riskini artıran unsurlar arasında yer aldığı belirtilmişti.