Kuraklık Ayşe Teyze’yi vurdu
Güncelleme Tarihi:
Yaz hasadı tezgâhlara indi ama sebze ve meyvede fiyatlar düşmedi. Bazı ürünlerin kilogram fiyatının 100 lirayı aşması dikkat çekiyor. Hürriyet’e konuşan ziraat uzmanlarına göre tabloda küresel ısınmanın da payı var. Uzmanlar aşırı sıcaklıkların tarladaki sebze ve meyveleri yaktığını; dolayısıyla daha fazla sulama ihtiyacı nedeniyle maliyetleri artırdığını söyledi. Buna mazot ve nakliye fiyatları da eklenince vatandaşın yüksek fiyatlarla karşılaşmasının kaçınılmaz olduğunu belirten uzmanlar fiyatların bir ay sonra düşmeye başlayacağı görüşünde.
Her yıl çarşı pazarda satılan yeni hasat meyve ve sebzelerin fiyatı, üretimdeki düşüşe göre pahalı seyreder; hangi ürünün arzı ne kadar azsa o ürünün vatandaşa ulaşan fiyatı o kadar yüksek olurdu. Ancak derinleşen iklim krizi ve artmaya devam eden girdi maliyetleri sebze ve meyve fiyatlarını adeta uçurdu. Yaz aylarının ortasına gelinmesine, yeni hasat ürünlerin tezgâhlara inmesine rağmen sebze ve meyvede fiyatlar düşmedi. Bu yaz semt pazarlarında ya da marketlerin manav reyonlarında vatandaşın karşılaştığı fiyatlar neredeyse kış aylarını aratır düzeyde. En ucuz domates ve salatalık 40-50 liradan satılırken; dolmalık biberin kilosu iki haftanın içinde 50 liradan 80 liraya yükseldi. Sivri biberin kilosunun 120-130 lirayı, yeşil fasulyenin kilosunun ise 180 lirayı görmesi dikkat çekti. Pazarda en ucuz meyvenin kilosu ise 50 liradan satılıyor. Mevsim meyvelerinden kirazın ve üzümün kilosu 100 lirayı geçiyor.
Fiyatların neden bu kadar yüksek olduğunu sorduğumuz TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Başkanı Baki Remzi Suiçmez ve Türkiye Halciler Federasyonu (TURKHAL) Başkanı Yüksel Tavşan, bu sene aşırı sıcakların tarımsal üretimi olumsuz etkilediğine, verimi ve rekolteyi düşürdüğüne; buna artan nakliye fiyatları da eklenince fiyatlardaki artışın kaçınılmaz olduğuna işaret etti.
SICAKLAR NAKLİYE MAZOT VE FİRE ETKİSİ
Suiçmez, “Bu yaz meyve ve sebzelerin fiyatlarındaki artışa etki eden en önemli faktör, aşırı sıcaklar. Bu yılki olumsuz etki, geçen yıla kıyasla daha fazla” dedi.
“Tabii aşırı sıcaklar kadar girdi maliyetlerinin, özellikle de mazot ve nakliye fiyatlarının da etkisi var” diyen Suiçmez, “Kuraklık etkisiyle gerek verim gerek kalite konusunda ciddi sorunlar yaşanıyor. Hangi ürünlerde ne kadar kayıp yaşandı oran vermek zor, bölgesel olarak değişiyor ancak İç Anadolu’da sadece hububatta yüzde 30’a yakın verim kaybı söz konusu” şeklinde konuştu.
Suçimez ayrıca, bir tarım ürününde tüketime sunulana kadar çok fazla fire verildiği, özellikle zincir marketlerde satılan sebze ve meyve fiyatlarının yüksek olmasının bir nedeninin de bu fireden kaynaklandığı bilgisini verdi.
ÜRÜN YANDI
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar da yaptığı yazılı açıklamada, “Aşırı sıcaklıklar nedeniyle Adana’da kavun, karpuz, domates ve biber başta olmak üzere sebzeler yandı. Aşırı sıcaklar Manisa’da üzüm bağlarında yanmalara neden oldu. Yüksek seyreden sıcaklıklar nedeniyle daha fazla sulama yapıldı. Artan sulama ücretlerinin yanı sıra sulama sayısının da artması maliyetleri daha da artırdı” demişti.
MALİYETLERDE SERT ARTIŞ
TZOB verilerine göre, haziranda bir önceki aya kıyasla DAP gübresi yüzde 3.8, mazot fiyatları ise yüzde 5.1 yükseldi.Yıllık bazda elektrik fiyatları yüzde 19.8, DAP gübresi yüzde 34, amonyum sülfat gübresi yüzde 50.8, tarım ilacı yüzde 58.2 arttı. Mazot ise yıllık yüzde 78.5 artarak yıllık bazda fiyatı en fazla artan tarımsal girdi oldu.
‘FİYATLAR BİR AY İÇİNDE GEVŞER’
TÜRKHAL Başkanı Yüksel Tavşan, son dönemde özellikle taze fasulye, sivri biber, çarliston biber, dolmalık biber, limon ve yaz meyvelerinden şeftalinin, üzümün, kirazın pahalı gittiğini; bir ay içinde ürün bazlı fiyatlarda gevşeme beklendiğini aktardı.
“Limon kışın çok ucuz gitti, geçen sene depolara limon alan tüccar pişman oldu, zarar ettiler. Bu sene yine zarar ederiz korkusuyla az aldılar ve mevsimsel nedenlerle zayi olan ürün de çok oldu. Fiyatlar bu yüzden yüksek” diyen Tavşan, “15 Ağustos’tan sonra yeni erkenci limonlar çıkınca fiyatlar aşağı gelir” değerlendirmesinde bulundu.
Tavşan’a göre, vatandaşın mutfak masrafında olmazsa olmaz denilebilecek dört temel üründen üçü; patates, soğan ve domates ise ‘ucuz’. “Limon pahalı ama domates çok ucuz. Kuru soğan ve patatesin perakende fiyatları 15-20 lira arasında. Bu fiyatlar ucuz sayılır artık. Daha düşük olursa üreticinin eline bir şey kalmaz” diye konuştu.
İŞTE BİR HAFTALIK ALIŞVERİŞİN MALİYETİ
Vatandaş, fiyatlardaki bu artışın haftalık mutfak alışverişi masraflarına yansımasını Hürriyet’e anlattı. İstanbul Bahçelievler’deki bir semt pazarında konuştuğumuz 52 yaşındaki ev hanımı Ayten Gürel, “Dört kişilik bir aileyiz. Geçen yaz haftalık pazar alışverişim 500-600 lira iken bu yaz 800 lira tutuyor. Hangi sebze meyveyi aldığıma göre değişiyor, 900 liraya da çıkıyor” dedi. Bir başka vatandaş da alışveriş yaptığı tezgâhta salatalığın kilosunun kış aylarında 30 lira iken, yaz ayları olmasına rağmen 40 liraya yükselmesinden şikâyetçiydi. Aynı vatandaş kışın kilosunu 40 liradan aldığı dolmalık biberin de bu yaz 80 liradan satıldığını aktardı.
HALCİLER DE ŞAŞKIN: KİME NE DİYECEĞİZ
Fiyatların geldiği seviyeye TÜRKHAL Başkanı Yüksel Tavşan da şaşırıyor: “Bazı ürünlerin fiyatı gerçekten çok yüksek. 70-80 liradan aşağı meyve yok perakendede. Ben markette kilosu 195 liradan kiraz gördüm. Ancak piyasayı da biliyoruz; kirazın sadece ağacından toplanması kiloda 20 lira.Marketlerde fire oranı da var. Vatandaşın seç, al yapması da fireye neden oluyor. Maliyetler ortada, piyasa koşulları ortada. Kime ne diyeceğiz, onu da şaşırdık.”