Krizde yatırımını kesmeyen de vardı

Dünya tarihine krizlerle geçen ağır bir yıl olarak damgasını vuran ‘‘2001 yılı’’nda, belirsizliklere rağmen Türkiye'nin potansiyeline güvenerek yeni yatırımlar yapanlar da oldu. ‘‘Türkiye'nin krizi atlatacağına inanıyoruz ve Türkiye'nin geleceğine yatırım yapıyoruz’’ diyen firmaların bazıları irili-ufaklı yatırımlar yaparken, bazıları dev yatırımlara imza atma cesaretini gösterdi. Zor günler yaşayan bir çok firmanın yatırımlarını durdurduğu, bir çoğunun kapısına kilit vurduğu 2001 yılında küçük ya da büyük yatırıma başlaması, bazılarının da daha önce adım attığı yatırımlarını tamamlayarak hizmete sokması umut veren gelişmelerdi. İşte umut verici bu yatırımlardan bir demet.

KOÇ HOLDİNG

Koç Grubu, yapımı iki yıl süren ve bugüne kadar otomobil sektöründe bir kerede yapılmış en büyük yatırım olan Ford Otosan Fabrikası'nı kriz yılı 2001 Nisan ayında açtı. 650 milyon dolarlık bir yatırımla kurulan fabrikada Ocak 2001'den bu yana deneme üretimi yapılıyordu. İtalyan UniCredito da, Aralık ayının ortasında sürpriz bir şekilde Koç Grubu ile masaya oturdu. Koç Grubu, bankacılık dahil, leasing, faktoring, menkul değerler ve yatırım bankacılığı ile sigortacılık alanında hizmet veren bütün faaliyetlerini Koç Finansal Hizmetleri çatısı altında toplayacak. Altı ay içinde de UniCredito, Koç Finansal Hizmetler'e yüzde 50 ortak olacak. Migros ise 2001'de 50 milyon dolar olarak planladığı yatırımlarını gerçekleştirdi.

SABANCI GRUBU

Sabancı Grubu, özellikle gıda perakendeciliği ve enerji sektörlerindeki yatırımlarını durdurmadı. Carrefoursa'da 2001 yılında 100 milyon dolarlık yeni yatırımla 10 hipermarket, 3 süpermarket ve 4 optik mağazaya ulaştı. Sabancı, 2002'de de bu sektörde 80 milyon dolarlık yatırım planlıyor. Sabancı, 2001 yılında endüstriyel naylon iplik ve kord bezi üretimi için DuPont ile yüzde 50-50 ortak DupontSa International LLC şirketini kurdu.

BORUSAN

Borusan Holding bünyesindeki şirketlerden Borçelik, dünyanın en büyük çelik üreticisi olan Fransız ortağı Usinor ile birlikte 140 milyon dolarlık dev yatırımın düğmesine bastı. Aralık ayında başlatılan dev yatırımın iki yılda tamamlanması hedefleniyor. Yeni yatırım, Borçelik'in yassı çelik üretim kapasitesinin yüzde 100 artırılmasını ve 350 bin ton kapasiteli yeni bir galvaniz tesisi kurulmasını öngörüyor.

HYUNDAİ ASSAN

Otomotiv sektöründe yaşanan krize rağmen Güney Koreli Hyundai ile Kibar Holding'in ortaklığı olan Hyundai Assan 52 milyon dolarlık ek bir yatırımla yeni bir tesis kurma kararı aldı. 2002 yılı başlarında inşaatına başlanacak olan yeni tesiste Hyundai Starex model ticari araç üretilecek. Starex'in bölgedeki tek üretim merkezi olacak olan Hyundai Assan'ın yeni tesisi 2002 Kasım ayında üretime geçecek. Başlangıçta yılda 60 bin adet üretilecek olan araçların yüzde 50'si başta Avrupa ülkeleri olmak üzere Ortadoğu ve Afrika ile Türk Cumhuriyetleri'ne ihrac edilecek.

TÜRK HENKEL

Yaşanan krize rağmen Türkiye'nin geleceğine inandığını göstermek için yatırım yaptığını vurgulayan firmalardan biri de Türk Henkel oldu. Türk Henkel Tuzla Organize Sanayi Bölgesi'nde yapı kimyasalları üreteceği ikinci tesisini geçtiğimiz ekim ayında kriz ortamında açtı.

ROCHE

Dünya ilaç devi İsviçreli Roche Grubu, ilaçlarda kullanılan kapsül, draje ve tablet üretimi için dünyadaki ikinci büyük tesisinin temelini geçtiğimiz ekim ayında attı. Gebze'de 60 milyon dolarlık yatırımla kurulacak olan yeni tesisin 2003 Eylül ayında faaliyete geçmesi planlanıyor. Yeni fabrikayla birlikte Türkiye Roche'un ana üretim merkezlerinden biri olacak. Türkiye Roche, yeni ‘‘solid’’ üretim fabrikasında, ABD dışındaki tüm ülkeler için üretim yapacak.

OYAK GRUBU

Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK), yılın son günlerinde yaptığı toplantıda, krize rağmen gelirlerini yüzde 300 artırdığını ve 600 trilyon liraya giden bir kár beklediğini açıkladı. Kriz yılında Sümerbank'ı satın alan OYAK, Ocak ayının ilk haftasında bu bankayı Sümerbank'la birleştirerek, 250 trilyon lira sermayeli bir bankaya sahip olacak.

PROFİLO GRUBU

2001 yılında daha önceden başlattığı yatırımlarını tamamlayan Profilo. Şanlıurfa'da bölgenin en büyük tesisi olan iplik fabrikasını kriz ortamında faaliyete geçirdi. İtalyan ve İsviçreli firmaların ortaklığı ile kurulan Gateks İplik Fabrikası Ekim ayından bu yana üretimini sürdürüyor. Profilo, Tuzla'da ikinci tersanesini kuruyor.

İŞ-TİM

27 Ekim 2000'de lisans sözleşmesi imzalayan GSM operatörü İş-Tim, krize rağmen ‘‘Aria’’ markasıyla 21 Mart'tan itibaren hizmet vermeye başladı. GSM lisansı için 2.5 milyar dolar ve artı KDV ödeyen Aria, bu tarihten itibaren birinci yılını doldurduğu 2001 Ekim ayına kadar da 900 milyon dolarlık yatırım yaptı.

ZORLU GRUBU

2001 yılı içinde Güneydoğu'daki ilk yatırımını yaptı ve Şanlıurfa'daki nevresim konfeksiyon fabrikasını 2001 Mayıs ayında faaliyete geçirdi. 1.5 trilyon lira yatırım bedeli olan fabrikada 220 kişi çalışıyor ve günde 85 bin takım nevresim üretiliyor. Zorlu ayrıca, 2001'de Denizli'de tekstil, Lüleburgaz'da enerji, Manisa'da beyaz eşya yatırımlarını tamamlayarak faaliyete geçirdi. Zorlu, yurt dışındaki ilk Linens mağazasını geçtiğimiz eylül ayında Ukrayna'nın başkenti Kiev'de açtı.

TEPE GRUBU

Kriz öncesi belirlediği yatırım planlarından vazgeçmeyen gruplardan biri de Ankara merkezli Tepe Grubu oldu. Planlanan bütün yatırımlarını hayata geçiren grup, kriz yılı 2001'in Mayıs ayında Tepe Mobilya'da 11 milyon dolarlık yeni üretim hattını hizmete açtı. Çimento yonga levha üreten Betopan fabrikasına ek olarak Arhavi'de üretim yapan bir fabrikayı daha satın aldı. Kadıköy ve Konya'da süren dev alışveriş merkezlerinin inşaatında hız kesmedi. İzmir, İstanbul ve Ankara'da üç yeni alışveriş merkezinin inşaatına başlama kararı aldı.

HEMA ENDÜSTRİ

Kriz ortamında Hema Endüstri 50 milyon dolarlık yatırımla ABD'nin dev sanayi kuruluşlarından Textron'un İngiltere'deki hidrolik güç üniteleri ve valfleri üreten fabrikasını aldı. Hema, Textron işbirliği ile İngiltere'deki fabrikayı sökerek Çerkezköy'e taşıdı. Hema bu yatırımla ihracat potansiyelini 30 milyon dolardan 50 milyon dolara yükseltti. Hema, Textron'la ATAK helikopter ve tekerlekli zırhlı araç projelerini de gerçekleştirecek.

PENGUEN GIDA

Alman Yatırım ve İş Geliştirme Kuruluşu DEG, Penguen Gıda'ya 10 milyon dolarla ortak oldu. DEG'in Başkanı Josef Flosbach, 30 milyar Euro kaynağı ve 4.2 milyar Euro'luk sermaye ortaklığı bulunan dev bir kuruluş olan DEG'in yatırımlarını gıda, tekstil ve hafif sanayi alanlarında sürdüreceklerini söyledi.

GLOBAL

Uluslararası yatırım fonlarından Templeton Strategic Emerging Markets Fund LDC, Global Menkul Değerler A.Ş.'ye yılı son günlerinde ortak oldu.

RAMSEY

Türk markası olarak İngiltere'de zincir mağazalar yaratmak amacıyla yola çıkan Ramsey, krize rağmen geçtiğimiz Ekim ayında Londra'nın moda ve ticaret merkezi Regent Street'te ilk mağazasını açtı. İngiltere'deki mağazalar için başlangıç olarak 2 milyon dolarlık yatırım yapan Ramsey, Londra'daki ikinci mağazasını da 2002 Nisan ayında açmayı planlıyor.

ECZACIBAŞI

2001 yılı Ocak ayında Türkiye'nin en kapsamlı ve organize evde bakım hizmetini veren Eczacıbaşı Sağlık Hizmetleri'ni faaliyete geçirdi. Eczacıbaşı, yılın ikinci yarısında ise Türkiye'nin ilk akıllı kart üretim tesisi E-Kart'ı hizmete soktu.

GOLDAŞ

Türkiye'nin hisseleri borsada işlem gören ilk ve tek mücevherat firması, krize rağmen yatırımlarına devam ederek, önce ABD'de Nasdaq'a kote oldu. 2001'de hisseleri Frankfurt Borsası'nda işlem görmeye başlayan Goldaş, yeni yatırımlarıyla savunma sanayiine hassas parça üretmeye de hazırlanıyor. Goldaş, ünlü çizgi roman karakterlerinin yer alacağı altın takıları üretmek için Walt Disney ve Warner Bross'la da anlaştı.

BAHÇIVAN

2001 yılında Lüleburgaz'daki tesislerine 4 milyon dolarlık yatırım yaparak peynir altı suyu tozu üretmeye başlayan Bahçıvan Gıda, bu alanda Türkiye'de bir ilke imza attı. Bu yatırımla bugüne kadar çevreyi kirleten ‘‘Peynir altı suyu’’ndan ‘‘peynir altı suyu tozu’’ üretiliyor.