Kritik projelerde son durumu anlattı: HÜRJET hangardan çıkıyor
Güncelleme Tarihi:
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, son zamanlarda silahlanma artışına giden Yunanistan’ın çabalarıyla ilgili “Bunlar beyhude çabalar. Ege’de güç dengesi her zaman Türkiye lehine olur bunu bilelim” dedi. Türk SİHA’larının oyun değiştiren konseptinin dünya gündemine girdiğini kaydeden Demir, “Türkiye gizli/açık ambargolara maruz kalıyor. Hiçbir zaman stratejik konularda yabancı bağımlılığını kabul etmiyoruz” diye konuştu. Demir HÜRJET'in hangardan çıkacağını ve yer testlerinin başlayacağını söyledi.
Demir, gazetecilerle buluşmasında savunma sanayii alanında 2021 yılındaki çalışmalardan ve 2022 yılında hayata geçirilecek kritik projeler hakkında açıklamalarda bulundu. Kara Kuvvetleri Simülasyon Sistemleri (KARASİM) sözleşmesinin imzalandığı programda önemli mesajlar veren Demir, özetle şunları söyledi:
“Yerli ve milli savunma sanayiindeki dik duruş ve kararlılık, ambargolara karşı da kendi projelerimizi hızlandırdı. Sektörümüz bugün, bin 500’e yakın firma ve 80 bin kişilik çalışanıyla ülkemiz ekonomisine en yüksek katkıyı veren sektörlerden biri haline geldi. Bu kapsamda yürütülen 750’yi aşkın sayıda proje ve diğer ilgili faaliyetlerin sonucunda gelinen noktada yıllık 10 milyar dolar sektör cirosu ve yıllık 3 milyar 224 milyon dolarlık rekor ihracat tutarına ulaşıldı.
SİHA’LAR OYUN DEĞİŞTİRDİ
Dost ve müttefik ülkelerimizin envanterlerinde yerlerini alan ürünler, dünyanın dört bir yanına ihraç edilirken, özellikle Türk SİHA’larının oyun değiştiren konsepti dünyanın da gündemine girdi. Savunma sanayii ürünlerimizi ihraç ettiğimiz ülke sayısı 170’e; İHA ve SİHA’lar, kara araçları, deniz platformları başta olmak üzere ihraç edilen ürün çeşidi 228’e çıktı.
HÜRJET HANGARDAN ÇIKIYOR
İnsansız hava araçlarında artık dünyanın en iyi ürünlerini üretir ve kullanır hale geldik. Özgün Helikopterimiz GÖKBEY’in ilk teslimatlarını Jandarma Genel Komutanlığına gerçekleştireceğiz. Jet Eğitim ve Hafif Taarruz Uçağı HÜRJET hangardan çıkacak ve yer testleri başlayacak. Mini İHA-D sistemleri ve Mühimmat Bırakan Mini İHA BOYGA’lar ilk kez kullanıma girecek. Kısa pistli gemilere iniş kalkış yapabilecek Bayraktar TB3 SİHA ilk uçuşunu yapacak. Son A400M uçağının teslimatı yapılarak 10 uçaklık A400M filomuz tamamlanacak. Hava-Hava Füzesi (Göktuğ) Projesi kapsamında BOZDOĞAN Görüş İçi Füzeler ve GÖKDOĞAN Görüş Ötesi Füzelerin ilk teslimatlarını yapacağız. Gökdeniz Yakın Hava Savunma Sistemi ilk kez İstanbul Fırkateynine entegre edilecek. SUNGUR Portatif Hava Savunma Füzelerinin ilk teslimatlarını gerçekleştireceğiz. KARAOK Füzemiz ilk kez envantere girecek. Türk Tipi Hücum Botu Projesi kapsamında prototip geminin inşasına yönelik süreci başlatacağız. Yeni Tip Denizaltı Projesinde 2. Denizaltıyı havuza çekeceğiz. Yeni insansız deniz araçları projeleri başlatacağız.
SOM VE ATMACA’YA YERLİ MOTOR
SOM ve ATMACA füzelerinde kullanılacak KTJ3200 Turbojet Motorunu artık teslim edeceğiz. Turboşaft motorların testlerinin yapılacağı Test Altyapısı hizmete girecek.
Bir ülkeyle yaptığınız işbirliği sırasında kendi yetkinliğiniz kadar oradan bazı şeyleri alırsınız. Transfer edildiği söylenen teknoloji varsa o birkaç nesil geri teknolojidir. O elinizde bir şey yoksa katkıda bulunabilir. Çalışma sırasında sizin ne kadar gelişebildiğiniz önemli. Bir A-400M projesinde yer alan Türkiye, ATAK’ta öğrenilenler belli katkı sağlıyor ama artık bu safhada Türkiye’de teknoloji transferinin çok konuşulacak kavram olmadığını düşünüyorum. Tek transferi sizin kabiliyetinizdir, sizin ne kadar kavrayabildiğinizdir.
SAMP-T FÜZELERİ MASADA
(SAMP-T füzesi ne aşamada) Uzun müzakerelerimiz oldu. Siper projemiz ve katmanlı hava savunma yolculuğumuzda SAMPT-T kalitesinde bir ürüne doğru gidiyoruz. SAMP-T konusu ve işbirliği yapılacak ülkelerdeki hedef şu anda mevcut ürünün birkaç kademe ürünün geliştirilmesiydi. Bu bir yolculuktu, bu yolculukta yol haritası var. İlk adımı atıldı, karşı taraf yol haritasının devamıyla ilgili ciddi niyetini göstermeye devam ederse bu yolculuk devam eder. Burada biz geride durmayız. Bu iş masada, biraz da karşı tarafın istek, arzusuna bağlı gelişmeleri göreceğiz ama bizim tarafımızdan olumlu yaklaşım masadadır.
(Milli Muharip Uçak Projesi ve ABD’nin bazı savunma ekipmanlarının ihracı konusundaki kısıtlayıcı tutumu hakkında ne düşünüyorsunuz) İnandırıcı hedefin gerçekleşeceğine inanıyoruz. Motor seçimi ilk testlerin yapılacağı prototipin ilk aşamalarında bir motorla ilgili ki bu motor Türkiye’nin aktif kullandığı bir motor. Alternatif çalışmalarımızın olduğunu belirtmek isterim. Zamanı gelince duyuracağız. Risk yönetimi yapıyoruz.
BAĞIMLIĞI KABUL ETMİYORUZ
(Gizli/açık ambargolar nelerdir) Çok açık olarak Türkiye’ye ‘ambargo koyduk’ diye ilan eden ülke sayısı çok fazla değil. Ancak ihraç izinlerinin bekletildiğini, çok uzun değerlendirme sürecine girdiğini görebiliyorsunuz. Altay Tankı motoru meselesinde resmen ‘ret’ cevabı almış değil Türkiye ama değerlendirme süreci 5-6 yıldır devam ediyor. ‘Ambargo koydum’ değil değerlendirme süreci çok uzun süren, bir anlamda oyalama taktiğine girilen şeyler var. Bunun bir aşaması lobilerin etkisiyle bazı şirketlerin ürünleri göndermeme tavrı olabiliyor. Bunun çözümü yerli alternatiflerdir. Hiçbir zaman stratejik konularda yabancı bağımlılığını kabul etmiyoruz. Etmemeye devam edeceğiz.
F-16’LARIN KABİLİYETİ YÜKSEK
(ABD ile F-16 süreci nasıl ilerliyor) F-16 görüşmeleri biz CAATSA tarafından yaptırıma tabi olduğumuz için devre dışı SSB ve şahsım olarak. Görüşmelerde ilk haberler olumlu sinyaller verildiği noktasında ancak nihai onayın kongreye geçtiğini düşünürsek beklentimizi ona göre dengeli tutmalıyız. Görüşümüz F-16 modernizasyon işlerinin Türkiye’de hızla devreye alındığı ve yetkinliğimiz ileri seviyeyedir. Modernizasyonu hızla devam ettirmek için hızla projeler yürütüyoruz. Elimizdeki F-16’ların kabiliyetleri son derece yetkin hale gelmeye hazır, teknoloji eksikliğimiz yok
(Pakistan’a ATAK satışındaki pürüz) Pakistan makamlarının ciddi arzuları var. Bu Pakistan tarafına ait değil. Motorun ihraç onay sürecinin uzaması, benzeri şekilde ret cevabı gelemdi ancak bu süreç uzadı. Onlar da ihtiyaçlarına binaen belirli süre beklediler. Karar değiştirmeleri gündeme gelirse bunun ana müsebbibi uzayan süreçtir, Türkiye ve Pakistan’ın elinde olmayan şekilde…
GÜÇ DENGESİ TÜRKİYE LEHİNE OLUR
(Yunanistan’ın silahlanması) Yunanistan’ın aldığı uçaklar güç dengesini değiştirme yolunda. Milli Savunma bakanımızın ifade ettiği gibi bunlar beyhude çabalar, ülkelerin masrafını arttırmaktan başka refahına harcayacağı kaynağı başka tarafa harcamaktan başka bir şeye yaramıyor. Güç dengesi her zaman Türkiye lehine olur bunu bilelim.
(Yerlilik oranında Türkiye şimdi nerede?) Özellikle stratejik ürünlerde Türkiye’nin dışa bağımlılığını sonlanması gerektiğine inanıyoruz. Bu anlamda savunma sanayi projelerimizde şirketlerimizin TL ve döviz bazlı teklif vermelerini istiyoruz. Dışarıdan almak zorunda kaldıkları ürünleri sıralamalarını, onların fiyatını döviz olarak vermelerini, yerli ürünleri TL olarak vermelerini zorluyoruz. Tamamen döviz bazlı ihale yapma yetkimiz olduğu halde.
GÖZÜMÜZ YABANCI ÜRÜN BAĞIMLIĞINDA
Bu da bize yabancı oranını göstermekte yararlı oluyor. Bütün kademelerde yabancı ürün oranını görmek ve ürünü hızlı yerlileşme başlatmak üzere çalışıyoruz. Bütün kademelerde gözümüzün yabancı ürün bağımlılığı üzerinde olduğunu söylemek isterim. Memnuniyet verici olan şu çoğu kalemlerde yerli ürün oluşturabiliyoruz. Bizim tarafımız yerli ürün tarafı. Ürün pahalı da olsa yeter ki yerli olsun. Bu konuda fiyat/zaman ne olursa olsun bütün gücümüzle yerlileştirmek üzere çalışma yapıyoruz.
EN POPÜLER ÜRÜNLER SİHA’LAR
Ürünlerimiz son zamanlarda en popüler olanlar SİHA’lar, çok fazla ilgi görüyor. Ayrıca zırhlı muharebe araçlarına ilgi var. Coğrafya olarak geniş kesime hitap etme noktasındayız. Afrika ülkelerinden çok büyük ilgi var. Oradan beklentimiz büyük. Uzakdoğu, Güneydoğu Asya ve Ortadoğu’da bazı ülkeler var. Avrupa’dan olan talepler var. (Ukrayna’ya yönelik ihracata Rusya’nın sorun çıkarması) Ukrayna ile ilişkilerimiz uzun süredir devam ediyor. Bunlar krizlerden bağımsız ilişkiler. Rusya ile de ilişkilerimiz var. Bu ilişkilerin krizden etkilenmemesine çalışıyoruz. Ülkeler kendi ticaretini yapmakta serbesttir.
LOBİLERİ YIKMANIZ GEREKİYOR
(İhracat sıralamasında Türkiye’nin yeri) Savunma sanayi ihracatı hiçbir zaman ticari ilişkiler değil, Savunma sanayi alışverişinde ticari faktörlerden başka faktörler var. Dünyada hegemonya kurmuş yapılar var. Savunma şirketlerinin lobileri ve ürün algısı var. Bunu yıkmanız gerekiyor. Yani o ürüne alışmış ülkeye yeni ürünle girmeniz çok zor. Bunun yıkılması, değiştirilmesi zaman alıyor. 10 yıl sonra çok farklı noktada olacağımıza inanıyorum.
MOTORUN EN İYİSİNİ YAPACAĞIZ
(Türkiye, yazılım ve motor konusunda geriden mi gidiyor) Motor projemiz yeni başladı, motor çalışmalarımızın tarihçesi eski değil. Dünya 80 yıldır olgunlaştırarak bir yere getirdi. Biz 60 yılda gelinen noktayı 6 yılda almaya çalışıyoruz. Malzeme ve üretim teknolojilerinde geniş malzeme kütüphanesi gerekiyor. Bu kütüphaneyi size kimse vermez. Bu tür çalışmalar olgunlaşa olgunlaşa gidecek. Biraz sabır diyoruz bizde sabırsızız ama elimizden gelenin en iyisini yapacağız.
S-400’DE İKİNCİ SİSTEM MASADA
(S-400’lerde son durum nedir, ikinci parti alınacak mı) Teknoloji transferi konusunda kimse size altın tepside sunmaz. İlişki çerçevesinde neyi, ne kadar alabileceğinize bakmalısınız. Zaten S-400 ikinci safha görüşmelerinin bu kadar uzun sürmesinin nedeni karşı tarafın ketumluğu ve bizim bunu aşmak için yaptığımız çeşitli manevra ve müzakereler. Bu uzun süre aldı o nedenle. Biz bu ilişki neticesinde belirli ölçüde, aşamaları kat edeceğimize inandığımız çerçeve çizmeye çalıştık. İkinci parti alınacak mı sorusuna verdiğimiz cevap ise biz ilk günden masaya iki parti için oturduk. Görüşmelerin esası bu çerçevede idi. Baştan beri ikisi sistem konuştuk, iki sistem devam ettik. Aradan geçen sürenin bütün görüşmeleri üretim teknoloji ortaklığıyla ilgili nelerin yapılacağıyla ilgilidir.
F-16’DA TÜRKİYE İYİ NOKTADA
(F-35 ve F-16 konularında onlar vermezse alternatiflere yöneliriz demiştiniz, aynı noktada mısınız) Evet biz kendi yolumuzu çizeriz dedik. F-16 modernizasyonunda Türkiye’nin çok iyi bir noktada olduğunu ve bunu başarabileceğini söylüyorum. Ortaya sunulan alternatiflerin talep edilmesi durumunda projelerle ilgili biz her türlü aksiyonu alıp harekete geçeriz.
ŞİRKETLER DE SONLANDIRACAK
(F-35’ten çıkarıldık ancak Türk şirketler parça üretmeye devam ediyor) Bunun kısa süre sonra sonlanacağını bekliyoruz, duyurular yapıyoruz. İhracat rakamlarına çok büyük etki yapacağını düşünmüyoruz. F-35 programının uzun vadede ihracat olarak bize kazanımları vardı. F-35 müzakereleri çerçevesinde bu da bizim masada tartışma konusu yapacağımız meselelerden biridir, bunu hiçbir zaman masadan kaldırmadık. F-35 konusunda biz hep F-35’ten Türkiye’nin tek taraflı çıkarılamayacağını, bunun gayrihukuki olduğunu vurguladık. Bu görüşümüzün teyit eder şekilde taraflar şöyle bir hareket yaptılar. Mutabakat zaptından tek taraflı çekilmeye başladılar. Diğer üye ülkeler de çekilmeye başladılar. Başka bir mutabakat zaptı çerçevesinde bulaşacaklar. Bizim gündeme getireceğimiz konulardan birisi de ilk mutabakat zaptının taraflara verdiği haklar vardı masadan kalkmanız hakların kalkması anlamına gelmez. Masadakiler masada kalacak gibi görüşle müzakereler devam edecek.
MMU’DA RUSYA’YA AÇIK KAPI
(Milli Muharip Uçakta Rusya ile işbirliği söz konusu mu) Kapı açık dedik, belirli projelerimizde risk analizi yapıyoruz. Risk analizi neticesinde risk olması muhtemel konularda alternatifler oluşturmakla ilgili tedbirleri alıyoruz. Bu çerçevede risk azaltma yönünde o tür kapının açık olduğunu yol haritasının masada olduğunu belirtmek isterim.”