Kredi sıkışıklığına karşı ’diaspora bonosu’ önerdiler

IMF’nin (Uluslararası Para Fonu) ’Finance & Development’ dergisinde bir makale kaleme alan Vanderbilt Üniversitesi’nden Prof. Suhas Ketkar ve Dünya Bankası Kalkınma Görünümü Grubu Başekonomisti Dilip Ratha, gelişmekte olan ülkelerin küresel kriz gibi finansmanın kıt olduğu dönemlerde sermayelerini artırmak için yenilikçi yaklaşımları deneyebileceklerine işaret ederek, Türkiye dahil dışarıda diasporası bulunan ülkelerin ’yurtseverliğin ispatı’ olarak görülen özel bonolar çıkarmaları önerisinde bulundular.

’Fonlamada Yeni Yöntemler’ başlıklı makalede, gelişmekte olan ülkelerin kısa vadeli borçlarının 1 trilyon doları bulduğuna dikkat çekilerek, Dünya Bankası’na göre söz konusu ülkelerin 370 milyar dolar ile 700 milyar dolar arasında bir finansman açığıyla karşı karşıya oldukları vurgulandı. Makalede, "Borç piyasasındaki şiddetli güven krizi karşısında ülkelerin geleneksel finansman araçlarından yararlanıp özel finansman temin etmeleri çok güçtür. Özellikle kamu sektörüne göre daha zorlu kredi rasyolarıyla karşı karşıya bulunan gelişmekte olan ülkeler için" denildi.

1989’da ABD’de başladı

1989 yılında ABD Hazine Bakanı Nicholas Brady’nin uygulamasından sonra ’Brady Bonoları’ olarak adlandırılan menkul kıymetlerin, özellikle Latin Amerika ülkelerindeki banka borçlarını alınıp satılabilir bonolar haline getirdiği hatırlatılan makalede, şöyle denildi: "Gelişmekte olan ülkelerin yararlanabilecekleri bazı yenilikçi piyasa temelli finansman mekanizmaları; ’diasporadan borç alma’, ’gelecekteki kazançların menkul kıymetleştirilmesi’ ve ’büyümeye-performansa endeksli bono ihracı’nı içerebilir. Orta Afrika ülkeleri diaspora bonoları ihraç ederek 5 ila 10 milyar dolar toplayabilir."

İsrail ile Hindistan 40 milyar dolar topladı

IMF’nin dergisinde yer alan makalede İsrail ve Hindistan’ın diaspora bonolarıyla toplamda 40 milyar dolar topladıkları belirtilerek, şu bilgilere yer verildi: "İsrail İçin Kalkınma Şirketi tarafından ihraç edilen diaspora bonoları ülkenin yıllık dış fonlama programının yinelenen bir uygulaması olmuş, 1951’den bu yana 25 milyar doların üzerinde para toplamıştı. Hindistan Devlet Bankası 1991’deki ödemeler dengesi krizini izleyen dönemde, 1998’de ülke nükleer denemeler dolayısıyla ve 2000 yılında olmak üzere üç kere para topladı. Hindistan Devlet Bankası bu yolla 11.3 milyar dolar toplamıştı."

Diaspora nedir

YUNANCADA ’tohumların dağılması, saçılması’ anlamına gelen ’diaspora’ terimi, kendi yurdundan ayrılmış ya da zorla uzaklaştırılmış başka yerde yaşayanlar anlamına gelir. Örneğin, ABD’de yaşayan Ermenilerden bahsedilirken, ’Ermeni diasporası’ terimi kullanılır.