Kooperatif hissesini satana vergi var

BAZEN hiç önemsemediğiniz bir işlem nedeniyle, yüksek tutarda vergi ve ceza ile karşılaşabilirsiniz. Bu işlemlerden biri de ‘kooperatif hissesi’ satışıyla ilgili...Kooperatife üye olup yıllardır, ‘birgün nasıl olsa bitecek’ diye sabırla aidatını ödeyenler, şu ya da bu nedenle kooperatif hisselerini sattıklarında, gelir vergisi ödeyecekler.Bu aşamada ilk akla gelen soru, neyin üzerinden yani hangi kazancın üzerinden vergi ödeneceği olsa gerek... Hemen açıklayalım, ödediğiniz aidatların toplamı ile satış bedeli arasındaki fark üzerinden...Kooperatife 5 yıl önce hatta 15 yıl önce girmiş olmanız önemli değil. 20 yıl önce girmiş olsanız bile, o kooperatifteki hissenizi sattığınız an, "değer artış kazancı" elde etmiş sayılıyorsunuz . Bundan dolayı da, gelir vergisi ödemeniz gerekiyor (Gelir Vergisi Kanunu Mükerrer Md. 80/4).KAZANÇ NASIL HESAPLANACAK?Kazancı hesaplamaya başlamadan önce, kooperatife ödemiş olduğunuz aidat makbuzları ya da banka dekontları ile hesap makinesini masanın üzerine koyacaksınız. Bir de, kooperatife girdiğiniz tarihten, hisseyi sattığınız tarihe kadar olan Devlet İstatistik Enstitüsü aylık toptan eşya fiyat endeksini yani TEFE oranlarını bulacaksınız. O da tamamsa, vergiye tabi kazancınızı hesaplamaya başlayabilirsiniz.1) Her aidatı; ödediğiniz tarihten, hisseyi sattığınız tarihe kadar (sattığınız ay hariç) DİE aylık TEFE artış oranına göre, endekslemek suretiyle yükselteceksiniz (son 10 yılın TEFE endeks sayıları için Bkz. Şükrü KIZILOT ve Ark., Gayrimenkul Rehberi, Ankara, 2005).2) Endekslemeye tabi tutulan aidat ödemelerinizin toplamını, kooperatif hissenizi kaça sattıysanız, sattığınız o bedelle kıyaslayacaksınız. Örneğin, aidat ödemelerinizin endekslenmiş tutarı 20 bin YTL, 2005 yılında, konut kooperatiflerindeki hissenizi satış bedeliniz de 60 bin YTL olsun. Bu durumda, 40 bin YTL "değer artışı kazancı" elde etmiş oluyorsunuz.3) Elde ettiğiniz kazançtan, 13 YTL’lik "istisna" tutarını düşeceksiniz. Kalan tutar üzerinden de, yüzde 20-40 arasında değişen tarifeye göre, gelir vergisi ödeyeceksiniz.4) Gelir vergisi hemen ödenmiyor. Satışı yaptığınız tarihi izleyen yılın 1-15 Mart tarihlerinde "yıllık gelir vergisi beyannamesi" veriyorsunuz. Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisini de Mart ve Temmuz aylarında, iki eşit taksitte ödüyorsunuz. Vergileri ödeyince de olay bitiyor...KOOPERATİF EVİNİ SATANLARKooperatif bitmiş, kuralar çekilmiş ve herkes kendi evinin tapusunu almış olabilir. Bu durumda, kooperatif hissesi değil, kooperatif yoluyla edinilen evin satışı sözkonusu olur.Kooperatif ortaklarının, kooperatif yoluyla edindikleri gayrimenkulleri satışında, vergilendirme ve kazancın belirlenmesi açısından iktisap (yani satın alma) tarihi çok önemli. Yasaya göre; kooperatif ortaklarına, bu sıfatları dolayısıyla tahsis edilen gayrimenkuller "TAHSİS TARİHİNDE" ortak tarafından satın alınmış sayılıyor.Tahsis tarihinden itibaren 4 yıl içinde satılan gayrimenkulden elde edilen kazanç, gelir vergisine tabi. Tahsis tarihinden itibaren 4 yıl geçtikten sonra satılan gayrimenkullerden sağlanan kazanç ise, gelir vergisine tabi değil (Gelir Vergisi Kanunu Mükerrer Md. 80/6). 4 yıl içinde satanın ise, ‘13 bin YTL’yi aşan kazanç doğması halinde" aşan kısmın üzerinden gelir vergisi ödemesi sözkonusu olabilecek.NOT: Önceki günkü yazının başlığı "2005'te bono, borsa ve fonun cazibesi" olması gerekirken "2005'te bono, borsa ve fonun cezası" olarak yayınlanmıştır. Düzeltir, özür dileriz...