Kömürlü termik santraller için ‘emeklilik planı’ önerisi
Güncelleme Tarihi:
Türkiye’de 2053 net-sıfır hedeflerinin gerçekleştirebilmesi için kömürlü termik santrallerin emekli edilmesi yani artık bu santrallerden elektrik üretilmemesi gerekiyor. Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği’nin (SEFiA) hazırladığı araştırmaya göre, özelleştirilen santrallerin neredeyse tamamı 2030’ların ikinci yarısına kalmadan özelleştirme bedellerini ödeyerek emekli edilebilir duruma geliyor.
SEFiA’nın yaptığı çalışmada, 2013 yılından itibaren özelleştirilen dokuz termik santralden sekizi yer aldı. Bir taşkömürü ve yedi linyitle çalışan santrallerin toplam kurulu gücü 4 bin 640 megavat olarak açıklanırken; toplam özelleştirme bedelininse 8.5 milyar dolar olduğu kaydedildi. Türkiye’de kurulu gücü 40 megavat ve üzeri olan aktif 32 kömürlü termik santralin işletmedeki toplam kurulu gücü 19 bin 825 megavat. Bunların 9 bin 122 megavat kurulu güce sahip kısmı, özel sektör tarafından işletilen ve ithal kömüre dayalı santrallerden oluşuyor. Linyitle çalışan santrallerin toplam kurulu gücü ise 9 bin 905 megavat olurken; bunun 2 bin 424 megavatlık kısmı elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) tarafından işletiliyor.
‘SANTRALLER KAPANACAK’
Santraller için bir emeklilik planı çalışmasına dikkat çeken araştırmanın yazarı İbrahim Çiftçi, “Santral işletmecilerine belirlenen bir oranda yeni bir yenilenebilir yatırımı yapma ruhsatı verilmeli. Hali hazırda uygun alanı olan her santral, hibrit santral olarak, yenilenebilir kaynak ekleyebiliyor. Ancak bu teknik altyapı eksiklikleri nedeniyle küçük ölçekli olacaktır. Yeni gelişmelerle kömür santrali işletmek günden güne kârsız bir yatırıma ilerliyor. Yaşanan emtia krizleri ve yüksek kömür maliyetleri neticesinde ya santral işletmecileri kâr etmeyecek ya da elektrik fiyatları artacak. Bunun üstüne çok yakın bir zamanda karbon vergisi eklenecek. Bu durum kömürden üretilen elektriğin ihracatçılar için de dolaylı yoldan bir yükümlülüğe dönüşeceği ve talebi düşüreceği anlamına geldiğinden kömürlü termik santral yatırımcısını zor günler bekliyor. Önerdiğimiz yöntemin avantajı yatırımcıyı tüm bu riskleriden koruyacak. Aksi takdirde piyasa koşulları işletmecileri santrallerini kapatmaya zorlayacak” değerlendirmesini yaptı.
YENİDEN FİNANSMANA ABD ÖRNEĞİ
Santrallere verilecek yenilenebilir yatırım yapma ruhsatının, kamuya avantajını ise “arz güvenliğini zora sokmadan bu geçişin yapılmasına izin verecek” olarak tanımlayan Çiftçi, “Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde bazı kuruluşlar, varlığa dayalı tahvil ihracı yoluyla kömür santrallerini yeniden finanse etmek ve bu gelirleri yenilenebilir enerjiye yeniden yatırmak istiyor. Yalnızca yeni ruhsat verilmesi değil, sürdürülebilirlikle bağlantılı dönüşüm finansmanı enstrümanlarının geliştirilmesi, özel yatırımcıların sürdürülebilirlik iştahını güçlendirerek, sermaye piyasaları aracılığıyla emisyon azaltımlarını finanse etmek için ek yollar açabilir” dedi.