Kömürde yükseliş sürüyor

Kömür fiyatları enerji arzında yaşanan sorunlar nedeniyle her geçen gün yükseliyor. Avrupa’da referans kömür fiyatı yaklaşık yüzde 90 artışla, ton başına 320 dolara ulaştı. ABD’de kömür fiyatları ise ton başına yaklaşık 200 dolara çıkarak yeni bir rekora hazırlanıyor.

Asya pazarı için referans kabul edilen Newcastle kömürü ise ton başına 450 doların üzerine çıktı. Savaşla birlikte gelen enerji krizinin, yeşil enerjiye geçişi hızlandıracağı fikri yerleşmiş olsa da mevcut durum, kömür fiyatlarındaki artışı durdurmuyor. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), temmuz ayında kömür talebinin bu yıl içinde 10 yıl önceki rekor seviyelere ulaşacağını söylemiş ve küresel kömür tüketiminin 2022’de artarak 8 milyar tona çıkacağı tahmininde bulunmuştu.

‘YÜKSELİŞ SÜRECEK’

Kurum, kömür talebinin önümüzdeki yıl daha da artarak tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkacağını belirtmişti. Emtia Piyasaları Uzmanı Zafer Ergezen, savaş devam ettiği sürece kömür fiyatlarındaki yüksek seviyenin de devam edeceğini belirterek, “Kömür fiyatlarında savaşın ve Çin’in etkili olduğunu söyleyebiliriz. Çin’de kapanmaların sonlanması, Rusya-Ukrayna savaşının bitmesiyle yaptırımların kalkması, fiyatları düşürecek unsurlar olabilir. Enerji krizinin yanı sıra maden faaliyetlerinin azalması kömür fiyatlarını ciddi şekilde artırdı. Bu anlamda lojistik maliyetlerinin artması da önemli bir etken. Avrupa’da kömüre dayalı üretim yapan termik santraller tam kapasiteyle çalışır hale geldi” dedi.

Ergezen, Türkiye’nin ise genel olarak diğer piyasalardan ayrıştığını söyledi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na göre Türkiye, 2021 yılında elektrik üretiminin, yüzde 30.9’unu kömürden sağladı. TMMOB Maden Mühendisleri Odası ise ithal kömüre dikkat çekerken; bu yılın ilk 5 ayında enerji üretiminde ithal kömürün taşkömürüyle birlikte ilk sırada yer aldığı kaydedildi. Rus enerji şirketi Gazprom, Kuzey Akım boru hattından sevkıyatı 31 Ağustos’ta üç gün sürecek teknik bakım gerekçesiyle durdurmuştu. Akışın normale dönmesi beklenirken 4 Eylül’de Gazprom’dan St. Petersburg yakınlarındaki Portovaya kompresör istasyonunda “tespit edilen türbin sızıntıları nedeniyle” bunun mümkün olmadığı açıklaması gelmişti ve hattın belirsiz bir süre kapalı kalacağı kaydedilmişti.

GEÇİCİ ARTIŞ VURGUSU

İklim ve enerji düşünce kuruluşu Ember’in Kıdemli Analisti Sarah Brown, Avrupa’nın kömür kullanımında geçici bir artışa izin verdiğini belirterek, “Rusya’nın kömür ithalatına uygulanan yaptırımlar, yeni kaynak bulma zorunluluğunu da beraberinde getirdi. Bu anlamda küresel kömür fiyatları da yükseldi. Avrupa limanlarındaki ve elektrik santrallerindeki kömür stokları şu an yüksek seviyelerde. Enerji krizi, yeşil enerjiye geçiş için bir katalizör görevi gördü. Avrupa şimdi yenilenebilir enerji kaynaklarını iki katına çıkarıyor ve pahalı fosil yakıtlara olan bağımlılığından hızla uzaklaşıyor” değerlendirmesini yaptı.

ÇİN’DE ÜRETİM İKİ KATINA ÇIKTI

Küresel kömür tüketiminin yarısından fazlasından sorumlu olan Çin de rekor sıcaklıklar nedeniyle kömür santrallerine dönüş yapıyor. Hidroelektrik santrallerden yeterli verimin alınamaması, Şangay da dahil olmak üzere ülkenin doğusunu önemli ölçüde etkiliyor. Ülkede kömür üretimi ve ithalatı artarken; ağustos ayının ilk iki haftasında kömür kullanımı, bir yıl öncesine göre yüzde 15 yükseldi. Temmuzda ise kömürden üretilen elektrik, haziran ayına göre yüzde 22 artış gösterdi. Çinli madencilerin kömür üretimi de iki katına çıktı. Avrupa Rusya’dan kömür ithalatını sonlandırırken, Çin’in ithalatı ise artış gösterdi. Çin’in temmuzda Rusya’dan kömür ithalatı yüzde 14 arttı.