KOBİ’ler için yeşil dönüşümün yol haritası

HÜKÜMETLER, sivil toplum kuruluşları ve üreticiler yeşil dönüşüm gerçeğiyle yüzleşti. Özellikle son yıllarda iklim değişikliğinin etkileri ve jeopolitik gerilimler nedeniyle oluşan enerji krizi karşısında pek çok ülke somut adımlar atmaya yöneldi. Avrupa Birliği’nin karbon emisyonlarının azaltılması yönündeki çalışmaları, özellikle de Yeşil Mutabakat’a sağlanacak uyum doğrultusunda uygulamaya geçecek olan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) tüm sektörleri etkilemeye başladı.

Ekonominin çarklarının dönmesinde ve tedarik zincirinde stratejik önem sahip olan KOBİ’ler de bu dönüşüm sürecinde kritik bir noktada. Odağında ihracat olan ya da ihracatçı firmaların tedarikçisi konumundaki KOBİ’ler, ya dönüşüme ayak uyduracak ya da büyük fırsatı kaçıracak.

Peki emisyon azaltımı için KOBİ’ler nasıl bir yol haritası izlemeli? Enerji hizmet şirketi ESCON Enerji’nin CEO’su Onur Ünlü, bu dönüşüm sürecini avantaja çevirerek pazar payını artırmayı hedefleyen KOBİ’lerin izlemesi gereken adımları şöyle özetledi:

İŞTE ADIM ADIM SÜREÇ

1. “Yeşil dönüşüm denildiğinde bugün ilk akla gelen başlıklardan biri yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapmak, örneğin fabrikanın çatısına güneş panelleri yerleştirmek. Oysa yenilenebilir enerji yatırımları, emisyon azaltım yol haritasının son adımı. Verimli bir emisyon azaltım süreci için ilk adımı, enerji hizmet şirketleri tarafından emisyon düzeyinin ve zamanlamanın belirlenip enerji etütlerinin yapıldığı ‘Hazırlık’ süreci oluşturuyor.

2. Ardından iş yerinde gereksiz enerji tüketiminin azaltılması için çalışanlarda bir kültür oluşturmaya yönelik ‘Tasarruf’ adımı geliyor.

3. Üçüncü adım olan ‘Verimlilik 1’ kapsamında yalıtım eksikliklerin giderilmesi, kaçakların onarılması, pompa veya fan gibi elektrik motorları ile çalıştırılan (tahrik edilen) sistemlerin değişmesi ya da atık ısı geri kazanımı gibi temel çalışmalar yapılıyor.

4. Devamında ise yardımcı tesis ve proses sistemlerinin modernizasyonu ve optimizasyonu gibi daha kaplamlı çalışmaları içeren ‘Verimlilik 2’ adımı geliyor.

5. İlk dört adımda amaç, enerji tüketimini minimize etmek. Beşinci adım olan ‘Dönüşüm’de ısı pompası, elektrifikasyon, yeşil hidrojen ve kaynak dönüşümü gibi çalışmalarla fosil yakıtlardan çıkışı tamamlamak gerekiyor.

6. Yol haritasının altıncı ve son adımı olan ‘Yeşil Dönüşüm’ sürecinde ise güneş, rüzgar, biyokütle enerji gibi yenilenebilir kaynaklara yatırım yapılarak karbon emisyonu sıfırlanabiliyor.”

İKİ ENGEL VAR
FARKINDALIK VE FİNANSMAN

KOBİ’lerin yeşil dönüşüm sürecinde yaşadığı en büyük iki engelin ‘farkındalık düzeyi’ ve ‘finansman’ olduğunu belirten Ünlü, farkındalığın artması için kamunun, STK’ların ve enerji hizmet şirketlerinin çalışmalar yaptığını, Türkiye’nin 2024-2030 Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı’nda da KOBİ’lere yönelik temel enerji verimliliği tedbirlerini içeren tanıtım materyallerinin KOSGEB işbirliği ile hazırlanacağını söyledi. Aralık ayrında açıklanan Türkiye Yeşil Sanayi Projesi’ni hatırlatan Ünlü, “Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından KOSGEB, TÜBİTAK ve Dünya Bankası işbirliğinde yürütülen bu proje ile KOBİ’lerin yeşil dönüşümü verimli bir şekilde gerçekleştirmeleri için 450 milyon dolarlık destek sağlanıyor. Projenin 250 milyon dolarlık KOSGEB ayağında her bir şirkete verimlilik projeleri için 4 milyon TL’ye kadar, güneş enerjisi yatırımları için ise 14 milyon TL’ye kadar destek sağlanacak. Bu projelerin tasarlanması ve hayata geçirilmesi sürecinde ESCON Enerji olarak KOBİ’lere destek oluyoruz” dedi.

“Kamu desteklerinin yanı sıra bir diğer seçenek de Enerji Performans Sözleşmeleri (EPS)” diyen Ünlü, ESCON Enerji olarak 2008 yılında Türkiye’deki ilk EPS’yi yaptıklarını ifade ederek EPS’yi şöyle anlattı: “EPS kapsamında projenin maliyetini enerji hizmet şirketi olarak biz üstleniyoruz. İşletmeler hiçbir risk almıyor. Gelecekte yapacakları tasarruftan vermeyi taahhüt ettikleri pay ile işletmelerini enerji verimliliği yüksek hale getirebiliyorlar.”

DÖNÜŞENİN PAZAR PAYI ARTAR

Yeşil dönüşüm sürecine uyum sağlayıp karbon emisyonunu düşüren şirketlerin başta AB ile olmak üzere ihracattaki payını artırırken dönüşüm gerçekleştirmeyen firmaların ise bu payını kaybetmeye başlayacağını belirten Ünlü, “Büyük tedarik zincirlerinin karbon nötr olabilmesi için üretimden lojistiğe kadar tüm tedarikçilerinin benzer şekilde emisyonlarını sıfırlaması gerekiyor. Dolayısıyla bu firmalar, yeşil dönüşüm için çalışmaya başlayan KOBİ’lerden aldıkları ürün adedini artırırken dönüşüm yapmayanlardan aldıkları adetleri düşürmek zorunda kalacak. Bu nedenle KOBİ’ler yeşil dönüşüme odaklanmalı. Üstelik Türk KOBİ’lerin önemli bir avantajı daha var. AB Yeşil Mutabakatı bölgesel ticareti teşvik ettiğinden coğrafi avantajımız sayesinde ihracatımızı daha da artırabiliriz. Dolayısıyla KOBİ’ler için çifte fırsat söz konusu” dedi.