Şimdi yatırım zamanı

Dolayısıyla sadece topyekün kalkınma için değil, yeni iş kurmak ve mevcut işini büyütmek isteyenlerin de en öncelikli gündemi yatırım. Bu yüzden Türkiye’de büyük küçük her çaptaki yatırımı desteklemeye yönelik birçok teşvik, hibe ve destek mekanizması uygulanıyor. Başta Sanayi Bakanlığı olmak üzere ekonomi yönetimi zaman zaman hangi ilde, ne yatırım fırsatı olduğunu, hangi teşvik sistemlerinden kimlerin yararlanabileceğini ortaya koyan çeşitli raporlar hazırlıyor. 

BÜYÜK KÜÇÜK HER ŞİRKET
Büyük holding patronundan, orta ölçekli bir şirkete, dükkanını yenilemek isteyen esnaf lokantasından, yeni mezun genç bir girişimciye kadar hemen herkesin kafasında belli bir büyüklükte yatırım yapma planı var. Biz de Ekonomiyi Büyütenler gazetesinde bu ay yatırım yapmayı planlayanlar ve yeni bir iş kurmak isteyenler için nerede, hangi sektörde ne tür fırsatlar bulunduğunu ve uygulamada olan teşvik ve destek programlarının neler olduğunu araştırdık. Oldukça kapsamlı olan yatırım fırsatları ve teşvik programlarına ilişkin olabildiğince özet bir dosya hazırladık. İşte, ‘Şimdi yatırım zamanı, nerede, ne yatırımı yapabilirim, hangi teşvik ve hibe programlarından yararlanabilirim’ diyen girişimciler ve hali hazırda iş sahibi olanlar için yatırım rehberi:

GİRİŞİMCİLER:

Türkiye’de en fazla destek programının geliştirildiği kesim girişimciler. En geniş destek
platformlardan biri olan KOSGEB, ekonomik kalkınma ve istihdam sorunlarının çözümünde önemli katkı sağlayan girişimciliğin desteklenmesi, yaygınlaştırılması ve sürdürülebilir başarılı işletmelerin kurulmasıyla ilgili projeleri destekliyor. KOSGEB’in programları ana hatları ile uygulamalı girişimcilik eğitimi, yeni girişimci desteği ve İş Geliştirme Merkezi (İŞGEM) desteğinden oluşuyor. KOSGEB Yeni Girişimci Destek Programı kapsamında üst limiti 3 bin TL olan geri ödemesiz işletme kuruluş desteği, üst limiti 15 bin TL ve yine geri ödemesiz olan kuruluş dönemi makine techizat, ofis donanım ve yazılım desteği, üst limiti 12 bin TL ve geri ödemesiz işletme giderleri desteği bulunuyor. KOSGEB’in Sabit Yatırım Desteği ise yine geri ödemesiz ve üst limiti 70 bin TL. Bu programlarda kadın girişimcilere yüzde 60, engelli girişimcilere ise yüzde 70 oranında destek veriliyor. Ayrıca bu girişimler 3, 4, 5 ve 6. teşvik bölgesinde ise destek oranları sırasıyla yüzde 70 ve 80’e çıkıyor.

KOBİ DESTEKLERİ:

KOSGEB’in uyguladığı 3 yıllık program çerçevesinde üst limiti 150 bin TL olmak üzere şirketlerin hazırladığı yatırım projesinin yüzde 50-60’ına kadarlık kısmına destek veriliyor. KOSGEB’in Genel Destek Programı çerçevesinde de yine yüzde 50-60’lara varan oranlarda 30 bin TL’ye kadar yurtiçi fuar desteği, yurtdışı fuar desteği, enerji verimliliği, danışmanlık desteği, bağımsız denetim desteği, tanıdım desteği, tasarım desteği, belgelendirme desteği gibi birçok başlık altında destekler veriliyor.

İŞ GELİŞTİRME MERKEZİ (İŞGEM) DESTEKLERİ:

Şirketin kuruluşu için üst limitin 750 bin TL olduğu bu programda yüzde 60-70’lere varan oranlarda destekler sağlanıyor. Bu program kapsamında bina tadilatı için 600 bin, mobilya donanım için 125 bin ve İŞGEM yönetim için 25 bin TL üst limit belirlenmiş durumda. Programda ayrıca 100 bin TL’ye kadar İŞGEM işletme desteği, 30 bin TL’lik personel desteği, 50 bin TL’lik eğitim danışmanlık ve 20 bin TL de küçük tadilat destekleri söz konusu.

İŞBİRLİĞİ GÜÇBİRLİĞİ DESTEK PROGRAMI:
KOBİ’ler arasında işbirliğini güçlendirmeyi hedefleyen bu program çerçevesinde 36 aya varan sürelerde gerçekleştirilecek işbirliği projeleri için 250 bin TL’si geri ödemesiz olmak üzere 750 bin TL’ye kadar destek sağlanıyor. KOBİ’lerin tek başına çözmede zorlandıkları tedarik, pazarlama, düşük kapasite kullanımı, rekabet gücü zayıflığı, finansman gibi konulara bir araya gelerek çözüm yarattıkları, ortaklık ve işbirliği kültürünün gelişmesini sağlayan projeleri destekler. Her bir ortaklık modelinde en az 5 KOBİ olmalıdır.

AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK PROGRAMI:

Bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikir ve buluşlara sahip KOBİ ve girişimcilerin ve teknolojik fikirlere sahip tekno-girişimcilerin desteklenmesi, KOBİ’lerde AR-GE bilincinin yaygınlaştırılması ve inovatif faaliyetlerin desteklenmesi amacıyla oluşturulmuştur. Bu programda 100 bin TL’ye varan kira desteği, personel desteği 200 bin TL’ye varan makine teçhizat, tasarım ve yazılım desteği, 5 bin TL’lik eğitim desteği, 25 bin TL’lik danışmanlık, test analiz belgelendirme desteği gibi pek çok alanda yeni girişimcilere ve mevcut şirketlere destek sağlanıyor. Bu programda projenin bütçesinin yüzde 75’ine destek veriliyor.

TÜBİTAK DESTEK PROGRAMLARI:

AR-GE, yeni bir ürün üretilmesi, mevcut bir ürünün geliştirilmesi, iyileştirilmesi, ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi veya maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin, yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik araştırma geliştirme çalışmalarına destek veriliyor. TÜBİTAK sanayi AR-Ge projelerine yüzde 60’a varan hibe desteği verirken, proje bazlı etkinlikler için yurtiçinde 25 bin, yurtdışında 30 bin TL destek sağlıyor. TÜBİTAK sanayi-üniversite işbirliğindeki araştırma projelerine de 100 bin TL’ye kadar katkı yapıyor. TÜBİTAK’ın yürüttüğü diğer programlar arasında KOBİ AR-GE Başlangıç programı, Teknogirişim Sermaye Destek Programı, Teknoloji Transfer Ofisleri Destek Programı çerçevesinde yüzde 75’e varan oranlarda destekler veriliyor.

KALKIMA AJANSLARI DESTEKLERİ: Yerel potansiyeli harekete geçirmek bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla oluşturulan Kalkınma Ajansları Hibe Programları, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) koordinasyonunda yürütülüyor. Türkiye’de 81 ili kapsayan 26 bölgesel kalkınma ajansı sayesinde iktisadi kalkınma, sosyal kalkınma, kırsal kalkınma, küçük ölçekli altyapı projeleri ve KOBİ mali destek gibi alt başlıkları olan hibe programlarında yüzde 75’e varan oranlarda destek veriliyor.

Enerji verimliliğine 1 milyon TL destek

TÜRKİYE Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) da AR-GE ve teknoloji alanında destek sağlayan diğer bir kuruluş. TTGV’nin Teknoloji geliştirme programı ve ticarileştirme projeleri için 2 yıla varan süreler için 1 milyon TL’ye kadar katkı sağlanıyor. Kurumun ayrıca enerji verimliliği alanındaki yatırımlara da desteği söz konusu. TTGV desteklerine online başvuru yapabiliyor. 4 haftada sonuçlanan başvurunun ardından 6 ayda bir kuruma ilerleme rapor verilmesi gerekiyor. Bu desteklerde bir ödemesiz ve toplam 4 yılda faizsiz ödeme yapılıyor.

Yurtdışında reklamı bile karşılıyor

İHRACATÇI DESTEKLERİ:
Ağırlıklı olarak Ekonomi Bakanlığı’nın verdiği destekler söz konusu. Şirketin öncelikli olarak projesini gerçekleştirmesi ve ardından maliyetler ile sonuçları Ekonomi Bakanlığı kurumlarına göndererek harcamalarının bir kısmını geri alması şeklinde işleyen bir sistem uygulanıyor. Bu konuda projeye bağlı olarak yüzde 50’den yüzde 100’e varan oranlarda destekler veriliyor. İhracatçılara verilen destekleri konu başlıkları itibariyle şöyle özetleyebiliriz: “
*Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi Desteği: Sanayi, ticaret, yazılım sektöründeki firmalar destekleniyor.
*Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği: Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından uygun görülen, pazar araştırması hizmeti veren kurumlardan alacakları hizmetin giderleri karşılanıyor.
*Markalaşma ve Turquality Desteği: İhracatçı Birliklerinin bu programı çerçevesinde şirketlere yurt içinde ve yurtdışında markalaşma ve tanıtım faaliyetlerine destek veriliyor.
Tasarım Desteği: Tasarımcı şirketler, tasarım ofisleri ile birlikler, tasarım dernekleri-birliklerinin gerçekleştireceği tanıtım, reklam, pazarlama, istihdam veriliyor.
*Yurt Dışı Birim, Marka ve Tanıtım Desteği: Şirketlerin yurt dışında açacakları ofis, mağaza, showroom ve
kiralayacakları depolar ile Türk ürünleriyle ilgili tanıtım faaliyetlerini desteklemeyi amaçlıyor.
*Fuar Katılım Desteği: Yurtdışı fuar organizasyonunu düzenlemek üzere Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından görevlendirilen organizatöre katılımcı tarafından ödenecek katılım bedelinin desteklenmesini amaçlar.
İstihdam Desteği: Sektörel Dış Ticaret Şirketi unvanına sahip şirketlerin dış ticaret işlemlerini
yürütmek üzere sağladığı istihdama destek verir.

Tarım sektöründe 1 milyon Euro’ya varan hibeler

TARIM SEKTÖRÜNE YÖNELİK DESTEK PROGRAMLARI:
Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) AB ve uluslararası kuruluşlardan sağlanan
kaynakların, Türkiye’de kırsal kalkınma programlarının uygulanmasına yönelik faaliyetlerin gerçekleştirilmesi için kullanılmasını sağlayan bir kurum. Ağırlıklı olarak TKDK üzerinde geçen tarıma yönelik destekleri iki başlık altında toplamak mümkün. Şu anda uygulanmakta olan IPARD Kırsal Kalkınma Programı ile
Kırmız et ve kanatlı eti üreten küçük ve orta ölçekli tarımsal işletmelerin modernize edilmesi, ilgili AB standartlarına yükseltilmesi ve iyi tarım uygulamalarını yapar hale getirilmesi amaçlanıyor. Bu kapsamda et ve et ürünlerini işlenmesi, süt ve süt ürünlerini işlenmesi ve bunların pazarlanması gibi faaliyetlere destekler veriliyor. Belirli sayıda büyük ve küçük baş havyan üretim ve kesim kapasitesine sahip işletmeler, günlük 10 ile 70 ton arasında süt üretim kapasitesine sahip işletmeler bu programdan yararlanabiliyor. Proje büyüklüğünün yüzde 50-65’i kadarının hibe edildiği programda hibe miktarı 15 bin Euro’dan 1 milyon Euro’ya kadar çıkabiliyor. Yatırımcının bir projeyle başvurabildiği bu programda projelerin süresi 24 ay ile sınırlandırılmış. Makine ekipman alımı, yapım işleri, hizmet alımı ve görünürlük harcamaları hibe kapsamındaki yatırımlar. Benzer koşullar ve hibe miktarları meyve sebze üretimi, su ürünleri ve kültür balıkçılığı, arıcılık, tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği gibi alanlarda da söz konusu. Eylül 2015’ten bu yana uygulamaya geçen IPARD 2 Kırsal Kalkınma Programı’nda manda sütü üretimi, kaz yetiştiriciliği gibi yeni destek alanları belirlenmiş ve hibe oranları da artırılmıştır.

Hangi bölgede hangi yatırımı yapmak cazip

MARMARA BÖLGESİ: HER ALAN CAZİP
Başta İstanbul, Bursa, Kocaeli gibi büyük sanayi şehirlerinin bulunduğu bu bölgede her alanda yatırıma ihtiyaç var. Öncelikle gemi inşa sanayi, bilişim, yazılım, mandıra işletmeciliği, turizm, mobilya sektörü, süs bitkiciliği, sakız imalatı, zeytin, bağcılık ve şarap üretimi, kimya endüstrisi, soğuk hava depoları dondurulmuş gıda, patates cipsi ve lojistik yatırımları bu bölgede öne çıkan alanların başında geliyor.

EGE BÖLGESİ: BEYAZ EŞYA PARÇALARI
Manisa’nın sanayide, İzmir ve Aydın’da turizmde öne çıktığı bölgede, inşaat, hayvancılık, şarapçılık, alabalık, arıcılık, beyaz eşya parçaları üretimi, yem bitkileri, kurutulmuş gıda, lojistik, kauçuk sanayi, jeotermal enerji, orman ürünleri, elektronik devrelerin üretimi, deri konfeksiyon ve ambalaj sektöründe fırsatlar bulunuyor.

AKDENİZ BÖLGESİ: GIDA VE GEMİ SANAYİ
Antalya’nın turizmde, Mersin’in de liman işletmeciliğinde başı çektiği bölgede tarım, gemi sanayi, enerji, seracılık, dondurulmuş ve kurutulmuş gıda, salça üretimi, ambalaj sanayi, Ankara tavşanı yetiştiriciliği, mermerit, sabun, mukavva, karton üretimi, kireç, et ve süt ürünleri gibi alanlarda yatırımlar cazip görünüyor.

KARADENİZ BÖLGESİ: TARIM VE SAĞLIK SEKTÖRÜ
Çay ve fındık üretimi başta olmak üzere tarımda, madencilikte ve tersanecilikte öne çıkan bölgede özellikle inşaat, tarım ve turizm sektörüne yönelik yatırım cazibesini koruyor. Bunun dışında organik tarım, yayla ve kış turizmi, arıcılık, süs bitkisi, tıbbi cihazlar, sağlık hizmetleri, ahşap tekne ve yat yapımı, tekstil, kauçuk ve plastik ürünlere yatırım yapılabilir.

İÇ ANADOLU BÖLGESİ: SAVUNMA SANAYİ, TİFTİK KEÇİSİ
Tarım sektörünün öne çıktığı bu bölgede seracılık, sağlık, inşaat, savunma sanayi, kış ve doğa turizmi, mobilya ve ağaç ürünleri imalatı, tehlikeli atık geri kazanım tesisleri, yem bitkileri, arıcılık, tiftik keçisi, at besiciliği, ambalaj sanayi, organik gübre, modern tarıma dayalı üretim, arıcılık, damızlık et ve süt üreticiliği, tavukçuluk sektöründeki fırsatlar değerlendirilebilir.

DOĞU ANADOLU: SU ÜRÜNLERİ, UNLU MAMÜLLER
Hemen her alanda yatırıma ihtiyaç olan bölgelerden biri. Ancak özellikle jeotermal enerji, su ürünleri, unlu mamüller, hazır yem, madencilik, kum ve çakıl ocakçılığı, turizm, orman ürünleri, arıcılık, mermer işleme, et ve süt ürünleri, bronz, altın, gümüş, pirinç ve oltu taşı işleme, tekstil gibi alanlarda yatırımcılar için fırsatlar öne çıkıyor.

GÜNEYDOĞU ANADOLU: HER YATIRIM İHTİYAÇ
Bölgelerarası kalkınmışlık farkını ortadan kaldırmak için bölgede her alanda yatırıma ihtiyaç var. Özellikle öne çıkan sektörler özetle şöyle: Tarım, hayvancılık, bağcılık, tekstil, turizm, mobilya, kış sporları turizmi, taş işçiliği, sun tohumlama, tavukçuluk, elektrikli ev aletleri, özel üniversite, turizm, maden, enformasyon teknolojileri.
*: Bölgelerin yatırım alanları Sanayi Bakanlığı’nın Türkiye genelinde nereye ne yatırımı yapılabileceği yönündeki araştırmasından alınmıştır. Raporun tamamını ve hangi ilde ne tür yatırımlar yapılabileceğine ilişkin daha detaylı bilgi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesinden alınabilir.

Nasıl başvurulur?

TÜRKİYE’de yatırım kararı almadan önce, yatırım sırasında ve yatırım sonrasında yardım ve danışmanlık hizmeti alabileceğiniz pek çok kurum bulunuyor. Örneğin iliniz ve ilçenizdeki sanayi ve ticaret odalarından, kalkınma ajansı ofisine, KOSGEB şubesinden, Tarım İl Müdürlüğü’ne, bulunduğunuz bölgedeki ihracatçı birlikleri ofisine kadar bizzat gidip destek alabileceğiniz kurumlar mevcut. Bunun dışında internet üzerinden Ekonomi Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, TÜBİTAK gibi kurumların resmi websitelerinden de bilgi alabilirsiniz. Tüm bu kurumların uyguladığı programları inceledikten sonra size en uygun olabilecek destek ya da hibe paketine başvurabilirsiniz. Başvuruların çoğu internet üzerinden yapılabiliyor. Bu programlardan yararlanabilmek için projenizi anlatan, hedeflerinizi ve elde edeceğiniz gelirleri gösteren bir dosya hazırlamanız gerekecektir. Söz konusu kurumlar bu dosyayı hazırlamak konusunda da çeşitli destekler veriyor. Yapmanız gereken yerli ve yabancı tüm destek kuruluşlarının faaliyetlerini yakından takip etmek onların bilgilendirme listelerinde yer almak.