İşletme Defteri Nedir Ve Nasıl Tutulur? Kimler İşletme Defteri Tutmak Zorundadır

Birinci sınıf tüccarlar bilanço esasına göre kayıtlarını tutarken ikinci sınıf tüccarlar ise işletme hesabına tabi oldukları için işletme defteri tutmaktadır. Diğer bir anlatımla işletme defteri, ikinci sınıf tüccarların ekonomik faaliyetlerini izledikleri defter türleridir.

Vergi Usul Kanunu'nun 177. ve 178. maddesine göre birinci ve ikinci sınıf tüccarlar olmak üzere tüccarlar iki kategoriye ayrılmaktadır. İşletme defteri ayrıca devlete yapılacak vergi ödemelerinin düzenli şekilde gerçekleşmesine yardımcı olmaktadır. Şirketlerin mali durumlarının kontrolünün sağlanmasında da etkili ve önemli bir kaynaktır.

İşletme Defteri Nedir?

İşletme defteri, Türk Ticaret Kanunu'nun 66/3 maddesine göre ikinci sınıf tacirlerin ekonomik faaliyetlerini izledikleri defterlere verilen addır. Bununla birlikte birinci ve ikinci sınıf tüccarlar için sınıf değiştirme mümkün olabilmektedir. Birinci sınıfta iken ikinci sınıfa geçmek için iş hacminde belirtilen oranlarda iş hacmine azalmanın olması gerekmektedir. İşletme defterinin işlenmesi çok kolay ve anlaşılırdır. İşletme defteri ciltli, sayfaları karşılıklı, sıra numaralıdır. İşletme defterinin karşılıklı sayfalarının sol tarafı gider kısmından sağ tarafı ise gelir kısmından oluşur.

İşletme Defteri Nasıl Tutulur?

İşletme hesabının özellikleri Vergi Usul Kanunu'nun ilgili maddelerinde açıklanmakta olup başlıca özellikleri şöyledir:

- İşletme hesabının sol tarafında giderler, sağ tarafında ise hasılatlar yer alır.

- Sol taraftaki gider bölümüne satın alınan mal veya yapılan hizmetlerin karşılığında ödenen ya da borçlanılan paralar ile işletme ile ilgili diğer tüm giderler yazılır.

- Hasılat bölümüne satılan malın bedeli veya yapılan hizmetin karşılığı olarak tahsil edilen paralarla tahakkuk eden alacaklar ile işletme faaliyetinden elde edilen diğer tüm hasılatlar yazılır.

- Önceki seneden yıldan devreden mal tutarı, yeni yılda tutulacak defterin ilk sayfasının gider bölümünde yer alan aktarılan toplam satırına yazılır.

- Harcama belgeleriyle düzenlenen satış belgeleri, gider ve gelir belgeleri olarak ayrılır ve tarih sırasına göre dizilir.

- Her satıra yalnızca tek bir belge kaydedilir.

- Ticari belge üzerinde KDV ayrıca gösterilir.

Kimler İşletme Defteri Tutmak Zorundadır?

İşletme defterlerinin nasıl tutulacağı kadar kimlerin işletme defteri tutmak zorunda olduğu da bilinmesi gereken konuların başında gelmektedir. İkinci sınıf tüccarlar işletme defteri tutmak zorundadır. Bu kategoride yer alan işletmelerin, işletme defteri tutabilmeleri için aşağıda belirtilen işlem hacimlerini geçmemesi gerekmektedir.

- Mal alım ve satım işleri ile uğraşanların yıllık alım tutarlarının 190.000-TL, yıllık satış tutarlarının ise 260.000 TL'yi aşmaması gerekmektedir.

- Mal alım ve satım işlerinin dışında herhangi bir iş ile uğraşan işletmelerin bir yıl içerisindeki gayrisafi iş hasılatlarının 100.000 TL'yi aşmaması gereklidir.

- Hem mal alım ve satım hem de bunun dışındaki diğer işleri yapan işletmelerin ise yıllık hasılat tutarlarının 500.000 TL, yıllık satış tutarlarının ise 190.000 TL'yi aşmaması gereklidir.

İşletme defterleri için belirlenen bu hadler her sene Maliye Bakanlığı tarafından yenden düzenlenmekte ve bildirimi yapılmaktadır. Gelir vergisinden muaf esnaf ve çiftçiler, Kurumlar vergisinden muaf olanlar, Gelir Vergisi Kanununa göre götürü vergiye tabi olanlar işletme defteri tutmak zorunda değildir.