Kırım krizi "Vikinglere" kazandırdı

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre, Norveç kıt kaynaklara sahip bir ülke iken, 1970'lerden itibaren petrol ve doğal gaz gelirleriyle süratle zenginleşti. Birçok Avrupa ülkesiyle karşılaştırıldığında, küresel mali krizi başarıyla göğüsleyebilen Norveç'te ekonomik iyileşme süreci sağlam bir temelde ilerliyor.

Norveç ekonomisi, devlet müdahalesinin ve serbest girişimin birleşiminden oluşuyor ve refah devleti kapitalizminin tipik bir örneği olarak tanımlanıyor.

Ülke ekonomisinde ağırlığı olan kamu sektörü, sanayi mülkiyetin önemli bir bölümüne sahip bulunuyor. Özellikle haberleşme, eğitim, sağlık, bankacılık ve petrol/doğal gaz alanlarında devletin hakimiyeti bulunuyor.

Ekonomik büyümede en önemli etken, petrol-doğal gaz bağlantılı sektörlerde kaydedilen büyüme olarak dikkati çekiyor. Norveç, dünyanın 5. büyük petrol ve 2. büyük doğal gaz ihracatçısı konumunda. Norveç, Avrupa'ya en fazla doğal gaz sağlayan ikinci ülke konumunda iken 2012 yılında Rusya'nın doğal gaz fiyatlarını petrole sabitlemesi ve kendisinin endeks sistemini koruması nedeniyle Avrupa'ya gerçekleştirdiği doğal gaz ihracatında Rusya'nın önüne geçti.

Rusya'nın Avrupa'ya yönelik petrole endeksli doğal gaz politikaları son dönemde esneklik gösterirken, bunun arkasında Ukrayna'da yaşanan siyasi kriz yatıyor. Şubat 2014'ten bu yana yaşanan Kırım krizinin ardından Rusya'nın Avrupa'ya gaz ihracatı Ukrayna'nın transit ülke rolünden dolayı riske girdi, dolayısıyla Norveç potansiyel olarak Avrupa'nın en önemli doğal gaz kaynağı konumuna getirdi. Ayrıca Norveç hidroelektrik üretiminde dünyada 5. sırada geliyor.

Petrol gelirleriyle geleceğe yatırım yapıyorlar

Norveç, elektrik üretiminin yüzde 97'sini hidroelektrik santrallerinden sağlıyor.

Ülke, kişi başına düşen elektrik tüketiminde 23 bin 174 kilovatsaatle dünyada birinci konumunda bulunuyor.

Norveç, yaklaşık 6,7 milyar varillik petrol rezerviyle Batı Avrupa'nın en büyük rezervlerine sahip ülkesi iken kanıtlanmış 2,1 trilyon metreküplük doğal gaz rezerviyle de Avrupa'nın en büyük rezervlerini elinde tutuyor.

Norveç, petrol gelirlerini gelecekteki sosyal güvenlik harcamalarına kanalize etmek üzere Hükümet Emeklilik Fonu-Küresel adıyla bir fon oluşturdu. Yatırımlarını sadece yurt dışında yapabilen fonun değeri yaklaşık 810 milyar doları buluyor. 2012 sonu itibariyle fon, Borsa İstanbul'da 1,8 milyar dolar tutarında hisse senedine sahipti. Fon, Türkiye'de devlet tahvillerine yaklaşık 1,2 milyar dolar yatırım yapıyor.

Küresel krize doğal kaynaklarıyla karşı koydu

Norveç, kişi başına düşen milli gelir itibariyle dünyanın en zengin ülkelerinden biri durumunda bulunuyor. Kişi başına milli gelir yaklaşık 100 bin doları bulurken, bu rakam satın alma gücü paritesine göre yaklaşık 67 bin dolara karşılık geliyor. Ülke, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın yayımlandığı İnsani Kalkınma Endeksi'nde son 5 yıldır ilk sıralarda yer alıyor. Norveç'teki işsizlik oranı yüzde 3,5 düzeyinde bulunuyor.

Birçok Avrupa ülkesiyle karşılaştırıldığında, küresel mali krizi başarıyla göğüsleyebilen Norveç'te ekonomik iyileşme süreci sağlam bir temelde ilerliyor. Sahip olduğu doğal kaynaklar, Norveç'e finansal kriz sırasında özel ve avantajlı bir konum sağladı.

Geçen 10 yıllık zaman dilimi, finansal krize rağmen, yetkililerce Norveç ekonomisi açısından "altın dönem" olarak nitelendiriliyor. 2000'li yıllarda Norveç'in temel ihraç ürünleri petrol, doğal gaz, metaller, mineraller ve balık fiyatlarının kayda değer şekilde artmış olması, buna karşın ithal edilen ürünlerin fiyatlarının düşmesi bu gelişmede önemli rol oynadı. Ülkede milli gelir 10 yıl öncesine göre yüzde 30 arttı.

Norveç, güçlü bir ekonomik çerçeve ile kriz sırasında sağlam kalmasına rağmen, mali istikrara ilişkin bazı endişeler yaşıyor. Norveç hanehalkı, Avrupa'daki en ağır borçluluk oranına sahip hanehalkları arasında bulunuyor. Hükümet yetkilileri, küçük bir ekonomi olan Norveç'in, sahip olduğu büyük ihracat endüstrisi nedeniyle dış dünyadaki gelişmelere karşı duyarlılık taşıdığına işaretle, "Avrupa'daki borç krizinin her an Norveç'i de etkisi altına alabileceği" uyarısını dile getiriyor.

Türkiye'de Norveç gazının alıcılarından

Norveç dış ticaretinin yüzde 70'ine yakınını AB ülkeleri ile gerçekleştiriyor. Petrol ve doğal gaz sektörü, Norveç ihracatının yarıdan fazlasını karşılıyor.

Türkiye, Norveç'e ulaştırma araçları, hazır giyim, meyve-sebze, tekstil ürünleri, elektrikli makine ve aletler, mobilya, kimyasal ürünler, bitkisel yağlar ve tütün ihraç ederken; doğal gaz başta olmak üzere mineral yakıt ve yağ, demir dışı metaller, sanayi makineleri, balık ve balık ürünleri, demir ve çelik, plastik ve kağıt ithal ediyor.