Kimler gelir testi yaptırmak zorunda

Gelir testi uygulaması 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren Türkiye’de yaşayan tüm kişilerin genel sağlık sigortalısı sayılması sonucu ortaya çıkan bir uygulama. Buna göre, bu tarihten itibaren Türkiye’de ikamet eden herkes zorunlu olarak genel sağlık sigortası kapsamına alınmıştır. Bu durumun bir sonucu olarak zorunlu genel sağlık sigortalılarının primlerinin kim tarafından ödeneceği sorusu ortaya çıkmıştır. Bu sorunun cevabı ise gelir testi sonrasında verilebilmektedir.

Kimler Gelir Testi Yaptıracak?

Gelir testi yaptırması gereken kişiler genel sağlık sigortalısı olmayanlar, genel sağlık sigortalısı olan bir kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde olmayanlar ile bu statüsü sona eren kişilerdir. Yani çalışmayan, hiçbir sosyal güvenlik kurumundan gelir veya aylık almayan ve genel sağlık sigortasının kapsamında bulunmayan ve çocuklarda 18 yaşını, yükseköğrenim görüyorsa 25 yaşını tamamlayarak ailesinin bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünden çıkan kişiler gelir testi yaptırmak zorundalar.
Yani yeşil kartlılar, üniversiteye gidiyorsa 25, liseye gidiyorsa 20 yaşını okula gitmiyorsa 18 yaşını geçen kişiler, herhangi bir işte çalışmayan ve sigortalı olmamakla birlikte kendisine bakmakla yükümlü kimsesi bulunmayanlar, sosyal güvenlik kurumundan herhangi bir gelir almayanlar gelir testi yaptırmak zorunda.

Gelir Testi Nasıl Yapılacak?

Gelir testi yapılırken esas alınacak kişiler aynı hane içerisinde yaşayan kişilerdir. Buna göre; kişinin eşi, yaşlarına bakılmaksızın evli olmayan çocukları, aynı hane içerisinde yaşıyorlar ise kişinin anne babasının gelirleri esas alınarak hesaplama yapılıyor. Hane içerisindeki kişilerin gelirleri toplanarak gerçekleştirilen gelir tespiti sonrasında bu gelir hanedeki kişi sayısına bölünüyor ve ortaya bir kişi başı gelir çıkıyor.

Gelir Testi Sonrası Ne Olacak?

Yapılan gelir testi sonrası elde edilen kişi başı gelir;
• Brüt asgari ücretin üçte birinin altında ise (01.01.2014 – 01.06.2014 için 357 TL) bu kişinin genel sağlık sigortası primi devlet tarafından ödenecek,
• Brüt asgari ücretin üçte biri ile brüt asgari ücret arasında ise (01.01.2014 – 01.06.2014 için 357 ila 1.071 TL arası) 42,84 TL prim ödenmesi gerekecek,
• Brüt asgari ücret ile asgari ücretin iki katı arasında ise (01.01.2014 – 01.06.2014 için 1.071 ila 2.142 TL arası) 128,52 TL prim ödenmesi gerekecek,
• Brüt asgari ücretin iki katından fazla ise (01.01.2014 – 01.06.2014 için 2.142 TL’den fazla) 257,04 TL prim ödenmesi gerekecek.
Belirtilen miktarda prim ödeyerek veya primleri devlet tarafından ödenerek genel sağlık sigortalısı durumuna gelen kişiler bu kapsamda genel sağlık sigortasından yararlanabilecek.

Sürekli Kontrol Söz Konusu

Gelir testi sonucu primlerinin devlet tarafından ödenmesi gereken kişilerin gelir testleri ve hane ziyaretleri her yıl tekrarlanıyor. Kişilerin beyanlarının doğruluğu ve bu beyanlarının sürekliliği bu yolla sürekli kontrol altında tutuluyor.
Gelir testi yaptıracak kişiler Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminde kayıtlı ikametgahlarının bulunduğu il veya ilçe sınırları içerisindeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma vakıflarına başvuracaklar. Tebligatın ulaşmasından sonra 1 ay içerisinde başvurmayanlar için cezai yaptırım söz konusu.

Uygulamanın Sıkıntıya Soktuğu Birkaç Grup Söz Konusu

1 Ocak 2012 tarihinden itibaren tüm nüfusun zorunlu olarak genel sağlık sigortası kapsamına alınması ile gelir testi yaptırmak durumunda kalan bazı gruplar için bu durumun sıkıntı yarattığı görülüyor. Liseyi bitirerek üniversite sınavına giren ve herhangi bir yükseköğretim kurumuna yerleştirilemeyen öğrenciler, askerlik çağı gelerek askere gidenler gelir testi uygulamasının mağdurları olarak gözüküyor. Çünkü gelir testi yaptırması gerekirken yaptırmayanlar hakkında SGK şu şekilde bir işlem yürütüyor. Gelir testi yaptırması için kendisine tebligat gönderilenlerden bir ay içinde gelir testi yaptırmayanların gelirlerini asgari ücretin iki katı olarak değerlendiriyor ve bu tutar üzerinden prim yatırması gerektiğine hükmediyor. Bunun sonucunda gelir testi yaptırmayan kişilere yüklü bir borç çıkabiliyor.
Dolayısıyla gelir testi yaptırmak durumunda olan kişilerin bir an önce Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına başvurarak gelir testlerini yaptırmaları gerekiyor. Aksi taktirde yüklü prim cezaları ile karşılaşabilirler.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın istatistiklerine göre 2013 Nisan ayı itibarıyla toplam 4 Milyon 93 Bin 142 hanede 16 Milyon 396 Bin 139 kişiye gelir testi yapılmış durumda. Yapılan gelir testi sonuçlarına göre gelir testi yapılan kişilerin yüzde 71,2’sinin primlerinin devlet tarafından ödenmesi gerektiği görülmüş. Bunun yanında yalnızca 87.834 kişinin gelirinin asgari ücretin iki katından fazla olduğu görülmüş.

Sosyal Yardım İstatistikleri Mart 2013