Kesintisiz elektrik mümkün mü?

Türkiye enerjide akıllı şebekelere hazırlanıyor. Amaç sistemin yönetimini kolaylaştırmak, maliyetleri düşürmek, konforu yükseltmek… Akıllı şebekeler sayesinde tüketicinin elektriği de hiç bir zaman tam kesilmeyecek. Gerekirse sadece akım düşürülecek ve 1 ampul ile 1 buzdolabı çalışmaya devam edebilecek. Akıllı sayaçlar bu konuda şirketlere geniş bir manevra alanı sağlıyor. Elektrik sektörü temsilcileri bunu şöyle anlatıyor: “Tüketiciyi mağdur etmemek için şirketler bazen enerjiyi doğrudan kesmek yerine mesela kısıntıya gitmek, elektrikte gücü azaltmak gibi yöntemler kullanılabilecek.”

EKONOMİ SERVİSİ
TÜRKİYE'nin elektrik tüketimi geçtiğimiz yıl 263 milyar 828 milyon kilovatsaate ulaşarak, bir yılda tüketilen elektrik miktarında tüm zamanların rekoru kırıldı. Çin'den sonra elektrik tüketim talebi en çok artan ülke olan Türkiye için enerjinin daha verimli üretimi ve iletimi hayati önem taşıyor. Enerji Bakanlığı, bu kapsamda özel sektörle 18 milyar liralık bir yatırım hamlesi başlattı. Türkiye’ye dünyanın en modern, en çağdaş teknolojisine sahip elektrik şebekesinin kazandırılması hedefleniyor. Akıllı şebekeler de bu vizyonun en önemli ayaklarından birini oluşturuyor. Akıllı sistemler ile uzaktan elektriği açıp-kapamak, hatta hiç eve uğramadan belli cihazları devre dışı bırakmak mümkün olacak. 

DAHA GÜVENLİ ELEKTRİK
Akıllı şebekenin birçok tanımı var. Basit bir tanımla Edison’dan, daha doğrusu Tesla’dan bu yana hemen hemen aynı şekilde çalışan 20. yüzyıldan kalma şebekelere 21. yüzyılın bilgisayar ve ağ teknolojisi entegre edilerek elde edilen şebeke sistemine akıllı şebeke deniliyor. Akıllı şebekeler, verimli, sürekli, ekonomik ve güvenli elektrik sağlamak amacıyla kendisine bağlı tüm kullanıcıların işlemlerini akıllıca entegre eden bir elektrik şebekesi olarak da tanımlanıyor. Farklı büyüklük ve teknolojilerdeki elektrik santrallerinin birbirine bağlanması ve işletilmesini kolaylaştırmak, şebekelerin optimizasyonunda tüketicilere daha çok rol vermek amacıyla kullanılan akıllı şebeke sistemi, tüketicilere daha çok bilgi ve enformasyon vererek, elektriğin daha güvenli ve güvenilir olarak tüketilmesini mümkün hale getiriyor.

ENERJİ TALEBİ ARTIYOR
Türkiye’ye bakıldığında, toplumsal refahın artması ve sanayideki büyüme ile enerji talebi de giderek artıyor. Türkiye’nin enerji üretiminde kurulu gücü 74 bin megavatın (MW) üzerine çıktı. Önümüzdeki 10 yılda enerji talebinin iki katına çıkması öngörülüyor. Tüm bu gelişmeler, enerji alanında, özellikle de elektriğin üretiminden, tüketiciye ulaştırılması zincirinde gelişme ve yeni yatırımları gerektiriyor. Türkiye'nin şebeke altyapısı ortalama 30-40 yıllık ömre sahip. Enerji Bakanlığı, söz konusu altyapının yenilenmesi için büyük bir yatırım hamlesi başlattı. Bu hamlenin bir parçası da akıllı şebekeler.

Neden akıllı şebekeler?
AKILLI şebekeler neden önemli? Akıllı şebekeler ile elektrik iletiminde kayıpların ve verimsizliğin önüne geçmek daha kolay. Akıllı şebekeler ile enerji verimliliğini en üst düzeye çıkarmak mümkün. Bu sistemle, arızalara erken ya da anında müdahale ederek oluşabilecek zararlar en aza indiriliyor. Böylece, enerji maliyetleri düşüyor. Türkiye, elektrik iletim ve dağıtım şebeke uzunluğunda dünyanın en büyük beşinci, Avrupa’nın en büyük üçüncü şebekesine sahip. Türkiye’nin klasik elektrik şebekesini akıllı hale getirmesi için uzmanlar şu üç nedeni sıralıyor: Artan enerji ihtiyacının ve artan yükün kontrol altına alınması; şebekedeki kayıpların azaltılması; özellikle güneş ve rüzgâr santralleri gibi yeni tip enerji üretim sistemlerinin uzaktan izlenmesi ve kontrol edilmesi. Şu an kullanılan mevcut sistemlerin akıllanması ile verimi de artmış olacak. Akıllı bir iletim sistemi ile problemli bölgeler hızlı bir şekilde izole edilerek geniş çaplı enerji kesintilerinin önüne geçilebiliyor. Akıllı şebekeler gerçek zamanlı haberleşme altyapısı ile aşırı yüklenmeleri hissedebiliyor. Ayrıca yenilenebilir enerji kaynakların kullanımını da optimize eden çevreci bir sistem oluşturulabiliyor.

Elektrik koridoru Türkiye
GÜNÜMÜZDE her anlamda ticaret nasıl küresel hale geldiyse, elektriği de bundan bağımsız düşünmemek gerekli. Birbirinin elektrik şebekesine bağlı komşu ülkeler, elektrik ticareti de yapabiliyor. Hatta bir ülkenin enerji ağında meydana gelen bir arıza, bir başka ülkede elektrik kesintisine yol açabiliyor. Enterkonnekte elektrik şebekeleri, enerji ağlarının hem yerel, hem uluslararası olarak istikrarlı çalışmasını gerekli kılıyor. Türkiye’nin tıpkı doğalgaz gibi kaynaklarda olduğu gibi elektrikte de doğu-batı, kuzey-güney arasında bir elektrik koridoru görevi görmesi son yıllarda öne çıkan fikirler arasında. Bunun için de şebekenin daha akıllı, daha güçlü olması önem taşıyor.

Elektriği kesmek yerine kısmak…
AKILLI şebekeler, tüketicilere de daha iyi elektrik hizmeti verilmesini sağlayabiliyor. Akıllı şebekeler sayesinde hangi trafodan kimlerin elektrik aldığı biliniyor. Böylece herhangi bir trafonun devreden çıkması halinde ne kadar abonenin, ne kadar süreyle ve hangi sıklıkta elektriksiz kalacağının bilinebiliyor. Tabii tüm bunları bilmek de, alınacak ve dağılacak enerji miktarının daha iyi hesaplanıp, sistemin daha kolay ve verimli şekilde yönetilmesini sağlıyor. Sektör temsilcileri, şunları söylüyor: “Akıllı şebekeye geçişin dağıtıcılar açısından ciddi avantajları var. Elektrik ya da doğalgazı kesmek için sayacın yanına gitmeyeceksiniz. Açma kapama işini uzaktan yapabileceksiniz. İşin sosyal tarafları da var. Enerjiyi doğrudan kesmek yerine gücü azaltmak gibi yöntemler kullanabileceksiniz. Yani elektrik abonesinin elektriğini tümüyle kesmek yerine belli bir süreyle akımı düşürerek, temel ihtiyaçlarını karşılayabilecek miktarda elektrik vermeye devam edebilirsiniz.”