Kayıt dışı sarmalık tütünde alarm

Son dönemde kayıt dışılığı arttığı belirtilen sarmalık tütünün, yasal sigara piyasasının yaklaşık yüzde 20'sine ulaştığı tahmin ediliyor. Uzmanlara göre, 2016 satış rakamları dikkate alındığında, kullanılmış sarmalık tütünlerin vergisinin tahsil edilebilmesi halinde devlete 7,5 milyar lira ilave gelir sağlanabilecek.

Türkiye'de tütün ürünleri kaçakçılığı, kayıtlı istihdam ve küçük esnafın gelirleri başta olmak üzere birçok alanda olumsuz sonuçlara yol açıyor. Tütün Sanayicileri Derneği tarafından yapılan araştırmaya göre, 2009 yılına kadar yüzde 5-7 arasında seyreden, 2014 yılı itibarıyla yüzde 20,7'ye ulaşan kaçak sigara ticareti, kaçakçılıkla mücadeleye ilişkin atılan etkin adımlar sayesinde geçen yıl yüzde 10'a kadar geriledi. Sektör temsilcileri ise kaçak sigara pazarındaki bu düşüşte, kaçak satılan açık tütünün de etkili olduğunu belirtiyor.

2010 yılından itibaren tütün mamullerine uygulanan vergilerin yükseltilmesinin ardından, sigaraya göre yüzde 80 daha ucuz olan sarmalık tütünlerin kayıt dışı piyasasının büyüdüğü ifade ediliyor. Çoğunlukla Adıyaman, Bitlis, Hakkari ve Diyarbakır illerinde üretilen açık sarmalık tütünlerin, yasal sigara piyasasının yaklaşık yüzde 20'si büyüklüğe eriştiği kaydediliyor. Çok sayıda ilde açılan ve sayısı 10 bine yaklaşan satış noktasıyla kayıt dışı sarmalık tütünün sigaraya alternatif bir arz kanalı açtığı iddia ediliyor.

KAPSAMLI MÜCADELE

Kayıt dışı olması nedeniyle devleti de zarara uğratan sarmalık tütünlere karşı ilgili kurum ve kuruluşlar da kapsamlı bir mücadele başlattı. Bu çerçevede Maliye Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı ortak çalışma yürütüyor. Maliye Bakanı Naci Ağbal, konuyla ilgili olarak, "Bir süredir piyasada özellikle sarmalık tütün denilen ürünlerin kayıt dışı satışında artış var. Maliye ve İçişleri Bakanlığı olarak kayıt dışı sarmalık tütün satışına karşı da kapsamlı bir mücadeleyi sektörle birlikte yürüteceğiz" mesajı vermişti.

Uzmanlar, Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde geleneksel olarak tüketilen sarmalık tütün satışının özellikle son yıllarda İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerde yaygınlaştığına dikkati çekiyor. 2016 satış rakamları dikkate alındığında, kullanılmış sarmalık tütünlerin vergisinin tahsil edilebilmesi halinde devlete 7,5 milyar lira ilave gelir sağlanabileceği belirtiliyor.

190 MİLYON SİGARA ÜRETİLEBİLECEKTİ

Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) tütün ürünleri satış ve tüketim istatistiklerine göre, 2015 yılında iç piyasada satılan sigaranın
yüzde 9'u kadar makaron satışı gerçekleşirken, 2016 yılında bu oran yüzde 18'e ulaştı. Tütün sarmada kullanılan makaronun satışı geçen yıl 19 milyar adetken, iç piyasada satılan yasal sarmalık tütün miktarı yalnızca 192 ton olarak belirlendi. Her bir makaronun yaklaşık 1 gram sarmalık kıyılmış tütünle doldurulduğu varsayıldığında, geçen yıl satılan 192 ton sarmalık kıyılmış tütünden yaklaşık 190 milyon adet sigara elde edilebilecekti.