Kayısı bahçesine banka kondu

İstanbul nüfusunun büyük kısmı, Mecidiyeköy'ün dutluk, Levent ve civarının bağ bostan olduğu günleri hatırlamıyor. Oysa TEM'in geçtiği yerlerde yaşam, gözümüzün önünde değişiyor. TEM (Transport European Motorway) Avrupa'yı Orta Asya'ya bağlayan, dünyanın sayılı otoyollarından biri, İstanbul'da geçtiği yerlere hayat getiriyor. TEM'in yarattığı değişimin ‘‘gözümüzün önünde’’ oluşu, lafın gelişinden değil. Türkiye'nin belli başlı basın kuruluşları, on seneyi aşkındır TEM'in en çok canlandırdığı İkitelli bölgesinde bulunuyor. Yalnızca gazete ve televizyonlar mı? Tekstil sektörü, büyük alışveriş merkezleri, otomotiv, onların izinden bankalar ve hizmet sektörünün diğer kolları artık TEM kenarında konuşlanıyor. Oysa burada ‘‘bizden’’ önce de hayat vardı! 20 küsur yıldır Edip İplik'te Personel Müdürü olarak çalışan Ergin Özipek, şimdi ikide bir taşan derede balık tutulduğu zamanları hatırlıyor: ‘‘Buraya ilk kez 71 yılında geldim. O zaman Mahmutbey'de kuyu kebabı yapan lokantalar vardı. 1979'da tekrar geldiğimde, daha önce hangi yollardan geçtiğimi bilemedim.’’

GÜNDE 100 BİN TAŞIT

Yeşilköy Havaalanını TEM'e bağlayan Basın Ekspres yolunun kenarları, o zamanlar Halkalı Ziraat okulunun tarım ve bahçe çalışmaları yaptığı, öğrencilerine pratik yaptırdığı bir yermiş. Ispanak, lahana, pırasa yetiştirilmiş. Ergin Bey kayısı bahçelerini de hatırlıyor. Ona söylenenlere göre, çok soğuk bir kış gününde bütün ağaçlar kesilip yakacak olarak kullanılmış. İkitelli civarı, yetmişlerin sonlarında patlayıcı maddeler depolama yeri olarak resmi gazeteye geçmiş. Sonra küçük sanayi ve depolama bölgesi olarak anılmış. Havaalanını TEM'e bağlayan yol, şimdi ‘‘Prestij Yolu’’ olarak anılıyor. Çünkü İstanbul'a gelen yabancıların kafalarındaki resim bu yolda çizilmeye başlanıyor.

Son birkaç yıldaki gelişmeler göz önüne alındığında, bölge daha çok ticaret merkezi özellikleri gösteriyor. Büyük alışveriş merkezleri, otomobil galeri TEM üzerinde birbiri ardına açılıyor. Basın Ekspres Yolu'ndaki Tofaş Galerisi yetkilileri, kendilerinin en çok iş yapan Tofaş bayilerinden biri olduklarını söylüyorlar. Zira bu yoldan günde, 100 binin üzerinde taşıt geçiyor.

BANKALAR YERLEŞİYOR

TEM'e en son taşınanlar hizmet ve finans söktörü. Civardaki iş yoğunluğunun artması bankaları harekete geçirmiş. Henüz tam kapasiteyle çalışmayan, Tahtakale Esnafı için düşünülen, ancak toptan gıdacıların, tıp malzemesi satan firmaların ve tekstilcilerin ağırlıklı olarak yerleştiği İstanbul Toptancılar Çarşısı'da (İSTOÇ) İstoç şubeleri açılıyor. İş Bankası İSTOÇ Şubesi'nden Cengiz Yürür, müşteri profillerini şöyle tanımlıyor: ‘‘Semt şubesi tarzında çalışmıyoruz. Tasarruf hesaplarından çok, ticari mevduat ağırlıklı çalışıyoruz. Bu bankacılık açısından daha karlı bir hesap türü. Günlük işlem hacmimiz 600 milyar TL. civarında. İSTOÇ dolunca biz de tam kapasite çalışmaya başlayacağız. O zaman bu rakam katlanacak.’’ Emlak Bankası, Bank Kapital, Halk Bankası, Demirbank, Garanti Bankası İSTOÇ'ta şube açmaya hazırlanan diğer bankalar.

Dışbank, 1996'nın sonunda Güneşli'de şube açtığında, buradaki şube sayısı 16 idi. Şimdi ise 30'a yakın banka şubesi faaliyet gösteriyor. Dışbank Güneşli Şube Müdürü Osman Emiroğlu, bankaların Güneşli şubelerinin birkaç sene içinde büyük ataklar yapacağına inanıyor: ‘‘Burası en önemli finans ve ticaret merkezlerinden biri olacak.’’

TEM'in geleceğini ilk gören bankalardan biri de Demirbank olmuş. Demirbank'tan bir yetkili şubelerinin işleyişini şöyle anlatıyor: ‘‘Bir şirketin varolabilecek bütün işlemlerini yapıyoruz; kredi gibi, teminat mektubu gibi. Şirketlerde çalışanlara bireysel krediler, fon yönetimi gibi konularda hizmet veriyoruz.’’ Demirbank Güneşli Şubesi, civarda oturan değil, çalışan insanlara hizmet verdiklerini söylüyor. Güneşli, İkitelli civarındaki bankaların kıran kırana rekabetine dikkat çekiyor: ‘‘Yeni şube açacak bankalar piyasaya çok fazla fiyat kırarak girmek zorunda kalıyorlar. Tüm bankaların Güneşli şubeleri karlılık ve işlem hacmi açısından ilk beş şube arasına girer.’’

KOLEJ VE HASTANELER

TEM'LE ekonomik ve sosyal hayatın canlandığı bölgede özel bir kolej ve hastalarına helikopterle hizmet verecek kadar özel hastaneler de var. İki sene önce açılan Cihangir Koleji'nin halkla ilişkiler müdiresi Nedret Cinemre, okulun 1200 öğrencisinin, daha çok çevrede çalışan insanların çocukları olduğunu söylüyor. Bunun yanısıra Bakırköy, Yeşilköy, Yeşilyurt, Florya, Ataköy gibi civar semtlerden de öğrenci geliyor. Güneşli'den gelen öğrenci çok az. Yine de diğer kolejlere oranla daha ucuz olduğu için öğrenci konusunda sıkıntı çekmiyorlar. Hatta tam tersine öğrenci sayısını azaltmak için girişi sınacla yapmayı düşünüyorlar. Cihangir Koleji henüz iki yıllık, ama geçen sene Yıldızlar basketbolda Türkiye ikincisi olmuş. Okul teniste de iddialı.

Güneş Hastanesi ve İstanbul Hospital da bölgedeki hareketten esinlenerek yeni hizmete giren iki kuruluş. Güneşli Hastanesi'nin halkla ilişkiler müdiresi Fatoş Yılmazcan bu sene içinde faaliyete geçen hastanenin, yalnızca burada çalışanlara değil, aynı zamanda Güneşli halkına da hitap ettiğini belirtiyor.

En eskilerden Edip İplik’in Personel Müdürü Ergin Özipek

Biz taşınıyoruz

Buralar ne zaman hareketlenmeye başladı?

- Buranın hareketlenmesi 1984'ten sonra. Bu civardaki fabrikaların hemen hemen hepsi aynı tarihlerde yapılmış. Aynı tarihlerde parsellenmiş, satılmış. Dandy, Gemsan, Edip İplik... Bu caddenin üzerindeki fabrika sayısı 1987'ye kadar sabit kalmış. Haliç kıyısındaki fabrikaların yıkılmasıyla, Dalan zamanında onlara yer verildi. Bütün bu binalar, Sünnet Köprüsü kooperatifi adı altında burada kuruldu. Bunun dışındakilerin 30 seneye yakın mazisi var.

Burayı otoban olarak görmediğinizi söylüyorsunuz?

- Bu kadar yoğun ve bu kadar iş yerinin arasında sıkışıp kalan bir yer otoban özelliğini pek taşımaz. Otoban gişelerden çıktıktan sonra. Köprüler, viyadükler yetmiyor artık.

Siz taşınıyorsunuz buradan değil mi?

- Bizim fabrikanın üçte biri taşınmış durumda. Birkaç sene daha sürer. Zaten burası rantı çok yüksek bir arazi halini aldı. Bizim iş kolunun arazi açısından rantı daha düşük yerlerde yapılması daha sağlıklı. Ama asıl sorun yeraltı suyu. Biz taşıma su ile boyahaneyi çalıştırıyorduk. Öncelikle boyahane gidiyor oraya. Yeraltı su tablosu zarar gördü. Eksildi ve zarar gördü. burada yer altı suyu açısından bozulma oldu. 80-200 metrede yeraltı suyunun bulunabilme ihtimali vardı. Bunun sebeplerinden biri de özellikle bu dere. Kirli su taşımasından dolayı çatlaklardan su yeraltına indi.

Çalışanlar daha çok bu civarda oturanlar mı?

Tabii. Gaziosmanpaşa, Alibeyköy, Bayrampaşa, Esenler, Halkalı, İkitelli, Bakırköy, Şirinevler, Bahçelievler, Altınşehir.

Burada ilk yerleşim yeri haline gelen yer neresi oldu?

Halkalı kısmı. Halkalının kuzey tarafı. Sol tarafı konut bölgesi ilan edilince bilahare gelişti. Burada asıl yerleşim yeri Mahmutbey. Mahmutbey köyünün bulunduğu yer. Karşı tarafta tek tük yerleşimler oldu. Toplu konut projesinden sonra Halkalı'ya doğru yürüdü. 1984'ten sonra yerleşimler arttı. Şimdi otobanla sınırlandı. Artık suya ihtiyacı olan tekstil üretimi zor burada. Triko üreticisi için böyle yerler daha da geçerli, çünkü ulaşımdan istifade ediyorlar. Şehir içinde eleman bulmak daha kolay.

11 uluslu TEM projesi

Kuzey-Güney Avrupa Otoyolu Projesi, 1977 yılında, Helsinki Nihai Belgesi kararları doğrultusunda 10 Avrupa ülkesinin katılımı ile ECE (Avrupa Ekonomik Komisyonu) ve UNDP (Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı) desteğinde başlatılan ve halen devam eden uluslararası bölgesel bir proje. Türkiye ile birlikte Avusturya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Polonyo, Romanya ve eski Yugoslavya'nın dahil bulunduğu bu projenin uluslararası yönetim ve koordinasyonu Varşova'daki Merkez Bürosu'ndan gerçekleştiriliyor. 1991'de Arnavutluk da projeye dahil edildi ve ülke sayısı 11 oldu. Toplam uzunluğu bugün 20149 kilometre olan TEM ağının Türkiye sınırları içinde kalan bölümü 5556 kilometre. Bu uzunluk tüm ağın hemen hemen dörtte birini oluşturuyor.

Anadolu Otomotiv, TEM'de galeri sahibi olmanın avantajlarını anlatıyor: ‘‘Çok göz önündeyiz. Her gün binlerce insan bizi görüyor. Trafik sıkışıklığı bizim lehimize, o zaman insanlar daha uzun bakıyorlar.’’