Kaygılı bekleyiş

Teknoloji şirketleri de yazılımcılarını bir şekilde Türkiye’ye göndermeye çalışıyor. Türk Hava Yolları 9 Ekim tarihinden önce alınan biletleri iade edeceğini duyururken, tur şirketleri tatilcilere ya farklı destinasyonlar öneriyor ya da ücretleri iade ediyor.

TÜRKİYE DIŞINDAN HER ÜLKEDEN ALINABİLİR

TÜRKİYE ile ABD’nin kararların değiştirilmemesi ve sürecin böyle devam etmesi durumunda, her iki ülkenin ekonomi dünyası da Türkiye-ABD temaslarını sınırlamak durumunda kalacak. Bu da yılın ilk 8 ayı itibariyle 14 milyar dolara yaklaşan ticaret hacmini olumsuz etkileyecek. ABD’nin hafta sonu açıkladığı karar sonrası, Türkiye’den ABD’ye gitmek isteyen ve vizesi bulunan herkes, vize engeline takılmaksızın ABD’ye dün giriş yaptı ve yapacak. Ancak yeni vize başvurusu Türkiye içinden yapılamayacak. Yurtdışında bulunan bir Türk vatandaşının o ülkeden ABD vizesine başvurmasının önünde yasal bir engel bulunmuyor. Bu durumda, örneğin Gürcistan’dan, ABD’ye dönük vize başvuruları yapılabilecek. ABD vatandaşları Türkiye’ye girişlerinde e-vize’ye başvuruyor ve bu vize kapıda kontrol edildiği için dün itibariyle fiilen ABD vatandaşlarına Türkiye yasağı başlamış oldu.

YAZILIMCI PANİĞİ

ABD ile yaşanan vize krizi, Türkiye’deki ABD merkezli teknoloji şirketlerini panikletti. Paniğin sebebi ABD’li şirketlerin kendi yazılımcılarını Türkiye’ye getiremeyecek olması. ABD’li şirketlere yakın kaynaklara göre yazılımcılar, periyodik aralıklarla Türkiye operasyonlarına desteğe geliyor.

Ürünlerin ve servislerin Türkiye’ye uygun bir hale getirilmesi ve geliştirilmesi bu yazılımcılara bağlı. ABD pasaportlu yazılımcıların Türkiye’ye girememesi sıkıntı yaratıyor. Bu yüzden Türkiye’de hizmet ve servis sunan ABD’li teknoloji şirketleri çözüm arıyor. Yasağın uzun sürmesiyle sorun yaşanabileceğini belirten yetkililer, servis ve hizmetlerde aksama olmasından çekiniyor. Şirketler, bu sorunu çözmek için bölge ofislerinde yer alan ve ABD pasaportu dışındaki yazılımcıları araştırmaya başladı.

İŞ DÜNYASI KISA SÜREDE ÇÖZÜM BEKLİYOR

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu: NATO’nun en güçlü üyeleri olan Türkiye ve ABD ilişkileri köklüdür. İlişkilerin güçlü oluşu, yaşanan sorunun da diyalogla aşılacağı yönünde bize ümit vermektedir. Biz sorunun diplomatik süreçlerle kısa sürede aşılacağına inanıyoruz.

Türk Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD): Dün gece başlayan vize krizini itidal içinde çözecek diplomatik süreçler bir an evvel başlatılmalıdır. Uluslararası ilişkilerde müttefik ülkeler arasında, anlaşmazlık ya da öncelik farklılıklarının bulunması doğaldır. Ancak bu anlaşmazlık ve farklılıklar, sağduyulu diplomasi ile çözüme kavuşturulmalıdır. Bu krizin ikili ilişkilerin temellerini sarsmadan, karşılıklı güven ve yapıcı diyalog eşliğinde hafifletilmesi, akabinde de yaşanan anlaşmazlıkların hızlı bir şekilde çözülmesi öncelikli beklentimizdir.

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Abdurrahman Kaan: ABD ile olan ticari ilişkilerimizi rasyonel bir şekilde sürdürmemiz ve daha ileri seviyelere taşımamız gerekiyor. Bu nedenle iş dünyasının temsilcileri olarak bizlerin temennisi, bu gerilimin iki ülke arasındaki ekonomik ilişki ve işbirliğine asgari düzeyde etki etmesidir.

Türkiye İşkadınları Derneği (TİKAD) Başkanı Nilüfer Bulut: ABD’nin vizesi işlemlerini süresiz askıya alması, iki ülke arasındaki ekonomik ve politik bağlar göz önüne alındığında, önemli sonuçlara sebebiyet verecek talihsiz bir karar. Mütekabiliyet esası gereği atılması kaçınılmaz adımlar kapsamında; iki ülke arasındaki anlaşmazlıkların maalesef etki alanı oldukça geniş olacaktır.

THY BİLET İADESİNE BAŞLIYOR

ABD ile yaşanan vize krizinin ardından gözler ABD pazarından yaklaşık 1 milyar dolarlık ciro kapan ve en son geçtiğimiz günlerde Boeing ile 11 milyar dolarlık 787 ön alım anlaşması imzalayan Türk Hava Yolları’na döndü. ABD’de 8 noktaya İstanbul’dan doğrudan sefer yapan THY bu krizi geçtiğimiz aylarda yaşanan ‘kabinde elektronik yasağı’ gibi alınacak ek önlemlerle en az zararla atlatmak için çalışmalara başladı.
THY’nin ilk kararı, biletlerini 9 Ekim 2017 tarihinden önce alan yolcular için ücretsiz rezervasyon değişikliği yapması oldu.
THY, ABD’li uçak imalatçısı Boeing ile liste satış fiyatı üzerinden 11 milyar dolarlık 40 adet 787 tipi yolcu uçağı almak üzere ön anlaşma imzalamıştı. Krizin derinleşmesi durumunda bu anlaşmanın nasıl bir seyir izleyeceği merak ediliyor. Eğer Türkiye ile ABD arasında gerilimin tırmanması durumunda THY’nin Boeing ile ön anlaşmanın iptal olabileceği, ibrenin Airbus’a dönebileceği ihtimaller arasında.
THY’nin her gün yaptığı uçuşlarda ABD’ye yaklaşık 250 civarında pilot, kabin memuru ve uçan şef görevli olarak gidiyor. Uçuş ekiplerinde uzun dönemli B1B2 turistik vize veya C1-D tipi iş vizeleri bulunuyor. Yeni vize verilmemesi durumunda THY uçuş planlamada yeni bir düzenlemeye gitmek üzere düğmeye bastı.
THY filosunda ABD’li iki havayolu şirketinden kiralanan toplam 3 adet Boeing 747-400F tipi kargo uçağı bulunuyor. Bu uçakların tüm uçuş ekipleri ise ABD’li. Normalde uçuş ekipleri Türkiye’ye kapıda vize veya önceden elektronik vize alarak giriyor. Türk Hava Yolları Kargo adına uçan bu uçaklar için farklı bir uygulama da gündemde.

TUR ÜCRETLERİ İADE EDİLECEK

AMERİKA’ya gitmek için paket tur satın almış ancak vize başvurusunu henüz gerçekleştirmemiş olan tatilcilerin ücretlerinin 15 gün içerisinde iade edilmesi gerekiyor. Konuyla ilgili olarak çalışmalara başladıklarını anlatan Pronto Tur Yönetim kurulu Başkanı Ali Onaran, “Türkiye’den ayda 2 bine yakın turist Amerika’ya gitmek için paket tur satın alıyor. Bunların önemli bir bölümü ise vizeleri de bu turlar öncesi alıyor. Parasını yatırmış ancak vize başvurusunda bulunmamış kişilerin ücretleri de 15 gün içerisinde iade edilecek” dedi.