Kavi: Sanayici krize faiz geliriyle dayandı
Güncelleme Tarihi:
Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasını yayınlayan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Hüsamettin Kavi, sanayicinin ekonomik krize küçülerek ve faiz geliri elde ederek dayandığını söyledi. Türkiye'de artık üretim yapma şansının kalmadığını söyleyen Kavi, ‘‘Elinde fonu olan sanayici, faiz geliriyle ayakta kalıyor’’ dedi.
İstanabul Sanayi Odası'nın (İSO) bu yıl 31'nci kez açıkladığı ‘‘Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’’ araştırması ekonomide yaşanan krizin boyutlarını ortaya koydu.
‘‘Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’’ araştırmasını yayınlayan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Hüsamettin Kavi, araştırma için ‘‘İSO 500, ekonomik krizin belgesidir. Sanayicinin artık faiz-enflasyon sarmalı içinde üretim yapması mümkün değildir. Üyelerimizin, 1999'un ikinci yarısında beklentileri olumsuz yöne doğru kaymaktadır’’ değerlendirmesini yaptı.
Başkan Kavi, İSO'da düzenlediği basın toplantısında, 500 büyük içinde 1997 yılında yer alan İSO üyesi firma sayısının 236 olduğunu hatırlatarak, bu rakamın geçen yıl 220'ye indiğini söyledi. 1998'in son çeyreğinde ekonomide başlayan erimenin bu yıl da sürdüğünü kaydeden Kavi, şöyle devam etti:
‘‘Geçen yıl kriz var mı yok mu diye tartışıyorduk. 500 büyük sanayi kuruluşunun 97 yılında toplam ihracattaki payı yüzde 44.7'ydi. 98'de ise yüzde 43.5'e geriledi. Özel sektör ihracatı sadece yüzde 2.5 artarken, kamu kesimi ihracatı yüzde 15 oranında azaldı. Demek ki Türkiye krizi zamanında okuyamamış, ciddiye almamıştır. İhracat hálá düşüyor.’’
ARAŞTIRMA SONUÇLARI
Kavi, araştırmanın sonuçlarını şöyle açıkladı:
500 büyük sanayi kuruluşunda genel olarak sabit kıymetler hariç, tüm veriler reel olarak geriledi. Üretimden satışlar yüzde 1.9, bilanço kárı yüzde 25.6, net kár yüzde 32.8, net katma değer de yüzde 11 geriledi.
FAİZİN PAYI ARTTI
Net katma değerin üretim faktörlerine dağılımına baktığımızda 91 Körfez Krizi, 94 mali kriz de dahil faizlerin payının ilk kez yüzde 41.5'e ulaştığı görüldü. Ücretler durumunu korurken, kár ilk kez yüzde 4.6 kadar düştü.
Katma değeri paylaşmak artık çok zor. Çalışanlar, bankalar, devlet payını alıyor. Ancak işletmelerin tasarruf etme kabiliyeti kalmadı. Halka açılma sürecinde de faiz en büyük engeldir.
500 büyük sanayi kuruluşunun GSMH içindeki payı on yıldan beri ilk kez yüzde 12'nin altına düştü. 500 büyük kuruluşun imalat sanayideki katma değeri ise yüzde 55.3'den yüzde 50.4'e geriledi.
ÜRETİM MÜMKÜN DEĞİL
500 büyük kuruluşta satış kárlılığı yüzde 8.3'den yüzde 4.8'e düşüyor, daha da çarpıcı olanı üretim faaliyeti kárı sıfıra düşmüştür. Artık üretim yaparak kár etmek mümkün değildir.
Sabit fiyatlarla net kár, yüzde 32.8 gerilerken faaliyet kárı yüzde 83.9 küçülmüştür. Ödenen faizlerin payı ise yüzde 6.6'dan yüzde 7.1'e çıkmıştır. Görülüyor ki 1998 yılında özel kesimde mali yapısı güçlü, elinde kullanmadığı fonu olanlar faiz geliri elde ederek ayakta kalmışlardır. Elinde kullanmadığı parası olmayanlar, yani üretimle ayakta kalmaya çalışanlar varlıklarını harcamaktadırlar. Merak ettik, 2'nci 500 büyük kuruluştaki durumu da araştırdık. Oradaki durum daha da vahim. Üretim kárı, yüzde 1.2 gerilerken, faaliyet dışı gelirin toplam kára oranı ise yüzde 71.2'den yüzde 127.2'ye çıkmıştır.
SANAYİ DEVRİMİ
Dünyanın 500 büyük firmasında sıralamaya dahi giremiyoruz. Tüpraş ABD'deki 500 büyük kuruluş arasında artık 241'nci sırada yer alabiliyor. Türkiye'nin GSYİH'sı ABD'ninkinin sadece yüzde 2.4'ü ediyor. Bundan da anlaşılıyor ki Türkiye sanayi devrimini henüz tamamlayamamış. Enflasyon-faiz sarmalında siyasi istikrarsızlığın getirdiği yüksek faiz ortamında üretim yapmak, dünya ile rekabet etmek mümkün değildir.
İSO’nun 500 büyüğü, General Motors'un üçte biri ediyor
İSTANBUL Sanayi Odası tarafından yapılan 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasında, ABD ve dünyadaki 500 büyük kuruluşun karşılaştırmasına da yer verildi. Satış tutarı 7 milyar 55 milyon dolar olan TÜPRAŞ, ABD'de 241., 3 milyar 93 milyon dolar olan TEAŞ 473. sıraya girebilirken, diğer 498 şirket dünya sıralamasında yer bulamadılar. General Motors, 161.3 milyar dolar ile ABD ve dünyanın en büyük kuruluşu ünvanına sahip bulunuyor. Böylece, İSO'nun 500 büyüğü, ulaştıkları toplam 15.3 katrilyon liralık (37.7 milyar dolar) satış rakamı ile General Motors'un ancak üçte biri büyüklüğe sahipler.
Pasaport ücreti 10 milyon lira oldu
Pasaport ve yabancılar için ikamet tezkerelerinin bedelleri yüzde 53.8, aralarında noter kağıtları ve nüfus cüzdanının da bulunduğu diğer değerli kağıtların bedelleri ise yüzde 100 oranında artırıldı.
Maliye Bakanlığı'nın konuyla ilgili tebliği dünkü Resmi Gazete'de yayımlandı. 1 Ağustos 1999'dan geçerli olacak tebliğe göre pasaportlar için ödenecek bedel 10 milyon liraya, nüfus cüzdanı için ödenecek ücret ise 200 bin liraya yükseltildi.
SEKTÖRLERİN DEVLERİ
GIDA-İÇKİ-TÜTÜN
Sıra Şirket Üretimden satış
(Milyon TL)
1 Tekel 558.687.838
2 T.Şeker Fab. 266.030.287
3 Philsa 262.910.180
4 Çay İşlt. 98.242.211
5 - -
DOKUMA-GİYİM
Sıra Şirket Üretimden satış
(Milyon TL)
1 Sasa 80.267.251
2 Bilkont 77.841.573
3 Bossa 48.805.227
4 Güney Sanayi 46.322.078
5 Sanko 41.433.793
KİMYA-PETROL
Sıra Şirket Üretimden satış
(Milyon TL)
1 Tüpraş 1.610.285.712
2 Petkim 166.747.217
3 Aygaz 84.271.167
4 Aksa 67.646.335
5 TPAO 67.556.265
METAL EŞYA
Sıra Şirket Üretimden satış
(Milyon TL)
1 Arçelik 242.322.528
2 Vestel 160.758.701
3 Beko 98.019.919
4 Uzel Makina 85.557.634
5 Bsh Profilo 80.024.533
OTOMOTİV
Sıra Şirket Üretimden satış
(Milyon TL)
1 Oyak-Renault 179.010.221
2 Tofaş 167.571.661
3 Ford Otomotiv 158.485.106
4 Mercedes-Benz 136.722.719
5 Hyundai Assan 68.789.719
Değerli kağıt fiyatları
Değerli kağıt cinsi Bedeli (TL)
Noter Kağıdı 200.000
Beyanname 200.000
Protesto, Vekaletname 400.000
Kira sözleşme kağıtları 400.000
Pasaportlar 10.000.000
Yabancılara ikametgah tezkeresi 10.000.000
Askerlik cüzdanları 200.000
Nüfus cüzdanları 200.000
Aile cüzdanları 2.000.000
Sürücü belgeleri 4.000.000
Sürücü çalışma belgeleri 4.000.000
Motorlu araç trafik belgesi 4.000.000
Motorlu araç tescil belgesi 2.400.000
İş makinası tecil belgesi 2.400.000