Kart faizi AB’de de katlamalı iÅŸliyor ‘net’i bizi çarpıyor

Türkiye’de ortalama kredi kartı faizi enflasyonu 7’ye katlıyor. AB’de kart faizleri enflasyonun 4-12 katına çıkıyor. Böyle bakınca, Türkiye’deki uygulama ‘normal’ görünüyor. Ancak, enflasyondan arındırıp, reeline (net) ulaşınca ortalama kart faizi yıllık 56’yı buluyor.BANKACILIK Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından hazırlanan ve 15 Mart Tüketici Günü’ne yetiÅŸtirilmesi amaçlanan Kredi Kartları Kanun Taslağı’nda faiz oranlarına açıkca bir sınır öngörülmese de ‘faizlerin yüksekliÄŸi’ konusu gündemdeki yerini koruyor. Tüketici uygulanan kredi kartı faiz oranlarını bireysel ve ticari kredilerle karşılaÅŸtırarak ‘acımasız’ buluyor. Bankalar ise uyguladıkları faiz oranlarını ‘riskin yüksekliÄŸi’, ‘para maliyeti’ gibi nedenlere dayandırıyor. BDDK’nın bu konudaki görüşü de, ‘uygulanan faiz oranlarına doÄŸrudan sınırlama yapmanın doÄŸru olmadığı’ yönünde. Mevcut ÅŸartlarda yeni taslağın bu haliyle kabul edilmesi durumunda, faiz hesaplamalarına bir standart getirileceÄŸini söylemek mümkün, ancak faiz oranları konusunda serbest piyasa ekonomisinin hükmü sürüyor.ENFLASYONA GÖRE: Türkiye’de uygulanan faiz oranları ile diÄŸer bazı ülkelerdeki uygulamalara iliÅŸkin yaptığımız karşılaÅŸtırma, oranların tüm dünyada diÄŸer kredi türlerine göre yüksek olduÄŸunu gösteriyor. Sadece faiz oranlarına bakarak Türkiye’deki oranların çok yüksek olduÄŸundan söz etmek mümkün. Ancak faiz oranları karşılaÅŸtırılırken dikkate alınan parametrelerden biri enflasyon. Uygulanan yıllık faiz oranının enflasyonun kaç katı olduÄŸu bankacıların yaptığı karşılaÅŸtırmalarda önemli bir dayanak oluÅŸturuyor. Buna göre, yıllık tüketici enflasyonunun ortalama yüzde 2 olduÄŸu AB’de, ortalama yıllık bileÅŸik kart faizi yüzde 15 civarında. Ãœlkeler bazında bakıldığında ise enflasyonun 4-12 katı arasında deÄŸiÅŸik yıllık faiz oranları uygulandığı görülüyor. Türkiye’de aylık faiz oranları 4.44 ile 8.45 arasında deÄŸiÅŸiyor. Ortalama faiz yüzde 5.7 olarak alındığında bu oranın yıllık basit faizi 68.8’i, bileÅŸiÄŸi ise 95.4’ü buluyor. Yüzde 10’ların altına gerileyen enflasyonun basit faizle 7 katına, bileÅŸik faizle ise 10 katına yaklaÅŸan bu oran da bankacılar tarafından ‘makul’ bulunuyor.REEL FAÄ°Z ÇOK YÃœKSEK: Ancak reel faizlere bakınca iÅŸin boyutu deÄŸiÅŸiyor. Ortalama yüzde 15 bileÅŸik faiz oranıyla AB’de reel faiz yaklaşık yüzde 13 civarında. Oysa Türkiye’de reel faiz oranları kredi kartlarında, basit faizle hesaplandığında yüzde 56’yı, bileÅŸik faizle ise 80’leri aşıyor. Bu rakamlara bakarak Türkiye’de kredi kartı faiz oranları yıllık bileÅŸikte AB’ortalamasından en az 4 kat yüksek demek mümkün. Bu noktada bankacıların çoÄŸu ‘Her gün faize faiz iÅŸletmediklerini’ yani bileÅŸik faiz uygulaması yapmadıklarını belirtirken, kredi kartlarında risk faktörünün, operasyonel giderlerin yüksekliÄŸi gibi unsurlara dikkat çekiyor.BDDK: Faize sınırlama doÄŸru uygulama olmazFAÄ°Z oranına belli bir sınırlama getirmenin doÄŸru olmayacağını savunan BDDK BaÅŸkanı Tevfik Bilgin’e göre, kredi kartı yapısı itibariyle teminatı çok kuvvetli olmayan bir enstrüman. Dolayısıyla faiz oranlarının, bireysel ve ticari faizlerinden yüksek olması bu anlamda normal. Faiz konusunda ise Bilgin’in baktığı parametre borçlanma faizleri. Bilgin’in taslağı tanıttığı toplantıda bu konuda verdiÄŸi örnekler ise şöyle olmuÅŸtu: ‘ABD’de borçlanma faizleri yıllık yüzde 2-2.5 civarında. Ama kredi kartlarının nakit borçlanma faizleri yüzde 14’ler seviyesinde. Yaklaşık 6 katı. Ä°ngiltere’de 4.3’e 15. Ä°talya’da 2.3’e yüzde 8.7. Böyle bir uçurum var.’Temerrüde bile düşülse bileÅŸik faiz uygulanmayacakYASA taslağı faiz oranları konusunda doÄŸrudan bir düzenleme içermiyor. Ancak faiz hesaplamasına iliÅŸkin ince detaylarla faiz oranlarına bazı sınırlamalar getirildiÄŸinden söz etmek mümkün. Öncelikle tasarıda ‘bileÅŸik faiz uygulamaz’ hükmünün yer alması faiz oranlarını yıllık olarak otomatikman yüzde 100’lerin altına çekiyor. Taslağın ‘faiz hesaplaması’nı içeren 27’inci maddesinde ‘Temerrüt hali de dahil olmak üzere, kart uygulamasından doÄŸan borçlarda bileÅŸik faiz uygulanmaz. Gecikme faiz oranı akdi faiz oranının yüzde 30 fazlasını geçemez’ deniliyor.Türkiye’de paranın maliyeti yüksekBANKALARARASI Kart Merkezi (BKM) Genel Müdürü Sertaç Özinal, enflasyon oranıyla yapılacak karşılaÅŸtırmanın yanı sıra para maliyetinin de önemli bir parametre olduÄŸu görüşünde. Enflasyonun yüzde 1-2 seviyesinde olduÄŸu bu ülkelerde bile yıllık kredi faizini yüzde 18 uygulayan bankalar bulunduÄŸuna dikkat çeken Özinal’ın bu konudaki deÄŸerlendirmesi şöyle: ‘Bu ülkelerde kredi kartlarına uygulanan faiz oranları para maliyetinin 7-8 katı. Ortalama kredi kartı faizinin yüzde 5.5, yıllık faizin ise yüzde 60-70 olduÄŸu Türkiye’de ise para maliyeti yüzde 20-25’lerde. Böyle bakınca yıllık faiz oranı para maliyetinin 3 katı kadar ki, bu da pekçok ülkenin gerisinde. Kredi kartı faiz oranları belirlenirken pek çok parametreye bakmak gerekir, bunlara bakıldığında Türkiye’de faiz oranlarının anormal yüksek olduÄŸundan söz etmek pek mümkün görünmüyor.’Â