Kardeş vergisi
Güncelleme Tarihi:
Başlığa bakıp, “kardeş vergisi de olur mu?” derseniz belki bir ölçüde haklı olabilirsiniz. Kardeşiniz olduğu için elbette ki vergi ödemezsiniz ama vergi mevzuatımız uyarınca kardeşinize sunmuş olduğunuz bazı olanaklar yüzünden vergi ödemek zorunda kalabilirsiniz. Konuyu anlatalım.
Beyana dayalı vergi sistemlerinde vergi güvenliğini sağlamak amacıyla bir takım güvenlik müesseselerinin bulunması normaldir. Bizim de Gelir Vergisi Kanunu'muzda yer alan ve emsal kira bedeli adı verilen uygulama bu tür bir güvenlik uygulamasıdır. Bu uygulama uyarınca; kiraya verilen bir konutun kira bedeli emsal kira bedelinden düşük olamıyor. Emsal kira bedeli ise, konutun yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kira bedeli, bu türden bir kira bedeli mevcut değilse konutun emlak vergisi değerinin yüzde beşi olarak hesaplanıyor.
Bu durum bedelsiz yapılan kiralamalar için de geçerli. Gelir Vergisi Kanunu’nun 73'üncü maddesi uyarınca, konut sahibinin kardeşlerinin kullanımına bedelsiz olarak bıraktığı evler için emsal kira bedeli hesaplanmıyor, dolayısıyla vergisel bir durum da ortaya çıkmıyor.
KARDEŞİN KARDEŞE YAPTIĞI
Buraya kadar her şey normal. Ancak aynı maddenin devamında; kardeşlere yapılan birden fazla bedelsiz konut tahsislerinde evlerden yalnızca birisi için emsal kira bedeli hesaplanmayacağı, kardeşlerin evli olması ve eşinin ikametine de bedelsiz bir konut tahsis edilmiş olması durumunda evlerden yalnızca birisi için emsal kira bedelinin uygulanmayacağı belirtilmiş.
Şimdi, burada bir sorun ortaya çıkıyor. Evlerden hangisi için emsal kira bedeli hesaplanmayacak? Zira, sorunun cevabı ortaya çıktığında, bir taraf beyanname verip vergi ödeyecek, diğer taraf ise hiçbir vergisel yükümlülük altına girmeyecek.
Cevabı Gelir Vergisi Kanunu ile ilgili olarak yayımlanan 149 seri numaralı genel tebliğde buluyoruz. İlgili genel tebliğde verilen örnek ve yapılan açıklama aşağıdaki gibi:
“Hasan Günebakan evli olup, kardeşi Hüseyin Günebakan tarafından kendisine bedelsiz olarak tahsis edilen konutta ikamet etmektedir. Hasan Günebakan'ın eşi Oya Günebakan'a da kardeşi Ali Mert tarafından bedelsiz yazlık bir ev tahsis edilmiştir Bu örnekte yer alan evli eşlere, kardeşleri tarafından iki tane bedelsiz konut tahsis edilmiş olup, emsal kira bedeli vergi değeri yüksek olana uygulanmayacak, diğer konut için uygulanacaktır.”
Görüleceği üzere çözüm, emlak vergisi değeri yüksek olan ev için emsal kira bedeli hesaplanmayacağı, diğer ev ya da evler için hesaplanacağı şeklinde belirlenmiş.
Bu durumda, emsal kira bedeli hesaplaması yapılacak ev ya da evler için 2005 takvim yılında mesken kira gelirleri için belirlenmiş 2 bin YTL tutarındaki istisna sınırı aşıldığı takdirde gelir vergisi beyannamesi verilecek ve vergi ödenecek.
DOKTOR, AVUKAT V.S.
Özellikle; serbest meslek faaliyeti nedeniyle gelir vergisi beyannamesi veren doktor, avukat, müşavir dostlarım ile bilanço veya işletme hesabı esasında defter tutan ya da basit usulde vergilendirilen ticaret erbapları bu yazıyı dikkatle okumalı. Zira aile içi ilişkiler nedeniyle doğabilecek vergisel bir uygulama ile karşı karşıya kalabilirler..
Çünkü; kardeşine para almadan ev tahsis eden ev sahibi kardeş, serbest meslek faaliyetinden dolayı mükellefiyeti bulunan ve beyanname veren doktor, avukat, müşavir gibi bir serbest meslek erbabı, bilanço veya işletme hesabı esasında defter tutan ya da basit usulde vergilendirilen ticaret erbabı veya zirai kazancını beyanname vermek suretiyle bildirmek zorunda olan bir çiftçi ise 2 bin YTL’lik istisna tutarı dikkate alınmaksızın, tutar ne olursa olsun hesaplanan emsal kira hasılatının tamamının verilecek beyannameye dahil edilerek beyan edilmesi ve artan oranlı tarifeden vergi ödenmesi gerekiyor.
Şimdi soralım. Sizce, tebliğde bahsi geçen Hüseyin Günebakan evini yengesi Oya Günebakan’a, Ali Mert de yazlık evini eniştesi Hasan Günebakana bir bedel almaksızın tahsis eder mi? Üstelik bir de Hüseyin Günebakan doktor ya da Ali Mert avukatsa. Ne dersiniz?
PANEL DUYURUSU
Bilindiği üzere, 1.1.2006 tarihi itibariyle yürürlüğe girmek üzere yatırım araçlarının vergilendirilmesi konusunda kapsamlı ve önemli değişiklikler yapıldı. Bu değişiklikler konusunda kamuoyunu aydınlatmak adına biz de gazeteniz Referans ile birlikte yeni yılın ilk günlerinde “Yatırımcının Vergi Rehberi” adı altında bir ilave vermiştik.
Şimdi de, Gelirler Kontrolörleri Derneği&Vergi Sorunları Dergisi, İstanbul Ticaret Odası ile birlikte pazartesi günü “Para ve Sermaye Piyasası Yatırım Araçlarının Vergilendirilmesi” konulu bir panel düzenliyor. Panele birbirinden seçkin konuşmacılar ile birlikte ben de konuşmacı olarak katılıyorum. Tüm Referans gazetesi okurları panele davetlidir. Geniş bilgi, www.vergisorunlari.com.tr internet adresinden edinilebilir.
Not: 22.02.2006 tarihli Referans Gazetesinde yayımlanmıştır.