Kara pazar

ALIŞVERİŞ merkezleri (AVM) ve büyük mağazaların pazar günü kapanmasını içeren yasa teklifi sektörde şok etkisi yarattı. Tüm taraftarla görüşülen Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı Perakende Kanun Tasarısı’nın hâlâ Meclis’te beklediğine dikkat çeken sektör temsilcileri, AK Partili milletvekillerinin imzasıyla Meclis’e sunulan yeni teklifin sektöre darbe vuracağını belirtti. Alışveriş Merkezleri Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hulusi Belgü, “Bu sene AVM’lerde 75 milyar lira ciro bekliyoruz. Bunun yüzde 30’u yani 20 milyar liranın üzerindeki bölümü pazar günü yapılıyor. Buna darbe vuracaktır” dedi.

SÜRPRİZ OLDU

Sektör adına böylesine bir çalışmanın sürpriz olduğunu dile getiren Hulusi Belgü, şunları söyledi: “Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı Perakende Kanun Tasarısı var. Bunun görüşmeleri Meclis’te yapılacak. Hükümet yetkilileriyle defalarca konuştuk, düşüncelerimizi paylaştık. Dolayısıyla Perakende Yasası hala Meclis’te beklerken, yeni yasa teklifi açıkçası beni şaşırttı. Zaten bakanlık böyle bir çalışma yapıyor. Buna dahil olup düşüncelerini paylaşmak yerine yeni bir düzenleme içine girdiler. Niye yaptılar anlamadım. Kanun teklifi sanki 2012 yılında hazırlanmış gibi görünüyor. Dolayısıyla daha önceki tasarıyla ilgili defalarca görüştük. Bununla ilgili hiç görüşmedik.”
Teklifin gerekçesinde AVM’lerin pazar günü kapatılması şöyle açıklandı: “Ticari hayata bakıldığında esnaf ve sanatkar işletmeleri de mesela pazar ve resmi tatil günlerinde kapanmakta, çalışmak için belediyeden izin almakta. Bu açıdan bakıldığında cumartesi ve pazarın tamamen kapatılacak olması durumunda halkın büyük çoğunluğu bu mağazalarda ihtiyaçlarını giderememeyle karşı karşıya kalması olasıdır. Bu nedenle çalışmada gerek çalışma saatleri ve gerekse cumartesi açık kalması önerilmiştir. Böylece ticari dengelerin yasayla tek taraflı olarak bir kesimin lehine bozulmadan sağlanması amaçlanmıştır. Ayrıca daha önceden verilen bazı tasarı metinlerinde çalışma saati ve günlerinin belediyelerce belirlenmesi uygulamasının hem uygulama zorluğu doğuracağı ve hem de istismara açık kalacağı nedeniyle yasa metnine saatler konulmuştur. Bu saatler çalışma süreleri, fazla mesai ve cari uygulamalar dikkate alınarak önerilmiştir. Maddeyle AVM’ler ve büyük mağazaların işgünü, hafta sonu, resmi tatil ve bayram günlerinde açılış ve kapanış saatleri net olarak belirlenmiştir. Cumartesi hariç pazar ve diğer resmi tatil günlerinde kapalı olacakları, çalışma saatleri sabah 10.30’la akşam 20.30 arası olması hükme bağlanmıştır.”

Teklifte ne var?

MECLİS’e sunulan AVM ve Büyük Mağazalar Teklifi şu düzenlemeleri içeriyor:
Büyük mağazaların kuruluşu Büyük Mağazalar Değerlendirme Kurulu’nun raporuna bağlı.
Satış alanı 5 bin metre kareye kadar olan AVM’lerin ve büyük mağazaların kuruluş izinleri doğrudan belediyelerce verilecek.
Satış alanı 5 bin metre kareden fazla olan büyük mağazaların kuruluş izinlerini ise bakanlık onaylayacak.
AVM’lerde satış alanı 2 bin 500-5 bin metre kare arasında olanlar 100 metrekare, 5 bin-10 bin metrekare arasında olanlar 150 metrekare, 10 bin metrekareden büyük olanlar 200 metrekare alanı sergiler, gösteriler, söyleşiler, imza günleri için ayıracak.
Çalışma günlerinde sabah saat 10.30’da açılacak AVM ve büyük mağazalar, cumartesi hariç pazar günü ve resmi tatil günleri tamamen, diğer günler saat 20.30’dan sonra müşteri trafiğine kapalı olacak.

Cironun yüzde 50’si haftasonu yapılıyor

AVM cirolarının yüzde 50’sinin haftasonu yapıldığını kaydeden Alışveriş Merkezleri Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hulusi Belgü, “Bu cironun yüzde 30’u pazar günü yapılır. Öyle tahmin ediyorum ki büyük mağazalarda da aynı şey geçerli. Pazar günü kapatılırsa çok ciddi ciro kaybı yaratır. ‘Resmi tatil günlerinde de kapatalım’ diyorlar bu da ciddi problem yaratır. Biz ciroları bayram, tatil ve yeni yılda yapıyoruz. Pazar günlerini kapatırsanız ‘20.30’dan sonra çalışmayın’ derseniz o zaman istihdamda yüzde 30 düşüş olur” dedi.

Tüketici bakkala koşmaz

GIDA Perakendecileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir, “Pazar günleri marketleri kapatınca, tüketicinin bakkallara koşacağını sananlar yanılıyor. Böyle bir şeyin olması imkansız. Tüketiciler bu defa da pazartesi marketlere gelir. Bu tür düzenlemelerin etkisi çok fazla olmaz. Sektör hem istihdam hem de ekonomik kayba uğrar.”

24 saat harcama zorlaması olmayacak

Türkİye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken ise kapatmayla vatandaşların tüketime zorlanmasının önüne geçileceğini kaydetti. “Türkiye 24 saat harcamaya zorlanmayacak” diyen Palandöken, şöyle konuştu: “İç piyasanın canlanması, işsizliğin azaltılması için bu normların uygulanması lazım. AB normlarının hepsinde bu düzenlemeler yer alıyor. AB’de önümüze en çok bu konu getiriliyor. Düzenlemeyle vatandaşın tüketime zorlanmasının önüne geçilecek.”

Sinemaların enerjisini alır

AVM’le-rin pazar günü kapalı kalması ise en çok sinema sektörünü vuracak. Sinemaların yüzde 90’ının AVM’lerin içerisinde yer aldığını belirten yetkililer, “Tüketicilerin çoğu sinemaya pazar günü gidiyor. ‘AVM’ler kapansın, sinemalar açık kalsın’ gibi bir düşünce olsa bile sinemaların enerjisini alacak bir uygulamaya neden olunur. Sinemaya darbe vurur” dedi.