Kâr ve borçta birinci ligdeler

TÜRKİYE sanayisinin ikinci liginde 2016 yılına göre 2017’de kârlar yüzde 43.9, borçlar ise yüzde 50.9 arttı. İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) hazırladığı Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması, dün açıklandı. Buna göre ikinci 500 şirketleri 2016’da 82.2 milyar lira olan üretimden satışlarını, 2017’de yüzde 30.9 artarak 107.6 milyar liraya yükseltti. Karlarındaki artış performansıyla da birinci 500 şirketlerini yani sanayinin devlerini geride bırakmaya başardılar. 2016’da 8.7 milyar lira olan toplam faaliyet karı, 2017’de yüzde 43.9 artarak 12.5 milyar lira olarak gerçekleşti. Ancak kârda bu kadar büyümeye rağmen ikinci 500 şirketlerinin borçları da 2016 yılına göre yüzde 50.9 arttı ve 54.5 milyar liraye ulaştı. Toplam borçlarda mali borçların ağırlığı da arttı. İkinci 500 şirketleri 2017’deki faaliyet karlarının yüzde 42.8’ini finansman gideri olarak kaybettiler.

102 YENİ FİRMA
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasında; üretimden satışlara göre ilk sırayı 309.4 milyon lira ile Oğuz Gıda aldı. İkincilik 309.2 milyon lira üretimden satışlarıyla Zeki Mensucat’ın oldu. Üçüncü sırada ise 308.3 milyon lira ile S.S. Marmara Zeytin yer aldı. 2017’de İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasına 102 yeni firma girdi. Bunlardan 66’sı geçen yılki 1000 büyük kuruluşun dışından geldi. 36 kuruluş ise 2016 yılında İSO 500 içinde yer alan ama bu yıl İSO İkinci 500’e gerileyen şirketlerden oluştu.

Araştırmaya göre 2017 yılında faaliyet giderlerinde yaşanan göreceli daha yavaş artışın da katkısıyla ikinci 500’ün faaliyet kârlılığında önemli bir iyileşme yaşandı. 2016’da 8.7 milyar lira olan toplam faaliyet karı, 2017’de yüzde 43.9 artarak 12.5 milyar lira olarak gerçekleşti. Faaliyet karının net satışlara oranı da aynı dönemde yüzde 9.4’ten yüzde 10.3’e yükseldi. Araştırmanın, sanayi kuruluşlarının 2016 yılında 4.4 milyar lira olan finansman giderlerinin 2017’de yüzde 21.7 artarak 5.4 milyar liraya ulaştığını ortaya koydu. Finansman giderlerinin net satışlara oranı da 0.3 puan azalarak yüzde 4.4 oldu.

BİRİNCİ 500’Ü GEÇTİ
2017’de ikinci 500’de faaliyet kârı yüzde 43.9, faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr (FAVÖK) yüzde 49.3, vergi öncesi kar ve zarar toplamı ise yüzde 67.2 büyüdü. Bu oranlar birinci 500’de ise sırasıyla yüzde 34.8, yüzde 24.4 ve yüzde 40.7 olarak gerçekleşmişti. 2016’da 11.1 milyar lira olan faiz amortisman ve vergi öncesi kar büyüklüğü 2017’de 16.6 milyar liraya yükseldi. Vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı da 4.4 milyar liradan 7.4 milyar liraya çıktı. Her iki kâr büyüklüğü de reel olarak önemli artışlar gösterdi.

BORÇ SORUNU
Araştırma sonuçları, İSO İkinci 500’de borç yükünün arttığını ortaya koydu. Özellikle mali borçlardaki artışın toplam borçlardaki artışa göre daha hızlı seyretmesi dikkat çekti. 2016’da 36.1 milyar lira olan toplam mali borçlar 2017’de yüzde 50.9 artarak 54.5 milyar liraya ulaştı. Böylece mali borçların toplam borçlar içindeki payı 2016 yılında yüzde 58.1 iken, 2017’de yüzde 58.9’a çıktı. Mali borçların vade dağılımına bakıldığında, son yıllarda uzun vadeli mali borçlar lehine nispi bir iyileşmenin yaşandığı anlaşıldı. 2016 yılında kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı 48.4 iken, 2017 yılında yüzde 40.5’e geriledi.

Araştırmaya göre orta-uzun vadeli borçlanma imkanlarının nispeten arttığını göstermesi açısından oldukça önemli olan bu gerilemede Türk Lirası’ndaki değer kaybının belirleyici rol oynamasının da gözden kaçırılmaması gerekiyor. Zira bilançolarda yer alan döviz cinsi mali borçların lira cinsinden değerlerinin artması, orta-uzun vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payını artırırken, kısa vadeli mali borçların payının önemli ölçüde gerilemesine neden olduğu görüldü. Burada KGF teminatı aracılığıyla sağlanan kredilerin katkısını da unutmamak gerekiyor.

DEVLERE SATAN HIZLI BÜYÜYOR
İSO İkinci 500 listesinin en hızlısı bir yılda tam 359 sıra sıçrama yaparak 462’ncilikten 103’üncülüğe gelen ATT Tekstil oldu. Kadın gişim üreticisi olan ve Avrupa ile ABD’deki ünlü perakendecilerle çalışan ATT Tekstil, Zara, M&S, Sandro, Next and Coast, Banana Republic, GAP, H&M ve Mango için üretim yapıyor. Bu ATT Tekstil’i hem ihracatta hem de üretimden satışlarda öne çıkarıyor. Diğreb ri dikkat çeken ise Ankutsan Kutu Sanayi. 220’ncilikten 5’inci sıraya yükselen Ankutsan, 5 fabrikası ile Dominos ve Pizza Hut’ın tedarikçisi. İlk ihracatını da yine pizza kutuları için İtalya’ya yaptı.

KUR ETKİSİ ROL OYNADI
SON yıllarda İSO İkinci 500’ün üretimden satışlarında görülen zayıf büyüme, 2017’de yerini reel büyümeye bıraktı. 2017’de üretimden satışlar reel olarak yüzde 17 büyüdü. Satışlardaki artışta iç ve dış talepteki büyümenin yanı sıra ihracat gelirlerinde etkili olan döviz kurlarındaki artış da rol oynadı. Reel büyüme oranı, ikinci 500’de son 14 yılın en yüksek ikinci oranı. İkinci 500 şirketlerinin başarılı olduğu bir diğer alan da ihracat. İkinci 500’ün ihracatı üç yıl aradan sonra yeniden artış gösterdi. İSO İkinci 500 şirketlerinin ihracatı 2017 yılında yüzde 16.9 artarak 8.9 milyar dolara yükseldi.

KÂRLAR GİDERLERE
2017’de küçük bir gerileme olsa da finansman giderleri, sanayi kuruluşlarının karlılıklarında temel belirleyicilerden biri olmayı sürdürdü. İkinci 500’de finansman giderlerinin faaliyet karına oranı 2017’de yüzde 50.6’dan yüzde 42.8’e indi. Sanayinin mevcut mali yapısı içinde faiz ve kur dalgalanmaları sanayi sektöründe karlılığı ve sermaye birikimini etkilemeye devam etti. İkinci 500’ün kaynak yapısında toplam borçların payı 2013-2016’da yüzde 61.2 ile yüzde 60.5 arasında istikrar gösterirken 2017’de yüzde 66.2’ye yükseldi. Öz kaynak payının ise yüzde 33.8 ile son 10 yılın en düşük seviyesine gerilediği görüldü.

TEKNOLOJİDE 3. LİG
İKİNCİ 500’ün teknoloji yoğunluklarına göre yarattıkları katma değer verilerine bakıldığında 2017’de yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 46.2 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerde. Bu gurubun payı 2 puan yükseldi. Orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı ise 2017’de 3.1 puan düştü ve yüzde 27,2 oldu. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2016’da yüzde 21.1 iken 2017’de yüzde 23.4’e yükseldi. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2016 yılında yüzde 4.3 iken 2017 yılında yüzde 3.1 oldu. İstihdam yüzde 4.4, maaşlar yüzde 14.2 arttı.

SON 24 SAATTE YAŞANANLAR