Kâr büyüme var istihdam yok
Güncelleme Tarihi:
Ekonominin yüzde 7.4 büyüdüğü 2017 yılı şirketler için de iyi geçti. Türkiye’nin en büyük 500 şirketi net satışlarını yüzde 29.4, net kârlarını ise yüzde 52.3 arttırmayı başardı. Ancak, satış ve kâr artışı istihdama yansımadı. 500 dev istihdamını sadece yüzde 2.5 arttırdı. İmalat ve inşaatta ise istihdam kaybı büyük.
TÜRKİYE’nin bankacılık ve holdingler dışında kalan üretim, hizmet, inşaat ve ticaret sektörlerinin en büyüklerini gösteren Fortune 500 listesi 2017 verileri açıklandı. Buna göre listenin zirvesi yine Tüpraş’a kalırken ilk 10 şirkette enerji ağırlığı dikkat çekti. Listede yer alan 500 şirketin toplam net satışları 1 trilyon 204 milyar liraya ulaşırken 2016 yılına göre artış yüzde 29.4 oldu. Fortune 500 şirketleri 2017’de karlarına kar kattı. Listedeki şirketlerin karı yüzde 52.3 artarak 64.8 milyar liraya yükseldi. Kar ve net satışlarda yüksek büyüme gösteren Fortune 500 şirketleri istihdamda ise cimri davrandı. 2016 yılına göre Fortune 500 şirketlerindeki istihdam artışı yüzde 2.5 artışla 1 milyon 144 bin 945’e çıktı. İmalat sektöründe yüzde 6, inşaat sektöründe ve yüzde 29.7 istihdam düşerken, hizmet sektöründe yüzde 21.3, ticaret sektöründe ise yüzde 15.5’lük istihdam artışı yaşandı.
93 YENİ ŞİRKET
Fortune 500 listesini dün, Fortune Türkiye Yayın Direktörü Cüneyt Toros, Fortune 500 Editörü Ayfer Yıldız ve işbirliği yaptıkları Crif Türkiye İcra Danışma Kurulu Başkanı Didem Taner açıkladı. Buna göre listeye ilk kez giren şirket sayısı 93 olurken, bu yıl halka arzlarıyla dikkat çeken Enerjisa ve Şok Marketler ilk 25 şirket arasında olmayı başardı. Listenin ilk 10’unda 2016’ya göre tek fark ise Arçelik oldu. Arçelik 12’nci sıradan 9’unculuğa yükseldi. En hızlı yükselen şirketler arasında ise ilk 100’e fırlayan Gama Enerji dikkat çekiyor. Gama Enerji, 2016’da 239’uncu iken 2017’de 89’uncu sıraya çıktı. Gama Enerji’nin yeni projeleri ve İran ile ilgili gelişmeler bu sıçramada etkili oldu gibi görünüyor. Ayrıca, Gama Holding’in finansal durumu nedeniyle Gama Enerji’nin hisselerinin satışa çıkarılabileceği haberleri de gündemde. 500 şirketin aktifleri yüzde 16.4’lük artışla 1 trilyon 221 milyar liraya, özkaynakları ise yüzde 7.5 yükselerek 435.3 milyar liraya çıktı.
ÜRETİM VE İNŞAAT
İstihdamda yüzde 6’lık azaltmaya giden üretim şirketleri net satışlarını yüzde 33.7 arttırdı. İstihdamı yüzde 29.7 düşüren inşaat şirketlerinin net satışları ise yüzde 5.22’lik kayıp yaşadı. Ticaret şirketlerinin net satışlarında yüzde 27.3, hizmet şirketlerinin ise yüzde 26.4’lük artış bulunuyor. Aslında bu iki sektör istihdam artışında da öne çıktılar. Ancak, üretimdeki azalma istihdamın kalitesi ve kalıcılığı için endişeleri arttırıyor.
Listede en çok dikkati çeken şirketler demir, çelik ve madencilik şirketleri. Öyle ki bu şirketler sıçrama yapanlar arasında da 1 numara. Güneşgil Kuyumculuk 187, Eti Bakır 183, Gram Altın Pazarlama 177, Koç Metalurji 138, Tosyalı Demir Çelik 119 sıra yükseldi. Çok hızlı yükselmese de sıralamada üstlere çıkan diğer madencilik şirketleri de bulunuyor. Bunların başında Borçelik, Eti Maden, Baştuğ Metalurji geliyor.
RUSYA UÇUŞU
Odeon Turizm listenin en ama en hızlısı. 2016 yılında 488’inci sırada yer alan Odeon Turizm, tam 330 sıra birden atlayarak 158’inciliğe yükseldi. Neden mi? Rusya merkezli turizm hizmetlerini sürdüren şirket, uçak düşürülmesinin ardından 2016’da Rus turistin Türkiye’den elini ayağını çekmesiyle satışlarında büyük kayıp yaşamıştı. 2017’de ise Ruslar geri döndü. Bu da Odeon Turizm’in net satışlarının yüzde 367.8 artmasına ve 330 sıra birden sıçramasına neden oldu.
SATIN ALMAYLA YÜKSELDİ
LİSTEDE en hızlıların arasına girmeyi başaran 337 sıra atlayan Kerevitaş Gıda da dikkat çekti. 2017’de Superfresh markasıyla dondurulmuş gıda pazarında olan, aynı zamanda ton balığı ve konserve üretimi de yapan, Kerevitaş, yağ pazarında Bizim Yağ, Teremyağ, Luna, Ona gibi tanınmış markalara üretim yapan, Marsa’yı da bünyesinde bulunduran pazar lideri şirket Besler’i satın aldı. Bu Yıldız Holding şirketlerinden Kerevitaş’ı hızla üst sıralara taşıdı. 2008 Fortune 500 listesinde 124 Borsa İstanbul şirketi yer bulurken, 2009 yılında 129 olan bu sayı 2018 yılında 97’ye geriledi. Fortune 500 listesine girebilmek için artık şirketlerin en az 421.1 milyon liralık satış yapması gerekiyor.
KÖPRÜ KAZANCI LİSTEYE SOKTU
GEBZE-Orhangazi-İzmir (İzmit Körfez geçişi ve bağlantı yolları dahil) Otoyol Projesi ihalesini kazanan Nurol-Özaltın-Makyol-Astaldi-Yüksel-Göçay Grubu’nun 2010 yılında kurduğu Otoyol Yatırım ve İşletme AŞ ilk kez bu yıl Fortune 500 listesine girmeyi başardı. Haziran 2016’da açılan Osmangazi Köprüsü, otoyollar ve dinlenme tesisleri Oksijen ile satışlarını 2017’de yüzde 197 arttıran şirket 638.4 milyon liralık satış gelirine ulaştı. Şirket bu hızla satışlarını en fazla artıran ilk on şirket arasına da girdi.
TOPLAM İHRACATIN YARISINI YAPTILAR
FORTUNE 500 şirketlerinin toplam ihracatı yüzde 29.8 artarak 286 milyar 543 milyon lira oldu. İhracat dolar bazında da yüzde 7.72 arttı ve 78.5 milyar dolara ulaştı. Fortune 500’ün toplam ihracatı Türkiye ihracatının yüzde 50.1’ine denk geliyor. En fazla ihracat gerçekleştiren sıralamasında THY yine birinci. THY, 2017 yılında 34 milyar liralık hizmet ihracatı yaptı. 17.8 milyar liralık ihracatla Ford Otomotiv ikinci, Arçelik 15.4 milyar liralık ihracatla üçüncü sırada yer aldı.
İŞTE İLK 100 ŞİRKET
