Kadın-erkek eşitsizliği oyuncak satışında da var

‘KRİZ geçirmez’ olarak anılır oyuncak sektörü... Çocuklar ne kriz ne resesyon dinler çünkü. Ama oyuncak sektörü Lehman Brothers’ın batışıyla başlayan 8 aylık dönemde tüm dünyada ilk kez ciddi gerileme yaşadı. 2009 yılında dünyada yüzde 3-5, Türkiye’de ise yüzde 12-15 civarında gerileme yaşandı. Mağazalarında 18 binden fazla oyuncak çeşidine sahip olan ve 2010 yılında 60 milyon doları aşan ciro bekleyen Toyzz Shop Yönetim Kurulu Başkanı Cem Sunman ile oyuncak sektörünü, ekonomik krizin yansımalarını ve oyuncaktaki trendleri konuştuk.
Babalar daha cömert
*   Türkiye’de erkek çocuklara daha çok oyuncak alınıyordu. Bu durumda bir değişiklik var mı?
- Erkek ve kız çocuk oyuncak harcamaları eşit değil. Yüzde 60 erkek, yüzde 40 kız çocuk oyuncağı satıyoruz. Dünyada da bu yüzde 50-50 değil. Erkek çocuk oyuncağında çeşit daha fazla. Anadolu’da erkek çocuğa daha çok oyuncak alındığı bir gerçek.
*   Oyuncak alırken babalar daha mı cömert?
- Kesinlikle daha cömert. Erkeği mağazaya götürmek zor. Ama erkeğin harcaması kolay. Fakat oyuncak mağazasına erkeği sokmak da zor değildir. Çocuk oyuncaklara bakarken baba da bakacak çok şey buluyor. Oyuncak mağazasında, giyim ve ayakkabıya kıyasla çok daha uzun süre kalınır. Büyük anne ve babalar en cömert kesim. Çok fedakarlar.
Türk çocuk 24 dolar
*   Kişi başı oyuncak harcaması ne?
- Türkiye’de kişi başı harcama 6-7 dolar. Çocuk başına düşünürsek 24 dolar. Bu ABD’de 200, Avrupa’da 150-160 dolar. Türkiye’de daha alınacak çok yol var. Amerikalı çocuk oyuncağa Türk çocuğun 8 katı fazla para harcayor.
Asla üretici olmadık
*   Türkiye’de oyuncağa yılda ne kadar harcıyoruz?
- Türkiye’de oyuncak pazarı 500-600 milyon dolar. Biz teknolojik oyuncak üretemiyoruz. Dünya da üretemiyor. Bu iş tamamen Çin’e kaldı. Türkiye oyuncakta hiçbir zaman üretici bir firma olmadı. Hep ithal etti. Sadece ithal ettiğimiz ülkeler değişti. Biz plastik kalıp oyuncaklar üretebiliyoruz. Ciddi kalitede, Avrupa’da satılabilen plastik oyuncaklar... Birkaç milyon dolarlık ihracat ama bu çok sevindirici. Küçük plastik arabadan oyuncak kovalara… Bunlar hacimli oyuncaklar olduğu için navlun nedeniyle Avrupa’da Çin ile rekabet edebiliyor.

Otomobil uçak, tren koleksiyonerleri var

*   Oyuncak koleksiyoneri çok var mı Türkiye’de?
- Platformlarda sabitlenmiş, orijinal modelin aynısı otomobiller var. Bunlar çocukların oynaması için değil. Bu otomobilleri toplayan bir kesim var ama çok fazla kişi değil çünkü fiyatları yüksek. Avrupa’da bunlar ayrı dükkanlarda satılır. Biz hobi reyonunda satıyoruz. Bunların uçakları, trenleri var.

On bir ay bir yana, aralık başka bir yana

*   Krizde oyuncak tercihlerinde bir değişiklik oluyor mu? Daha ucuza yönelmek gibi...
- Oyuncak başı harcamada bir değişiklik yok, daha ucuza yönelme olmadı. Ancak satın alınan oyuncak sayısı geriledi. Mevsimsel satışlar vardır. Pahalı oyuncaklar yılbaşında, ucuzlar yazın satılır. Karne dönemi, sömestri ve bayramlarda satışlar hep artar. Krizde mevsimsel satışlar pek etkilenmedi.
*   Oyuncak satışları ne zaman zirve yapıyor? En yoğun dönem hangisi?
- Oyuncak sektöründe, Noel ve yılbaşı nedeniyle 11 ay bir yana aralık ayı başka bir yana. Bu tüm dünyada böyledir. Fakat krizin koptuğu 2008’de aralık ayı tam bir felaketti. 2009’da öyle olmadı. 14 Şubat sevgililer gününde peluş oyuncak satışı zirve yapar.
*   O dönemde ne tür önlemler aldınız?
- İngiltere’de krizin etkileri, kutusu büyük fiyatı küçük oyuncaklarla aşılmaya çalışıldı. Biz de onları örnek aldık. Durağanlığı aştık. Krizde grup oyunları satışlarının arttığını gördük.

2 ayda bir yıllık mağazaya ulaştı

*   Kriz geçirmez denir oyuncak sektörü için ama Türkiye’de öyle olmadı galiba.
- Dünyada da Türkiye’de de sektör krizde küçüldü. Türkiye’deki küçülme dünyadakinin 3 katından fazla. Toyiki pazardan çekildi. Aslında bu sektördeki diğer oyunculara yaradı. Organize perakendede faaliyet gösteren oyuncak firması sayısı 5’i geçmez. Dünyada da çok fazla değil; 300-500 oyuncu var.
*   Toyzz Shop kriz günlerini nasıl geçirdi? Mağaza sayınızda ciddi bir artış var.
- 2009’da yüzde 46 büyüdük. Mağazacılıkta yüzde 30. Mağaza sayımız 40’tan 49’a çıktı. Son 2 ayda ise 9 mağaza açıp 58 mağazaya ulaştık. 2010’un iki ayında, 2009’un tamamındaki kadar mağaza açtık. Kendi rekorumuzu kırdık.

Tahta ve kağıt yeniden popüler

*   Tahta oyuncaklar yeniden revaçta mı?
- Yeniden tahta oyuncaklara rağbet var. Bunlar el emeği... Pahalı oyuncaklar. Son 10 yıldır doğal ve eğitici özelliği nedeniyle tahta oyuncaklara ilgi arttı. Kağıt oyuncağa da talep yükseliyor. Tahta oyuncaklar, eski Doğu Bloğu ülkelerinde, ormanlık yerlerde üretiliyor. Oradan da getiriyoruz Çin’den de. Avrupa’nın Çin’e daha az yer kaptırdığı bir alan burası. Örneğin peluş, içi dolgu oyuncaklarda Çin’den başka üretici yok gibi. Bu alanda Çin hakimiyeti çok ezici. Türkiye’de birkaç küçük firma var.

Çin’de 11 bin fabrika kapandı

*   Çin oyuncakta neredeyse tek üretici konumuna geldi.
- Evet neredeyse. ‘Çin malı kötüdür’ anlayışı yanlış. Çin çok değişti. Krizde en büyük yarayı onlar aldı. 7 bin oyuncak fabrikası, atölyesi kapandı, 4 bini el değiştirdi. Krizle beraber gelen önlemler, ABD’den siparişlerin durması... KB Toys’un batması tek başına 300 fabrikayı yok etti. Çinli firmalar müşteri çeşitlendirmenin ve marka yaratmanın önemini kavradılar. AB’de oyuncak standartları daha yüksektir. ABD de standartları yükseltti. Bu dünyada oyuncak kalite ve fiyatının artmasına neden oldu. Oyuncak pazarının yüzde 40’ı Kuzey Amerika’dır.

Oyuncak silahlar  acayip satıyor

*  Oyuncak satışlarını sürükleyen olgular neler? Trendleri neler belirliyor?
- Oyuncaklarda bir televizyon olgusu var. Çocuk dizi ve çizgi filmlerindeki kahramanların lisanslı oyuncakları popülerdir. Örümcek Adam, Batman gibi
hangi kahraman popülerse
oyuncakta trend odur. Kız çocuklarda bebek, erkeklerde arabanın yerini hiçbir oyuncak alamıyor. Oyuncak silah acayip satılır Türkiye’de. Su tabancası, kovboy tabancası hep demirbaştır.