Kaçak Türkmen işçiyi ‘göçük’ten çıkaran karar

İSTANBUL Sarıyer’de Yücel Konut Yapı Kooperatifi’nin site inşaatında 5 yıl önce oluşan göçekte bir işçi toprak altında kalarak yaşamını yitirdi. Ölen işçinin üzerinde kimlik çıkmadı; cenazesi sahipsiz kaldı. Taşeron firma Çağlar Yapı yetkilileri ‘işçimiz değil,

tanımıyoruz’ diye ifade verdi. Ölen işçi kimsesizler mezarlığına defnedilmek üzereyken durum ortaya çıktı: Kaçak işçi olarak çalışan bir Türkmenistan vatandaşı. Türkmenistan’da bulunan eşi yol parası bulamadığı için cenazeyi almaya gelemedi. Uzun uğraşlar sonrası ölen Türkmen’in ailesi adına açılan tazminat davasında mahkeme kritik bir karar verdi. Hem işin sahibi kooperatif hem taşeron firmayı sorumlu tutan mahkeme aileye 170 bin lira tazminat ödenmesine hükmetti. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) da Türkmen aileye maaş bağladı.

BİR YÜZÜK BİR PAKET SİGARA
11 Temmuz 2009 günü saat 12:30 sıralarında polis telsizlerine Sarıyer Çayırbaşı Mahallesi’nde bir site inşaatında göçük olduğu anonsu geçildi. Olay bölgesinde kooperatifin yaptırdığı sitenin alt yapı işleri yapılıyordu. Göçüğün olduğu yerde yapılan incelemede, derinliği 2.5 metre olan 50 metre uzunluktaki kanalda bir işçinin toprağın altında kalarak yaşamını yitirdiği anlaşıldı. İtfaiye ekiplerinin müdahalesi sonrası işçinin cansız bedeni kanaldan çıkarıldı. İşçinin üzerinde bir cep telefonu, bir yüzük ve

bir paket sigara dışında bir şey çıkmadı.

ÖLEN KİŞİYİ TANIMIYORUZ
Kimsenin sahip çıkmadığı cenaze için Sarıyer savcılığının talimatı ile polis şantiye görevlilerinin ifadesini aldı. Taşeron firma ortağı, şantiye yetkilileri ölen kişiyi tanımadıklarını, kendi çalışanları olmadığını söyledi. Hatta bazıları, ölen kişinin şantiye yakınında geçen meraklı bir kişi olabileceğini, kanala ise nasıl düştüğünü bilmediklerini ifade etti. Olay esnasında şantiyede bulunan 8 Türkmen işçi ise, şantiyeden uzaklaştırıldı.

EŞİ YOL PARASI BULAMADI
Ancak yapılan soruşturma sonrası ölen işçinin 32 yaşındaki Akmuhammed Avganov olduğu belirlendi. Avganov çalışmak için yasal yollarla Türkiye’ye gelmiş; ancak vizesi dolduğu için kaçak duruma düşmüştü. Avganov, kaçak işçi olarak çalışıp aldığı asgari ücretin bir bölümünü ailesine gönderiyordu. Avganov’un yakınları olaydan bir hafta sonra İstanbul’a geldi ve cenazesini memleketine götürdü. Üç çocuğu bulunan Avganov’un eşi ise yol parası bulamadığı için İstanbul’a gelemedi.

GÖRÜNTÜLER ORTAYA ÇIKTI
Avganov’un cenazesi memleketinde defnedildikten sonra taşeron firma yetkilileri hakkında dava açıldı. Ancak, Avganov’un ailesinin bu davadan haberi yoktu. Daha sonra İstanbul’da okuyan bir Türkmen öğrenci aracılığı ile davadan haberdar olan aile, bu

öğrenciden bir avukat ile temasa geçmesi istedi. Türkmen öğrenci olaydan iki yıl kadar sonra Avukat Müslüm Karataş’a olayı anlattı. Karataş yaptığı araştırmalar sonrası, Asliye Ceza Mahkemesi’nde bir davanın açıldığını öğrendi. Taşeron firmanın dava sürecinde de yaptığı ‘bizim çalışanımız değil’ savunmasını ise itfaiyenin cesedi çıkarırken çektiği görüntüler çürüttü. Ceza davasında taşeron firma Çağlar Yapı San. ve Tic. Limited şirketinin şantiye şefi Süleyman Şimşek ve kalfa Talat Yıldırım’a sırasıyla 1 yıl 11 ay ve 1 yıl 8 ay hapis cezası verildi. Verilen cezalar ertelendi.

AİLEYE AYLIK BAĞLANDI
Ceza davasından sonra iş mahkemesinde dava açıldı. İstanbul 13. İş Mahkemesi yaşanan olayın bir iş kazası olduğuna hükmetti. Bu kararla birlikte ailenin avukatı Karataş, SGK başvurdu. SGK, geçtiğimiz yıl başında Avganov’un ailesine 750 lira aylık bağladı. Avukatın hesabına her ay yatırılan para Türkmenistan’da bir köyde yaşayan aileye gönderiliyor.

İŞVEREN DE TAŞERON DA SORUMLU
Avganov’un geride kalan eşi ve üç kızı için İstanbul 12. İş Mahkemesi’nde açılan tazminat davası ise geçtiğimiz 25 Haziran’da karara bağlandı. Kararda, bilirkişi Kadir Töreli’nin hazırladığı rapor etkili oldu. Raporda Çağlar Yapı firmasının yüzde 90, işveren konumundaki Yücel Konut Yapı Kooperatifi’nin ise yüzde 10 kusurlu olduğu belirtildi. Bir diğer bilirkişi Av. Fahri Tan ise yaptığı hesaplamayla, Avganov’un ölümünden dolayı eşi ve çocuklarının uğrayacağı zararı ortaya koydu. Mahkeme, hem kooperatifi hem taşeron firmayı sorumlu görerek, Avganov’un eşi ve çocuklarına toplam 170 bin lira maddi ve manevi tazminat ödenmesine hükmetti. Kararda, her iki taraf da tazminatın tamamından sorumlu tutuldu.

SKG, NASIL AYLIK BAĞLADI
SKG, ölen Türkmen işçinin sigortalılık durumu ile ilgili Çağlar Yapı’dan bilgi istedi. Şirketten yanıt gelmeyince SGK, kazanın meydana geldiği gün için işçiyi sigortalı saydı. Mahkeme kararı ve müfettiş raporu sonrası SGK, 5510 sayılı sigorta kanunun 4/A maddesine dayanarak Türkmen aileye aylık bağladı. SGK bir yandan aileye aylık öderken, diğer yandan yapacağı toplam ödemeyi Çağlar Yapı’dan tahsil etmek için dava açtı. Ancak aylığın bağlanması için, yaşanan kazanın iş kazası olduğu mahkemece karara bağlanması gerekir. Av. Müslüm Karataş, kararla ilgili açıklamada, hem iş sahibi hem teşaron firmanın sorumlu görülemisinin önemli olduğuna işaret etti.

TÜRKİYE ‘HEDEF’ ÜLKE OLDU
İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın (İSMMMO) iki yıl önce sonuçlarını açıkladığı rapora göre Türkiye’de 200 bin kaçak işçi çalışıyor. Bu işçilerin, işverenlere yılda sağladığı haksız kazanç 1,5 milyar lira. 15 yıllık süreçte sağlanan haksız kazanç ise 22 milyar lira olarak kayıtlara girdi. Rapora göre, söz konusu tablonun ortaya çıkmasının altında yatan ise, Türkiye’nin son yıllarda kaçak işçi ve göç hareketlerinden ‘transit ülke konumundan hedef ülke’ konumuna gelmiş olması yatıyor. Anılan raporda, Gürcistan, 155 bini bulan rakam ile Türkiye’deki en çok kaçak işçiye sahip ülke… Ancak, Suriye’de üç yıla yakın süren savaş nedeni ile, Türkiye’deki kaçak işçi sayısı da geldikleri ülke profili de önemli ölçüde değişmiş görünüyor.

dgokce@hurriyet.com.tr