İşte saniye saniye elektrikte çöküş
Güncelleme Tarihi:
Enerji Bakanı Yıldız, elektrik kesintilerini tetikleyen sebebin ne olduğunu tespit etmeye yönelik çalışmaların sürdüğünü belirterek, “Sebebin ne olduğunu, bir müdahale mi, teknik gerekçelerle mi, yoksa bir manipülasyonla mı alakalı olduğu konusunda nihai cümleyi kullanmıyor, söylemiyoruz. Bütün kurumlarımız ve sistem adına bunun bir kez daha tekrarlanmayacağını inşallah, bunla alakalı çalışmalarımızın devam ettiğini söylemem lazım” dedi.
ENERJİ Bakanı Taner Yıldız, 31 Mart günü ülke çapında yaşanan elektrik kesintilerinde ardı ardına yaşanan aksilikler zincirini tespit ettiklerini ancak bunları neyin tetiklediğini halen araştırdıklarını ve manipülasyon dahil her türlü
ENERJİ BAKANI YILDIZ'DAN ÖNEMLİ ELEKTRİK KESİNTİSİ AÇIKLAMALARI
SANİYELERLE ÇÖKTÜ
12. Petroleum Fuarı’nda, 31 Mart Salı günü yaşanan elektrik kesintileriyle ilgili bilgi veren Taner Yıldız, şöyle konuştu: “Bir kısım olasılıklar var. 1 dakika 60 saniye, 1 saat 3600 saniye, 1 günde 86 bin 400 saniye var. Üç tane olumsuzluğun aynı ana rast gelebilmesinin ihtimali normalde 86 bin 400’de bir. TEİAŞ’ta 33 yıl çalışan 5 ayrı kişi ile görüştüm, ilk defa böyle bir şeyle karşılaştıklarını söylediler. Bu teknik bir gerekçeyle olabilir ama 3 tane büyük arızanın ve üretim santrallerinin devreden çıkarak, sistemin daha hızlı bir şekilde çalışması ve 1’er saniye arayla, üç tane şebekenin iletim hattının devreden çıkmasını tetikleyen sebebin manipülasyon mu, teknik gerekçelerle mi olduğunu, bu kadar küçük bir ihtimalin gerçekleştiği mi, yoksa siber bir saldırıdan mı kaynaklandığını araştırıyoruz. Henüz bir şey söylemek için erken. Geriye dönük bütün detaylarına baktığımızda, bir iletim hattının Atatürk Barajı’ndan Yeşilhisar, onun üzerinden Konya’ya giden iletim hattından sonra, açan bir hattın, 17 salise sonra açtığını görüyoruz, yani saniyenin dilimlenmiş mertebelerinde, bunu çalışıyoruz. Bu süre içerisinde 10.36’da başlayan yapı, çok kısa saniyeler mertebesinde sistemin çökmesine sebep oldu.”
TEKNİK Mİ, MÜDAHALE Mİ
Böyle bir olasılığın şu ana kadar gerçekleşmediğine dikkat çeken Yıldız, “1999’da hepimizi derinden yaralayan depremle fiziken bir kısım çökmeler oldu, onu ayrı tutuyorum” dedi. Yıldız, kesintiyi tetikleyen sebebin ne olduğunu tespit etmeye yönelik çalışmaların sürdüğünü belirterek, “Aliağa bölgesinde birbirini ardı ardına tetikleyen yapının, frekansın düşmesiyle beraber olduğunu grafiklerle gözlemledik ama bunu tetikleyen sebebin ne olduğunu, bir müdahale mi, teknik gerekçelerle mi, yoksa bir manipülasyonla mı alakalı olduğu konusunda nihai cümleyi kullanmıyor, söylemiyoruz” dedi. Sistemin herhangi bir tehdit durumunda koruma altına alınmasına ilişkin çalıştıklarını da söyleyen Bakan Yıldız, “Buna ‘siber saldırı’ demem için, ‘bu sistemin, bu arzın tetiklenmesine sebep budur’ demem için şu an erken. Bu ihtimal haricinde değil” dedi. Yıldız, “Vatandaşlarımızın ve bütün kesimlerimizin bundan tabii ki tesir altında kaldığını biliyorum. Bütün kurumlarımız ve sistem adına bunun bir kez daha tekrarlanmayacağını inşallah, bunla alakalı çalışmalarımızın devam ettiğini söylemem lazım” dedi.
Saniye saniye ÇÖKÜŞ
İzini sürdüğümüz kesinti, bir kaç iletim bölgesinde hat arızasının birbirine yakın zamanlarda gerçekleşmesi sonucu hatların kesilmesiyle birlikte, fazla üretimin alternatif hatlara yüklenmesi ve frekans dengesizliğine sebep olması; bunun üzerine baz yük santrallerinin devreden çıkması sonucunda gerçekleşti. İşte saniye saniye kesintiye giden olaylar zinciri:
* 31 Mart 2015 Salı Günü saat 10:36’dan itibaren ülke sathında yaşanan genel elektrik kesintisi, birkaç arıza ve aksaklığın peş peşe ve/veya aynı anda yaşanması sonucunda gerçekleşti.
* Kesinti, bir kaç iletim bölgesinde hat arızasının birbirine yakın zamanlarda gerçekleşmesi sonucu hatların açılması yanında fazla üretimin alternatif hatlara yüklenmesi ile frekans dengesizliğine sebep olması ve bunun üzerine baz yük santrallerinin devreden çıkması sonucunda gerçekleşti.
* 400 kV gücündeki Kurşunlu-Osmanca hattı, Sincan–Elbistan-B, Atatürk HES-Yeşilhisar Güney hattı, Seydişehir-Adana EİH hatları birbirini takiben kesilerek yaklaşık 5 bin 100 MW üretimi ve 2 bin 600 MW tüketimi olan Çukurova Bölgesi sistemden izole oldu.
* Sistemde bu tür üretim kayıpları durumunda sistem emniyetini sağlamaya yönelik otomatik yük atma sistemleri bulunuyor. Sistemde otomatik yük atma işlemi sonucu 5 bin MW’lık tüketim devre dışı bırakıldı.
* Ancak bu esnada sistemdeki santrallerin bir bölümü yükümlü oldukları teknik karakteristiklere uygun tepki veremeyerek, 48-48.5 Hz frekans aralığında devre dışı oldu. Bu durumda tasarlanmış üretim-tüketim denge planının dışında bir sistem koşulu oluşurken, frekans da 47,50 Hz’in altına düştü.
* Bütün santrallerin bu frekansı algılayarak servis harici olmalarıyla saat 10:36:20’de sistem oturması yaşandı.
* Elektrik sistemi saat 14:00 itibariyle yüzde 50, 16:30 itibariyle yüzde 80-90 civarında beslenmeye başlandı. Bütün sistem saat 20:00 itibariyle enerjilendirildi.
* Elektrik uzmanları, iletim sistemlerinde böylesine genel bir kesintinin yaşanma ihtimalinin oldukça küçük olduğunu ancak “ihtimal dışı” olmadığını vurgularken, “Ancak bu ihtimalin varlığı kesintinin nedenlerinin doğru tespit edilmesine engel oluşturmaz” diyor.
* Bütün iletim sistemin çok kısa bir süre ile olsa dahi devreden çıkması sonrasında yeniden toparlanması ve ayağa kaldırılmasının son derece teknik ve zaman alıcı bir süreç olduğunu dile getiren yetkililer, iletim sistemi devreden çıktığı andan itibaren kriz masasının devreye girerek, sistemin yeniden senkron bir şekilde çalıştırılması için çok yoğun çaba sarf edildiğini aktarıyor.
* Yetkililer, Türkiye’nin ENTSO-E üyesi olarak Avrupa’dan elektrik alıp sattığına işaret ederek,
“Kesinti ile birlikte frekans düşmesi yaşandığı için Avrupa ile enterkonneksiyonumuz bir süreliğine kesildi. Sistemin senkron hale getirilmesi sürecinde ilk olarak devreye alınan hatlardan biri Avrupa enterkonneksiyonu oldu” bilgisini veriyor.
* Edinilen bilgilere göre, TEİAŞ 53 bin 700 km iletim hattı toplam gücü 126 bin MVA trafo kapasitesiyle santral kurulu gücü 70 bin MW olan elektrik güç sistemini işletiyor.