İşte ceset torbası patronları

Sağlık Bakanlığı'nın TSE'yi kaynak göstererek yayınladığı ‘‘ceset torbası zorunluluğu'' tebliği, ilk belirlemelere göre, ‘‘Ortel Pazarlama'' adlı bir şirkete yaradı. Orhan İyiler ve Nur Sözüöz'ün kurduğu şirketin torbaları tebliğ çıkmadan üretmeye hazırlandığı belirlendi.

Sağlık Bakanlığı'nın başta motorlu araçlar olmak üzere ceset torbası bulundurmayı zorunlu hale getiren yönetmeliği, ‘‘ceset torbası'' pazarlayan şirkete yaradı. Ceset torbası pazarlaması ile ilk yardım çantası ve yangın tüpü ithalatı yapan Ortel Pazarlama Limited şirketinin ortakları ise işdünyasının yakından bildiği iki isim; Orhan İyiler ve Nur Sözüöz.

Uzun yıllar Profilo Holding'in Başkan Yardımcılığını ve Yönetim Kurulu Üyeliğini yapan Orhan İyiler, Bosch'un Profilo ile evliliği sonrasında gruptan ayrılmıştı. Daha sonra bir süre CNR Fuarcılık'ta çalışan Orhan İyiler, son olarak kendi şirketini kurarak ithalata soyunmuştu.

Ceset torbası pazarlayan şirketin ikinci ortağı ise İmpexbank'da parası batan işadamı Nur Sözüöz. Sözüöz, parasını kurtarmak için verdiği mücadele ile gündeme gelmişti. Şirketin bir başka ortağı ise Nur Sözüöz'ün kardeşi Necati Sözüöz.

TORBALAR ÜRETİLİYOR

Ortel'in ortaklarından Orhan İyiler, Resmi Gazete'de çıkan Sağlık Bakanlığı'nın yönetmeliğine uygun ceset torbalarının Türkiye'de üretimini yaptırdıklarını söyledi. Torbaları üretici firmalara vereceklerini belirten İyiler, torbaların piyasadaki satışının ise bir pazarlama örgütüyle yürütüleceğini açıkladı.

Türkiye'de ceset torbası ithalatının ve üretiminin yapılmadığını belirten İyiler, ‘‘Biz ceset torbalarını Türkiye'de üreteceğiz. Ancak bu bizim tekelimizde değil. Herkes bu işi yapabilir'' dedi.

Ceset torbalarının yanı sıra, TSE standartlarına ve Sağlık Bakanlığı yönetmeliğine uygun yangın söndürücü ithalatı ile ilk yardım çantası ithalatı yaptıklarını belirten İyiler, bu konudaki hazırlıkların tamamlandığını söyledi.

Bir başka ülkede uygulaması olmayan ceset torbası bulundurma zorunluluğuna halktan büyük bir tepki geldi. Otomobil sahibi olan olmayan yüzlerce Hürriyet okuyucusu, ‘‘kefenimi yanımda taşımam, ceza ödeyeceğimi de bilsem, ceset torbası taşımam. Bu nasıl uygulama?'' diye tepki gösterdi.

40 trilyonluk bir pazar

Sağlık Bakanlığı'nın yönetmeliğiyle motorlu araçlarda ve 5 kişinin yaşadığı evlerle, işletmelerde ceset torbası bulundurma zorunluluğu getirilmişti. Ceset torbası zorunluluğu trilyonlarla ifade edilen bir pazarın doğmasına yol açtı.

Ceset torbalarının yurtdışındaki satış fiyatı 10 dolar (1 milyon 700 bin lira) civarında. Trafiğe kayıtlı 5.5 milyon adet motorlu taşıt var. Ayrıca her yıl yaklaşık 300 bin adet ithal ve yerli otomobil trafiğe çıkıyor. Sadece motorlu taşıtlar için ilk aşamada 10 trilyon liralık bir pazar doğuyor. Yüzbinler gayrimenkuller ve ticari işletmeler de göz önüne alınırsa, ceset torbası pazarının 30-40 trilyon lirayı bulacağını söylemek yanlış olmaz. Sağlık Bakanlığı'nın 26 Ağustos 1997 tarihli tebliğinde ceset torbasının özellikleri de belirlendi. Buna göre ceset torbasının boyu en az 220 cm. eni ise 95 cm. olacak. Ayrıca ceset torbası en fazla 120 kilogram ağırlığı kaldırabilecek. PVC'den üretilen, sentetik spiral fermuarlı olan ceset torbasının ön yüzünde Kızılay işareti bulunacak.

Bakan tebliği iptal ediyor

Sağlık Bakanı Halil İbrahim Özsoy, bakanlığı tarafından yayınlanan otomobillerde, işyerlerinde ve evlerde ceset torbası bulundurulmasıyla ilgili yönetmeliğin iptal edileceğini söyledi. Kamuoyunda tepki çeken uygulamaya ilişkin Hürriyet muhabirinin sorusunu yanıtlayan Bakan Halil İbrahim Özsoy, yönetmeliği kendisi imzalamamış gibi ‘‘TSE, diğer hazırladığı yönetmelikler gibi ceset torbası yönetmeliğini de bakanlığa sundu. Bugün için ağır bir uygulama. Hemen iptali için emir verdim'' dedi.

Bu arada, Sağlık Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, ‘‘İlkyardım Çantası'' ile ilgili tebliğin, Türk Standartları Enstitüsü tarafından hazırlandığını belirtilerek, bu torbaların gerekli olup olmadığının TSE'ye tekrar sorulacağı bildirildi.

Bakanlık yetkilileri, ilkyardım çantası ile ilgili standardın TSE'de oluşturulan bir teknik kurul tarafından hazırlandığını ve Resmi Gazete'de yayınlanmak üzere kendilerine iletildiğini kaydettiler. Yetkililer, tebliğin 20 Ağustos tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderildiğini belirterek, şöyle konuştular: ‘‘Sağlık Bakanlığı, TSE tarafından (mecburi olarak) uygulanması için gönderilen tebliği, yayınlamakla yükümlü. TSE, bunu herhalde Avrupa standartlarına göre hazırlamış. Tamamen TSE tarafından yapılmış, biz ona hayır diyemeyiz. TSE kurallarını koymuş, bize de uygulayın demişler. Bu nedenle de incemeleye gerek duyulmadan yayınlanmak üzere Resmi Gazete'ye gönderilmiş.''

Dünyada örneği yok

Hürriyet Gazetesi'nin yurtdışı temsilcileri, ceset torbası bulundurma zorunluluğunun bir başka ülkede olup olmadığını araştırdılar. Bu araştırma sonucunda dünyanın hiç bir ülkesinde böyle bir uygulamanın olmadığı anlaşıldı.

Zeynel LÜLE (Strabourg-Fransa) : Fransa'da böyle bir uygulama yok. Kimsenin teklif edebileceğini de zannetmiyorum.

Ünsül TURAN (Kopenhag-Danimarka) : İskandinav ülkelerinde (İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka) böyle bir uygulama yok. Bilgisine başvurduğum İsveç konsolosluğundan bir görevli bana ‘Bugüne kadar böyle bir şey duymadım. Bizde ambülans denilen, polis denilen bir şey var. Görevliler kaza yerine ortalama 4 dakikada gelir. Onların yanında gerekli malzeme bulunur' dedi.

Faruk ZABCI (Londra-İngiltere) : İngiltere'de böyle bir şey duymadım.

Erdal GÜVEN (Tokyo-Japonya) : ‘Ölü torbası' diye bir şeyi Japonya'da duyan yok. Böyle bir teklif dahi yapılmamış. Ancak, ben Türkiye'deki yönetmeliği söyleyince, ‘Aaaa çok ilginç. Bizim hiç aklımıza gelmedi. Biz de, tabut taşıyalım' şeklinde espri yaptılar.

Avrupa basınına mizah konusu oldu

Sağlık Bakanlığı'nın yönetmeliğiyle motorlu taşıtlarda torba bulundurma zorunluluğu Avrupa basınına mizah konusu oldu. Almanya'nın en büyük otomobil dergisi olan Auto Bild, ceset torbası haberi üzerine Türkiye'deki partneri Auto Show dergisine bir yazı gönderdi. Auto Bild sayfalarında kullanmak amacıyla, gönderdiği faksta, ceset torbası haberiyle ilgili olarak ayrıntılı bilgi ve fotoğraf istedi. Auto Bild dergisi, ceset torbası haberini dünyadaki ilginç olaylara yer verdiği ‘‘Bu kadarı da olmaz'' isimli mizah köşesinde yayınlamayı düşünüyor.

Akarcalı'dan soru önergesi

İstanbul Milletvekili Bülent Akarcalı, Sağlık Bakanı İbrahim Özsoy'a 26 Ağustos 1997 tarihli yönetmelikte araçlarda, kimi iş yerleri ve evlerde özel ceset torbalarının bulundurulmasının mecburi kılınması ile ilgili bir soru önergesi gönderdi. Akarcalı önergede şu noktalara açıklık getirilmesini istedi:

Bu uygulamaya neden ihtiyaç duyulmuştur?

Bu torbaların vatandaşa fiyatı kaç liradır?

Bu torbaları hangi firma ithal veya imal etmektedir?

Bu torbaları kim nerede satacak ve vatandaş nasıl temin edecektir?

Bu uygulama hangi AB ülkelerinde mevcuttur?

TSE: Teklif ettik bakanlık yayınladı

Türk Standardları Enstitüsü (TSE) Genel Sekreteri Rüstem Aksoy, motorlu taşıtlarda ceset torbası bulundurma zorunluluğuyla ilgili bir açıklama yaptı. A.A.'nın sorularını yanıtlayan Aksoy, uygulamanın değiştirilebileceği mesajını verdi.

Avrupa ya da ABD'de meydana gelen kazalarda hayatını kaybedenlerin bir naylon torba içine konulduğunu, Türkiye'de ise genelde gazete kağıdı örtüldüğünü belirten Aksoy, ‘‘Türk Standartları Enstütüsü olarak hazırladığımız standartla, bu konuda bir sistem, düzen getirdik. Bunu standardize ettik'' dedi.

Aksoy, şunları söyledi: ‘‘İlgili Hazırlık Grubu uygun görmüş, olgunlaştırmış, ilgili kesimlerin görüşünü almış. Bu olay, 45 kişilik bir iradenin olduğu yerden de geçmiş, Türk Standardı hüviyetini kazanmış. Bu konu, can-mal güvenliği ile ilgili olduğu için, Sağlık Bakanlığı'na gönderilmiş. Sağlık Bakanlığı'da Resmi Gazete'de yayınlayarak mecburi yürürlüğe koymuş.''

Standardı mecburi olarak uygulamaya koyup koymama keyfiyetinin tamamen ilgili bakanlığın takdirinde olduğunu anlatan Aksoy, ‘‘Benim görevim standardı hazırlamak. Mecburi olarak yürürlüğe konulmasında yarar gördüğümü ilgili bakanlığa teklifte bulunmak'' dedi.