İstanbul'da hayat çok pahalı

Devlet İstatistik Enstitüsü’nün (DİE) tüketici fiyatları endeksini hesaplamak için Türkiye genelinden ve seçilmiş 19 ilden topladığı fiyatlardan, iller arasındaki fiyat farkı düzeyini hesapladı. Söz konusu karşılaştırma, İstanbul, Antalya, Ankara, İzmir, Bursa, Samsun, Zonguldak, Trabzon, İçel, Kocaeli, Adana, Eskişehir, Konya, Gaziantep, Erzurum, Malatya, Denizli, Kayseri ve Diyarbakır’ı kapsıyor. Türkiye’de fiyat düzeyi açısından iller arasında oldukça yüksek bir uçurum bulunduğunu ortaya koyarken, bu uçurumun sırasıyla eğitim, sağlık, giyim ve ulaşım gibi harcama gruplarındaki fiyat farklılıklarından kaynaklandığı gözleniyor.

GENEL FİYAT DÜZEYİ

100 olan Türkiye ortalamasına göre fiyat düzeyinin İstanbul’da 130.7 Antalya’ya 110.5, Ankara’da 105.6, İzmir’de 104.7, Bursa’da 100.7 olduğunu otaya çıkardı. Fiyat seviyesinde bu illeri, Samsun 88.5’le, Zonguldak 85.2’yle, Trabzon 85.1’le, İçel 83.5’le, Kocaeli 82.6’yla, Adana 81.7’yle, Eskişehir 77.5’le, Konya 76.8’le, Gaziantep 76.2’yle, Erzurum 74’le, Malatya 73.2’yle, Denizli 72.1’le, Kayseri 69’la ve Diyarbakır 64.1’le izliyor.

Söz konusu sepetteki 355 mal ve hizmet için İstanbul’da 25.6 milyar, Antalya’da 21.7 milyar, Ankara’da 20.8 milyar, İzmir’de 20.6 milyar, Bursa’da ise 19.8 milyar lira ödemek gerektiği belirlendi. Türkiye’deki ortalama fiyatlarla 19.6 milyar liraya alınabilecek söz konusu sepet için, en ucuz il konumundaki Diyarbakır’da 12.6 milyar lira ödemenin yeterli olduğu hesaplandı.

İSTANBUL’DA 100 OLAN FİYAT DİĞER İLLERDE KAÇ?

İstanbul’daki fiyat seviyesi esas alınarak yapılan değerlendirmede ise İstanbul’da 100 lira ödenerek satın alınabilecek söz konusu 355 mal ve hizmetten oluşan sepet için Türkiye’nin en ucuz ili olan Diyarbakır’da 49 lira ödemek yeterli olurken, bu rakam Ankara’da 80.8’e, İstanbul’dan sonra Türkiye’nin en pahalı ili olan Antalya’da 84.5’e iniyor. İzmir’de ise aynı sepeti 80.1 liraya almak mümkün bulunuyor. Söz konusu sepete Kayseri’de 52.8 lira, Denizli’de 55.2 lira, Malatya’da 56 lira Erzurum’da 56.6 lira ödemek gerekiyor. İstanbul’da 100 olan fiyat seviyesi Gaziantep’te 58.3, Konya’da 58.7, Eskişehir’de 59.3, Adana’da 62.5, Kocaeli’de 63.2, İçel’de 63.9, Trabzon ve Zonguldak’ta 65.1, Samsun’da 67.7, Bursa’da ise 77 düzeyinde seyrediyor. İstanbul giyim dışındaki tüm harcama gruplarında seçilmiş illerin tümüne fark atarken, giyim fiyatlarının en pahalı olduğu ilin ise Antalya olduğu belirlendi.

GIDA VE İÇECEK

Türkiye ortalaması 100 olan gıda ve içecek fiyatları İstanbul’da 107.8’e ulaşıyor. Gıda ve içecekte İstanbul’u 102.9 ile Ankara, 101.9’la Antalya izliyor. Gıda fiyatları düzeyi Türkiye ortalamasının üzerinde olan bu iller İstanbul’un oldukça gerisinde kalıyor. Gıda fiyatlarında en ucuz il Kayseri. İstanbul’da 100 liraya alınabilecek gıda ve içeceklerden oluşan bir sepet için Kayseri’de 84.5 lira ödemek yeterli olabiliyor. Gıda fiyatlarının en düşük olduğu ikinci il Konya oldu. Ucuzlukta Kayseri ve Konya’yı Malatya, Diyarbakır, Denizli, Adana ve İçel izliyor.

GİYİM VE AYAKKABIDA ANTALYA

Giyim ve ayakkabı fiyatları açısından ise Türkiye’nin en pahalı ilinin Antalya olduğu belirlendi. Türkiye genelinde ortalama 100 olan giyim ve ayakkabı fiyat seviyesi Antalya’da 123.1’e kadar yükseliyor. İstanbul ise 119.6’lık fiyat seviyesiyle bu harcama grubunda ikinci en pahalı il olarak ön plana çıkıyor. Giyim ve ayakkabı fiyatları açısından en ucuz il ise Kayseri oldu.

KONUT

Kira, ısınma, aydınlatma, konutun tamir ve bakımı gibi harcamalardan oluşan konutla ilgili harcamalarda da en yüksek fiyat seviyesine İstanbul’da ulaşılıyor. Konutla ilgili harcamaların büyük bölümünü kira ödemelerinin oluşturması Ankara ve İstanbul’da, odun ve kömür fiyatları ise Erzurum ve Malatya’da fiyat seviyesini yukarı çekiyor. Konutla ilgili fiyat seviyesinin en düşük olduğu ilin ise Eskişehir olduğu belirlendi.

SAĞLIK HARCAMALARI

İlaç, diğer sağlık malzemeleri ve sağlık hizmetlerinin fiyatlarında İstanbul diğer illere göre oldukça yüksek bir düzeyde bulunuyor. En ucuz il ise Diyarbakır. Sağlık fiyat seviyesinde İçel İstanbul’u izliyor.  Bu illerin sağlık fiyatlarında ön plana çıkmasında özel hastane fiyatları belirleyici oldu. Söz konusu illerdeki özel hastane fiyatları diğer illere önemli ölçüde fark atıyor.

EĞİTİM HARCAMALARI

Türkiye genelinde iller arasındaki fiyat farklılığında en büyük uçurum ise eğitimde bulunuyor. Türkiye ortalaması 100 olan eğitim fiyat seviyesi İstanbul’da 143.9’a yükseliyor. İstanbul’un bu ölçüde bir yüksek fiyat seviyesine çıkmasında özel okul ücretleri belirleyici rol oynuyor. Eğitim fiyatlarında İstanbul’u Bursa, Antalya, İzmir ile Ankara izliyor. Eğitimde en düşük fiyat seviyesi ise Diyarbakır’da bulunuyor.

ULAŞIM HARCAMALARI

Ulaşım harcamalarında da İstanbul’un tartışmasız üstünlüğü bulunuyor. Ulaşım harcamalarının yüksekliğinde de Adana, Ankara ve Trabzon İstanbul’u izliyor. 

Seçilmiş iller itibariyle fiyat seviyesi (Ekim 2004)