İstanbul köy olur
Güncelleme Tarihi:
Ayten SERİN / İSTANBUL
Oluşturulma Tarihi: Ocak 15, 2002 01:58
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna İstanbul'un 19 ilçesinin belediye başkanları ile birlikte İstanbul'un gelir vergisinden aldığı yüzde 5'lik payın, yüzde 60'ını İller Bankası'na devretmesini ‘kilitle’ protesto etti. Gürtuna, ‘‘Bu karar İstanbul'u kocaman bir köy haline getirecek bir karardır’’ dedi.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna İstanbul'un 19 ilçesinin belediye başkanları ile birlikte İstanbul'un gelir vergisinden aldığı yüzde 5'lik payın, yüzde 60'ını İller Bankası'na devretmesini ‘kilitle’ protesto etti.
Gürtuna, ‘‘Bu hareket, İstanbul'a, tarihi boyunca yapılmış en büyük kötülüklerden biridir. İstanbul'a takılan bu kilidi Ankara'ya gönderiyoz’’ diyerek, 2 asma kilidi, TBBM'ye gönderdi. Protesto eylemine 19 ilçe belediye başkanı katıldı. Eyleme Bakırköy Belediyesi'nin de başkan vekili düzeyinde katılmasıyla katılımcı ilçe sayısı 20 oldu. Taksim Cumhuriyet Anıtı'na, üzerinde 1930 yılında çıkarılan Belediye Kanunu ile 8 Ocak'ta TBMM'de kabul edilen yasa maddesinin metinlerinin yer aldığı çelengi koyan Gürtuna, burada yaptığı konuşmada ‘‘Bu asla siyasi amaçlı bir hareket değil, şahsımızı da öne çıkaran tavırlar değil, başkanı bulunduğumuz İstanbulumuz'un hakkını, hukukunu, tarihini ve geleceğini koruma çabasından ibarettir’’ dedi.
AYAĞIMIZA PRANGA
TBMM'de 8 Ocak gecesi değişik bir kanun görüşülürken verilen bir önergeyle Büyükşehir Belediyesi'nin İstanbul'da toplanan vergilerden aldığı payın yüzde 60 oranında indirildiğini belirten Gürtuna şunları anlattı:
‘‘Biz yıllardır yerel yönetimlerin gelişmesini, yetkilerinin artmasını, kaynakların büyütülmesini savunuyoruz. Biz bunları beklerken karşılaştığımız İstanbul'a gerçek anlamda bir darbe indirilmesi oldu. Bütün ilçe ve belde belediye başkanlarımızla, kamu birimlerimizle İstanbul'a hizmet vermeye, İstanbul'un kaybolmuş yıllarını geri getirmeye çalışıyoruz. Bütün bunlar olurken tepemize balyoz iniyor, ayaklarımıza sanki pranga bağlanıyor. Bu, ilk etapta 300 trilyon, ikinci etapta 500 trilyonluk bir payın İstanbul'dan alınarak başka bir noktaya intikalini ifade ediyor.’’
Gürtuna TBMM'ye de ‘‘Bu hatadan dönülsün. Kimse İstanbul halkının hakkını almaya yetkili değildir. Bu hata düzeltilmezse sonuna kadar bunun takipçisi olacağız. Bu konuyu kitaplaştıracağız, filimleştireceğiz ve asla bu kararı alanlar İstanbul halkı tarafından unutulmayacak’’ diye seslendi. Kararın, sadece, ‘Türk uygarlığının beşiği’ İstanbul'un bugünlerini değil yarınlarını da etkileceğini vurgulayan Gürtuna, ‘‘Bu karar İstanbul'u kocaman bir köy haline getirecek bir karardır’’ dedi. Gürtuna daha sonra ‘‘İstanbul'un önü açılmak mı isteniyor, önü kilitlenmek mi isteniyor işte bunu göreceğiz?’’ diyerek, TBMM'ye göndereceği kilitleri gösterdi. Gürtuna, ve belediye başkanları Beyoğlu postanesine yürüyerek kilitlerin bulunduğu kolileri postaya verdiler.
Nüfusu yüksek, vergisi az olan iller yaşadı
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde, 8 Ocak 2002 tarihli oturumda Kamu Kurum ve Kuruluşları'nın Üraettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı'na eklenen, ve belediyelerin genel bütçe vergi gelirlerinden aldıkları yüzde 5'lik payın, yüzde 60'ının İller Bankası'na aktarılmasını öngören düzenleme bazı illeri olumlu etkilerden, bazı illerin ise önemli ölçüde gelir kaybına uğramasına neden olacak. Çünkü düzenleme, İller Bankası'na kesilen yüzde 60'lık payın, belediyeler arasında nüfusa göre dağıtılmasını öngörüyor. Böylece, nüfusu yüksek olup, şirket merkezlerinin çok yoğun olmadığı iller, önceki yıllara göre daha fazla vergi gelirine kavuşacak. Bu düzenlemeden zararg örevek illerin başında İstanbul, Ankara ve Kocaeli geliyor. Çünkü, bu iller Türkiye'nin en yüksek vergi mükelefine sahip illeri. Bu nedenle, yeni düzenlemedeki kesinti, bu illerin canını yakacak. Buna karşılık, nüfusu yüksek olmasına karşılık, vergi geliri çok yüksek olmayan İzmir, Gaziantep, Antalya, Adana ve Bursa gibi şehirler ise, bundan böyle İller Bankası aracılığı ile İstanbul, Ankara ve Kocaeli'nde toplanan vergilerden de pay alabilecek.
Yasayı savunan iller ne diyor?
Yeni düzenleme daha adil bir gelir paylaşımı getirecek. Çünkü, büyük şirketlerin üretim tesisleri bizim il sınırlarımızda, ama şirket merkezleri İstanbul, Ankara, Kocaeli gibi yerlerde.
Dolayısı ile şirketler üretimlerini Gaziantep, Adana, Bursa gibi illerde yapıyor, ama vergisini İstanbul, Ankara ve Kocaeli'de ödüyor. Böyle olunca da, fabrikaların bulunduğu iller, yani bu vergileri doğuran üretimin yapıldığı iller, bu vergilerden az pay alıyor. Yeni düzenleme bu adaletsizliği bir ölçüde giderecek.
Yasaya karşı olan iller ne diyor?
Şirketlerin, üretim merkezleri başka illerde olsa da, bu şirketlerin merkezi İstanbul, Ankara ve Kocaeli gibi illerde bulunuyor.
Bu nedenle artan nüfus, bu şehirlerdeki belediyecilik hizmetlerinin maliyetini de geometrik olarak büyütüyor. 500 bin nüfuslu bir şehrin ulaşım altyapısı için gerekli harcama 1 ise, 1 milyon nüfuslu şehir için yapmanız gereken ulaşım altyapısı harcaması 5'e fırlıyor.
Bu nedenle, yeni düzenleme altyapı hizmeti konusunda ağır yüke sahip olan bu illerde ciddi sıkıntılar yaratacak.
Yasa ne getiriyor?
Kısaca ‘‘kamuya yeni kaynak yaratılması’’ sözcükleriyle özetlenen yasa, TBMM'de 8 Ocak 2002’de geceyarısı 52'ye karşı 223 oyla kabul edildi. Hükümet son anda Yasa'ya eklediği bir önergeyle belediyeler arasında gelir dağılımı adaleti sağlamaya da çalıştı.
Buna göre, il merkezindeki genel bütçe vergi tahsilatlarından, büyükşehir belediyelerine ayrılacak payın yüzde 40'ı ilgili belediye hesabına, kalan yüzde 60'ı ise İller Bankası'ndaki büyükşehir belediyeleri hesabına aktarılacak. İller Bankası, hesabında biriken bu pay, büyükşehir belediyelerine nüfusları oranında dağıtacak.
Nüfusa göre dağıtma 1 Şubat 2002 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. Bu yasal düzenlemeyle belediyeler arasında ortak havuz oluşturularak gelir adaleti sağlanması amaçlanıyor.
Payımızı yükseltip yüzde 1'ini versinler
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna, belediye payını azaltan yasanın, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanması halinde ‘ellerinin kollarının bağlanacağını’ söyledi. Bazı ilçe belediye başkanlarıyla birlikte dün Hürriyet Gazetesi'ni ziyaret eden Gürtuna, Genel Yayın Yönetmeni Ertuğrul Özkök ve gazete yöneticileriyle görüştü. Gürtuna, diğer şehirlere kaynak aktarılmasına karşı olmadıklarını vurgulayarak, ‘‘Vergilerden belediyelerin aldığı yüzde 5'lik oranı, yüzde 6'ya yükseltsinler ve yüzde 1'lik bölümü diğer illere aktarsınlar’’ önerisinde bulundu. İller Bankası'na aktarılması istenen paranın Büyükşehir Belediyesi gelirlerinin yüzde 40'ını oluşturduğunu vurgulayan Gürtuna, şunları anlattı:
‘‘İller Bankası havuzuna aktardığımız paranın en çok 3'te 1'i bize döner. Bugüne kadar geçmişten kalan 1 milyon dolarlık borç ödedik ve daha ödememiz var. Bütçemizin yüzde 40'ı giderse, hiç bir şey yapamaz hale geliriz. Metroyu bile devam ettiremeyiz, vagonlarımıza haciz konulacak hale gelir. İstanbul'da merkezi idare yöneticileri yani sayın valimiz ve yardımcılarıyla, biz ve ilçe belediyeleri çok iyi bir birliktelik içinde çalışmaktayız. Bu yeni yasa geçerli olursa en çok Konya, Erzurum, Adana, Gaziantep'e yarayacak. Onların payını artırmak için başka formüller düşünelim.’’
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna, dün ilçe belediye başkanları ile birlikte Hürriyet Gazetesi’ni ziyaret ederek, yeni vergi düzenlemesinin İstanbul’da neden olacağı olumsuzlukları anlattı.
Gürtuna, ‘‘Bu hareket, İstanbul'a, tarihi boyunca yapılmış en büyük kötülüklerden biridir. İstanbul'a takılan bu kilidi Ankara'ya gönderiyoz’’ diyerek, 2 asma kilidi, TBBM'ye gönderdi. Protesto eylemine 19 ilçe belediye başkanı katıldı. Eyleme Bakırköy Belediyesi'nin de başkan vekili düzeyinde katılmasıyla katılımcı ilçe sayısı 20 oldu. Taksim Cumhuriyet Anıtı'na, üzerinde 1930 yılında çıkarılan Belediye Kanunu ile 8 Ocak'ta TBMM'de kabul edilen yasa maddesinin metinlerinin yer aldığı çelengi koyan Gürtuna, burada yaptığı konuşmada ‘‘Bu asla siyasi amaçlı bir hareket değil, şahsımızı da öne çıkaran tavırlar değil, başkanı bulunduğumuz İstanbulumuz'un hakkını, hukukunu, tarihini ve geleceğini koruma çabasından ibarettir’’ dedi.
AYAĞIMIZA PRANGA
TBMM'de 8 Ocak gecesi değişik bir kanun görüşülürken verilen bir önergeyle Büyükşehir Belediyesi'nin İstanbul'da toplanan vergilerden aldığı payın yüzde 60 oranında indirildiğini belirten Gürtuna şunları anlattı:
‘‘Biz yıllardır yerel yönetimlerin gelişmesini, yetkilerinin artmasını, kaynakların büyütülmesini savunuyoruz. Biz bunları beklerken karşılaştığımız İstanbul'a gerçek anlamda bir darbe indirilmesi oldu. Bütün ilçe ve belde belediye başkanlarımızla, kamu birimlerimizle İstanbul'a hizmet vermeye, İstanbul'un kaybolmuş yıllarını geri getirmeye çalışıyoruz. Bütün bunlar olurken tepemize balyoz iniyor, ayaklarımıza sanki pranga bağlanıyor. Bu, ilk etapta 300 trilyon, ikinci etapta 500 trilyonluk bir payın İstanbul'dan alınarak başka bir noktaya intikalini ifade ediyor.’’
Gürtuna TBMM'ye de ‘‘Bu hatadan dönülsün. Kimse İstanbul halkının hakkını almaya yetkili değildir. Bu hata düzeltilmezse sonuna kadar bunun takipçisi olacağız. Bu konuyu kitaplaştıracağız, filimleştireceğiz ve asla bu kararı alanlar İstanbul halkı tarafından unutulmayacak’’ diye seslendi. Kararın, sadece, ‘Türk uygarlığının beşiği’ İstanbul'un bugünlerini değil yarınlarını da etkileceğini vurgulayan Gürtuna, ‘‘Bu karar İstanbul'u kocaman bir köy haline getirecek bir karardır’’ dedi. Gürtuna daha sonra ‘‘İstanbul'un önü açılmak mı isteniyor, önü kilitlenmek mi isteniyor işte bunu göreceğiz?’’ diyerek, TBMM'ye göndereceği kilitleri gösterdi. Gürtuna, ve belediye başkanları Beyoğlu postanesine yürüyerek kilitlerin bulunduğu kolileri postaya verdiler.
Nüfusu yüksek, vergisi az olan iller yaşadı
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde, 8 Ocak 2002 tarihli oturumda Kamu Kurum ve Kuruluşları'nın Üraettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı'na eklenen, ve belediyelerin genel bütçe vergi gelirlerinden aldıkları yüzde 5'lik payın, yüzde 60'ının İller Bankası'na aktarılmasını öngören düzenleme bazı illeri olumlu etkilerden, bazı illerin ise önemli ölçüde gelir kaybına uğramasına neden olacak. Çünkü düzenleme, İller Bankası'na kesilen yüzde 60'lık payın, belediyeler arasında nüfusa göre dağıtılmasını öngörüyor. Böylece, nüfusu yüksek olup, şirket merkezlerinin çok yoğun olmadığı iller, önceki yıllara göre daha fazla vergi gelirine kavuşacak. Bu düzenlemeden zararg örevek illerin başında İstanbul, Ankara ve Kocaeli geliyor. Çünkü, bu iller Türkiye'nin en yüksek vergi mükelefine sahip illeri. Bu nedenle, yeni düzenlemedeki kesinti, bu illerin canını yakacak. Buna karşılık, nüfusu yüksek olmasına karşılık, vergi geliri çok yüksek olmayan İzmir, Gaziantep, Antalya, Adana ve Bursa gibi şehirler ise, bundan böyle İller Bankası aracılığı ile İstanbul, Ankara ve Kocaeli'nde toplanan vergilerden de pay alabilecek.
Yasayı savunan iller ne diyor?
Yeni düzenleme daha adil bir gelir paylaşımı getirecek. Çünkü, büyük şirketlerin üretim tesisleri bizim il sınırlarımızda, ama şirket merkezleri İstanbul, Ankara, Kocaeli gibi yerlerde.
Dolayısı ile şirketler üretimlerini Gaziantep, Adana, Bursa gibi illerde yapıyor, ama vergisini İstanbul, Ankara ve Kocaeli'de ödüyor. Böyle olunca da, fabrikaların bulunduğu iller, yani bu vergileri doğuran üretimin yapıldığı iller, bu vergilerden az pay alıyor. Yeni düzenleme bu adaletsizliği bir ölçüde giderecek.
Yasaya karşı olan iller ne diyor?
Şirketlerin, üretim merkezleri başka illerde olsa da, bu şirketlerin merkezi İstanbul, Ankara ve Kocaeli gibi illerde bulunuyor.
Bu nedenle artan nüfus, bu şehirlerdeki belediyecilik hizmetlerinin maliyetini de geometrik olarak büyütüyor. 500 bin nüfuslu bir şehrin ulaşım altyapısı için gerekli harcama 1 ise, 1 milyon nüfuslu şehir için yapmanız gereken ulaşım altyapısı harcaması 5'e fırlıyor.
Bu nedenle, yeni düzenleme altyapı hizmeti konusunda ağır yüke sahip olan bu illerde ciddi sıkıntılar yaratacak.
Yasa ne getiriyor?
Kısaca ‘‘kamuya yeni kaynak yaratılması’’ sözcükleriyle özetlenen yasa, TBMM'de 8 Ocak 2002’de geceyarısı 52'ye karşı 223 oyla kabul edildi. Hükümet son anda Yasa'ya eklediği bir önergeyle belediyeler arasında gelir dağılımı adaleti sağlamaya da çalıştı.
Buna göre, il merkezindeki genel bütçe vergi tahsilatlarından, büyükşehir belediyelerine ayrılacak payın yüzde 40'ı ilgili belediye hesabına, kalan yüzde 60'ı ise İller Bankası'ndaki büyükşehir belediyeleri hesabına aktarılacak. İller Bankası, hesabında biriken bu pay, büyükşehir belediyelerine nüfusları oranında dağıtacak.
Nüfusa göre dağıtma 1 Şubat 2002 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. Bu yasal düzenlemeyle belediyeler arasında ortak havuz oluşturularak gelir adaleti sağlanması amaçlanıyor.
Payımızı yükseltip yüzde 1'ini versinler
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna, belediye payını azaltan yasanın, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanması halinde ‘ellerinin kollarının bağlanacağını’ söyledi. Bazı ilçe belediye başkanlarıyla birlikte dün Hürriyet Gazetesi'ni ziyaret eden Gürtuna, Genel Yayın Yönetmeni Ertuğrul Özkök ve gazete yöneticileriyle görüştü. Gürtuna, diğer şehirlere kaynak aktarılmasına karşı olmadıklarını vurgulayarak, ‘‘Vergilerden belediyelerin aldığı yüzde 5'lik oranı, yüzde 6'ya yükseltsinler ve yüzde 1'lik bölümü diğer illere aktarsınlar’’ önerisinde bulundu. İller Bankası'na aktarılması istenen paranın Büyükşehir Belediyesi gelirlerinin yüzde 40'ını oluşturduğunu vurgulayan Gürtuna, şunları anlattı:
‘‘İller Bankası havuzuna aktardığımız paranın en çok 3'te 1'i bize döner. Bugüne kadar geçmişten kalan 1 milyon dolarlık borç ödedik ve daha ödememiz var. Bütçemizin yüzde 40'ı giderse, hiç bir şey yapamaz hale geliriz. Metroyu bile devam ettiremeyiz, vagonlarımıza haciz konulacak hale gelir. İstanbul'da merkezi idare yöneticileri yani sayın valimiz ve yardımcılarıyla, biz ve ilçe belediyeleri çok iyi bir birliktelik içinde çalışmaktayız. Bu yeni yasa geçerli olursa en çok Konya, Erzurum, Adana, Gaziantep'e yarayacak. Onların payını artırmak için başka formüller düşünelim.’’
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna, dün ilçe belediye başkanları ile birlikte Hürriyet Gazetesi’ni ziyaret ederek, yeni vergi düzenlemesinin İstanbul’da neden olacağı olumsuzlukları anlattı.