İstanbul gelirde 2, eğitimde 37’nci sırada
Güncelleme Tarihi:
TÜRKİYE’deki 81 ilin insani gelişmişliği belirleyen 3 unsur açısından dengeyi yakalayamadığı ortaya çıktı. Araştırmaya göre Türkiye’deki ekonomik faaliyetlerin merkezi konumundaki İstanbul’un, gelirde 2’inci durumda olduğu ancak, sağlıkta 22’nci, eğitimde ise 37’inci sırada olduğu belirlendi. Eğitim, sağlık ve gelir birlikte dikkate alınarak oluşturulan İnsani Gelişme Endeksinde ise Ankara ilk sırada yer alırken, İstanbul dördüncü oldu.
Pamukkale Üniversitesi araştırmacılarının “Türkiye’de İllere Göre İnsani Gelişme Endeksi (İGE)” başlıklı çalışması; TOBB ETÜ Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi (TOBB ETÜ-SPM) tarafından yayınlandı. Pamukkale Üniversitesi Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Ensar Yeşilyurt ile Prof. Dr. Oğuz Karadeniz’in aralarında bulunduğu 5 akademisyen tarafından yapılan araştırma, Türkiye’de Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) yöntemine dayalı olarak gerçekleştirilen az sayıdaki çalışmadan biri oldu.
EĞİTİMDE İLK SIRADA SAĞLIKTA 59
Çalışmaya göre göre; Eskişehir eğitim açısından ilk sırada iken; gelirde 13’üncü, sağlıkta 59’uncu sırada. Gelirde ilk sırada olan Kocaeli; eğitimde 16’ıncı, sağlıkta 52’inci sırada bulunuyor. Sağlıkta ilk sırada bulunan Tunceli ise eğitimde 30, gelirde ise 60’ıncı sırada kendine yer bulabildi. Türkiye’deki ekonomik faaliyetlerin merkezi konumundaki İstanbul’un gelirde 2’inci iken, sağlıkta 22’inci, eğitimde 37’inci sırada olduğu belirlendi. Araştırmanın sonuçlarına göre; hiçbir ilimiz eğitim, sağlık ve gelir endekslerinin tümünde ilk sırayı alamadı. Bu durum araştırmanın sonuç bölümünde “Bütün endekslerin kendi aralarındaki korelasyonlarının düşük olması, Türkiye’de illerin büyük bir çoğunluğunun bütüncül refah olgusuna sahip olmadığını ifade ettiği” şeklinde değerlendirildi.
60 KENT DÜŞÜK İNSANİ DÜZEYDE
Araştırmada Türkiye geneli için İGE değeri 0,604 olarak belirlenirken, bu UNDP metodolojisine göre Türkiye’nin “orta insani gelişmişlik düzeyi”nde bir ülke olduğunu gösteriyor. Türkiye’de 0,604’lük ortalamayı 12 il yakalayabilirken; geriye kalan 69 il daha düşük değerlerde kaldı. Buna göre Türkiye’deki 60 kent, insani gelişmişlikte düşük düzeyde bulunuyor. UNDP, 0,700-0,799 aralığındaki İGE değerini yüksek olarak tanımlıyor. Bu kapsama sadece üç il (İzmir, Kocaeli, İstanbul) girebildi. UNDP’nin çok yüksek insani değer puanına (0,800 ve üstü) ise yalnızca Başkent Ankara (0,817) ulaşabildi. Araştırmada illere göre İGE değerleri incelendiğinde Türkiye’nin batısının genel olarak orta düzeyde insani gelişmişlikte olduğunun saptandığı ifade edildi. İnsani Gelişme Endeksinin son sıralarını oluşturan illerin hepsinin Doğu ve Güneydoğu’dan olması ise dikkat çekti.
SAĞLIKTA İYİYİZ GELİRDE KÖTÜ
Araştırmaya göre alt endeksler itibarıyla, Türkiye ortalamasının üzerinde bulunan il sayılarında eğitim ve sağlıkta iyi durumda iken, gelir endeksinde ise ciddi bir uçurum göze çarptı. Eğitimde 81 ilden 49’u ortalama eğitim endeksi değeri üzerine çıkarken, bu sayı sağlıkta 44 oldu. Gelir endeksinde ise sadece 5 il Türkiye ortalamasının üstüne çıkabildi. Yani eğitim ve sağlıkta Türkiye’nin yarısı birbirine yakın hizmet alabilirken, gelir açısından ortalamanın 5 il tarafından yükseltildiği anlaşıldı. . Buna göre Türkiye’deki eğitim değeri ortalamasını (0,679) yakalayan Osmaniye’nin altında 32; sağlık değeri ortalamasını (0,531) yakalayan Edirne’nin altında 37; gelir düzeyi ortalamasını (0,613) yakalayan Tekirdağ’ın altında tam 76 il bulunuyor.
ecelikkan@hurriyet.com.tr