İşsizlik maaşına rekor başvuru

DİKKATİNİZİ çekti mi bilmiyorum, son günlerde işsizlik sigortası fonundan sıkça bahsedilir oldu. İstihdam seferberliği kapsamında işverene verilecek teşviklerden tutun da kurulacak esnaf ahilik sandığına yapılacak katkıya kadar her düzenlemede işsizlik fonu gündeme geliyor. İşsizlik sigortası, yıllardır da tartışma konusudur; fonda biriken paranın tutarı, kaç kişinin fondan yararlandığı, nerelere ödeme yapıldığı, biriken paraların nasıl değerlendirildiği hep sorgulanır. Konu hazır gündemdeyken detaylı anlatayım. 

Malum, işsizlik sigortası, kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalan sigortalıların yararlandığı bir fon. Prime esas aylık brüt kazanç üzerinden, çalışandan yüzde 1, işverenden yüzde 2 kesinti yapılıp, işsizlik sigortası fonuna aktarılıyor; devlet de yüzde 1 oranında katkıda bulunuyor. İşsiz kalan çalışanlara da belli süreyle her ay fondan maaş bağlanıyor.

5.1 MİLYON KİŞİ YARARLANIYOR

2016 yılında işsizlik sigortasına rekor denecek sayıda başvuru yapıldı. Öyle ki, 2014 yılında işsiz kalan 3 milyon 176 bin 224 kişiye 1.6 milyar lira ödenirken, 2015 yılında işsizlik maaşı alan kişi sayısı yüzde 19 artışla 3 milyon 789 bin 193’e, ödenen para da yüzde 32 artışla 2.1 milyara çıktı. 2016 yılında ise işsizlik sigortasına başvuru yapanların sayısı yüzde 36 artarak, 5 milyon 151 bin 703 kişiye çıktı. Geçen yıl fondan, işsizlik maaşı olarak da toplam 3.6 milyar lira ödendi ki; bu, bir önceki yıla göre fondan yapılan ödemelerde yüzde 68 artış anlamına geliyor. Şunu da belirteyim, sadece 2016’nın aralık ayında 140 bin yeni kişi işsizlik sigortası için başvuruda bulundu. Başvurulardaki artış 2017’nin ilk ayında da devam etti ve 158 bin yeni kişi işsizlik maaşı için müracaat etti. Bu yılın ocak ayında fondan 507 bin 357 kişiye toplam 402.5 milyon ödeme yapıldı.

BİRİKEN PARA 103 MİLYAR LİRA

Gelelim, işsizlik sigortası fonunda biriken paranın tutarına. 2016’da fonun toplam gelirleri 22.2 milyara, toplam giderleri de 12.1 milyar lira olarak gerçekleşti ve geçen yılsonu itibariyle fonda biriken toplam tutar, 103.2 milyar lira oldu. Peki, bir önceki yıl fonun toplam varlığı neydi? 93 milyar lira. Demek ki, bir yılda fonda biriken para, yüzde 9.6 artmış. Fonda biriken paralar nerede değerleniyor diye soracak olursanız, yüzde 91’i tahvilde, yüzde 9’u da faizde. Özetle, fonun tek getirisi var; o da, faiz. Nitekim geçen yıl fonun getirisi yüzde 8.20 olmuş. 2016 yılında enflasyon (Yİ-ÜFE) ise yüzde 9.94 olarak gerçekleşmiş. Yani, fonun getirisi enflasyonun altına kalmış. Kafanızı rakamlarla fazla karıştırmak istemiyorum ama akıllara şöyle de bir soru geliyor: Toplam varlığı 103 milyarı bulan bir fon daha iyi yönetilip, daha iyi getiri sağlanamaz mı?

KİMLER BAŞVURABİLİR, NASIL YARARLANILIR

* Çalışanın kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması gerekiyor. İstifa eden çalışanlar yararlanamıyor.
* İşsizlik maaşı alınabilmesi için iş sözleşmesinin iptalinden önce 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak ve son 3 yıl içinde en az 600 gün işsizlik primi ödenmiş olması gerekiyor.
* İŞKUR’a başvurulup, kayıt olunması gerekiyor.
* Gerekli şartları taşıyanlara 600 gün prim ödemiş olanlar 6 ay, 900 gün prim ödemiş olanlar 8 ay, 1080 gün ve daha fazla prim ödemiş olanlar 10 ay işsizlik maaşı alabiliyor.
* 2017 yılı için işsizlik maaşının üst limiti 1.421 lira, alt limiti ise 710 lira.

YENİ İŞYERLERİ DE TEŞVİKTEN YARARLANACAK

2017 yılında yeni kurulan işyerleri de ilave istihdam teşviklerinden yararlanabilecek. Bu yıl içinde kurulan işyerleri 1 Şubat ile 31 Aralık 2017 tarihleri arasında işe alacakları ve destek kapsamına giren sigortalılardan destek tutarının yarısı kadar teşvik alabilecek. İşyerinin tescil edildiği tarihi takip eden üç ay içinde destekten yararlanmaya başlanacak. Yeni kurulan işyerleri, teşvikten en geç, 30 Eylül 2017 tarihine kadar yararlanabilecek. Öte yandan, 2017 yılından önce tescil edilmiş olmasına rağmen Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK), bildirimde bulunmayan işyerleri de 2017 yılında SGK’ya bildirim yaparlarsa, bildirim tarihini takiben üç ay içinde çalışanları için destekten yararlanabilecek.