İsrail ekonomisi "SOS" veriyor

Yakın geçmişte Ortadoğu bölgesinin en dinamik ülkelerinden biri olan İsrail, yüksek yoksulluk oranları ve kamu borcu ile mücadele etmeye çalışıyor. İsrail'de halk vergilerin yükseltilmesini, gelir adaletsizliğini, memur maaşlarının azaltılmasını ve harcamaların kısılmasını öngören düzenlemeleri, binlerce kişinin katıldığı gösterilerle protesto ederken, hükümet halkın tepkisini çekecek kararlar almaya devam ediyor.

 İsrail’de yaşayan 5 kişiden 1'i yoksul
İsrail Milli Güvenlik Enstitüsü tarafından her yıl hazırlanan "Yoksulluk ve Sosyal Eşitsizlik Raporu"na göre bu ülkede yaşayan her 5 kişiden 1'inin yoksulluk sınırının altında olması önemli sıkıntılar oluşturuyor. Söz konusu rapora göre, İsrail yaklaşık yüzde 21 olan fakirlik oranıyla, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ülkeleri arasında Meksika'dan sonra geliyor. İsrail'in fakirlik oranının aynı zamanda OECD ortalamasından 2 kat fazla olduğu dikkati çekiyor.

Gelir dağılımı eşitsizliği açısından bakıldığında ise, İsrail'in OECD ülkeleri arasında sondan beşinci sırada yer aldığı görülüyor. Raporda İsrail'deki, 15-64 yaş arası nüfusun yüzde 40'ının çalışmadığı, OECD ülkelerinde ise bu oranın yüzde 33'lerde bulunduğu belirtiliyor. Ülke ekonomisi hakkında getirilen eleştirilerin odağında "gelir adaletsizliği" yer alırken, uzmanlar ekonomik kalkınmanın tüm vatandaşlara yansıyabilmesi için sosyal alandaki gelişmenin toplumu daha kapsayıcı ya da herkes için daha iyi bir perspektifte tasarlanması gerektiğini ifade ediyor.

İsrail'in kamu borcu alarm veriyor
Ekonomisi son yıllarda "tehlike sinyalleri" vermeye başlayan İsrail'de bu konudaki en dikkat çekici veri hızla yükselen kamu borcu. İsrail'in kamu borcunun GSYH'ye oranı 2011'de yüzde 74 iken, bu sene yüzde 75'ler seviyesine yükselmesi bekleniyor.

Türkiye ise söz konusu gösterge bakımından İsrail'den çok daha iyi bir konumda bulunuyor. Ülkenin kamu borcunun GSYH'ye oranı yüzde 36 olarak gerçekleşirken, bu rakamın 2013 yılında ise yüzde 35'ler seviyesine gerilemesi öngörülüyor.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) verilerine göre İsrail savunma harcamalarında da kısıtlamaya gidiyor. Ülke, 2006 yılında yaklaşık 17 milyar dolar savunma harcaması yaparken, söz konusu rakam yıllar içerisinde 14 milyar dolara kadar geriledi. Uzmanlar savunma harcamalarında yaşanan gerilemenin ardında ülke ekonomisinin içinde bulunduğu zor durumun etkili olduğu görüşünde birleşiyor.

Savunma harcamalarında Türkiye ise 2003 yılından bu yana istikrarlı bir çizgi sürdürüyor. Ülkenin 18 milyar dolar seviyelerinde olan savunma harcamaları ara ara dalgalanmalar gösterse de 2003 yılından bu yana benzer miktarlarda bulunuyor.

Halk ekonomi politikalarını beğenmiyor
Yeni dönemde bütçe kesintilerinde Savunma Bakanlığının hariç tutulması beklenen İsrail'de hükümet son yapılan görüşmeler sonrasında Savunma Bakanlığı bütçesinde 3 milyon İsrail Şekeli (yaklaşık 800 bin dolar) kesintiye gidilmesini kararlaştırdı.

Parlamentoda görüşülen 2013-2014 yıllarındaki bütçe kesintileri üzerine İsrail halkı protesto gösterileri düzenledi. Binlerce kişinin katıldığı protestolarda halk, vergilerin yükseltilmesini, memur maaşlarının azaltılmasını ve harcamaların kısılmasını öngören düzenlemelere tepki gösterdi. Göstericiler, hükümetin verdiği sözleri tutmadığını savunurken, İsrail Maliye Bakanlığı ise bütçe açığını kapatmak için bu önlemlerin tek çare olduğunu savunuyor. Öte yandan İsrail Maliye Bakanlığı'nın gelir ve katma değer vergilerini artırmayı planlaması da tepkilere neden oluyor.

İsrail'den mezarlara vergi
Ekonomik sıkıntılar nedeniyle zor günler yaşayan İsrail Hükümeti, bütçe açığını kapatmak için mezarlardan da vergi alma yoluna gidiyor. Ülkenin ekonomi yönetiminin kanunlaştırmak için düğmeye bastığı tasarı onaylanırsa 2014 yılı başından itibaren vefat edenlerin mirasçıları, her ay belli miktarda mezarlık vergisi ödeyecek.

Tasarıya hem muhalefet hem de kamuoyu büyük tepki gösterirken, yasa çıkarsa ülkenin en önemli kenti Tel Aviv'de bir mezarın yıllık kirası bin 220 İsrail Şekeli yani 258 avro olacak. Bu fiyat Kudüs'te 455 şekel yani 94 avro olarak planlanıyor. Maddi durumu iyi olmayanlar ise daha ucuz kentlere yönelecek. Örneğin ülkenin güney kesimindeki Dimona bölgesinde mezar kirasının yıllık 209 şekel yani 44 avro olması öngörülüyor.