İşçilerden, patronlara ‘zararı paylaşma’ önerisi

1994 krizinde ‘iki ay ücretsiz çalışırız’ önerisiyle dikkatleri çeken Türk Metal'in Başkanı Mustafa Özbek, şimdi de benzer bir öneri ortaya attı. Özbek, ‘‘İşverenle zararı paylaşmaya hazırız. Ama, geçen seferki gibi elimiz havada kalmasın’’ dedi. 1994'de Özbek'in bu önerisine rağmen, otomobil fabrikalarından işçi çıkarılmıştı.

Türk sanayiinin devleri Koç ve Sabancı'nın ‘‘Kriz var. Pazar daralıyor. İşçi çıkartabiliriz’’ mesajları üzerine, sendikacılar da harekete geçti. 40 bine yakın otomobil işçisinin üye olduğu Türk Metal İş Sendikası Başkanı Mustafa Özbek, işverene 1994 yılında ekonomik krizde yaptıkları teklife benzer bir öneride bulundu.

Türk-Metal Sendikası Başkanı Mustafa Özbek, ‘‘İşverenle işçiler olarak zararı paylaşmaya hazırız. Oturup bilançolara bakalım. 100 lira zarar varsa, bunun 50'sini işveren, 50'sini işçi çekebilir. Biz elimizi uzatırız. Ama geçen seferki gibi elimizi havada bırakmasınlar’’ dedi.

Türk-Metal, 1994 krizi döneminde, ‘‘İki ay ücretsiz, iki ay da yarım ücretle çalışalım, işçi çıkarmayın’’ teklifi yapmış, bundan bir hafta sonra otomobil fabrikaları işçi çıkarmaya başlamıştı.

Mustafa Özbek, şöyle konuştu: ‘‘Sayın Sabancı, liderleri padişah gibi davranmakla suçluyor. Ancak kendisi padişah gibi kararlar alıyor. Biz Sabancı ve Koç'un beyanatlarına, görüşlerine katılmıyoruz. Ülkede bir siyasi istikrarsızlık var. İşveren siyasi istikrarsızlığın altına sığınarak, ekonomik kriz çığırtkanlığı yapıyorlar. İşverenle çıkar ayrılığımız yok. Çıkar birliğimiz var. İşverenle oturur, şirketi inceleriz. Fabrikanın durumunu ortaya sereriz. Eğer zarar varsa. O zararı her iki taraf eşit olarak paylaşırız. Örneğin 100 liralık zarar varsa, bunun 50'sini işveren, 50'sini işçi paylaşabilir. Tofaş'ta 5 bin işçi var. Zararın yüzde 50'sini işçi ücretlerinden kesebiliriz. Bunun gibi her türlü öneriyi konuşmaya hazırırız. Her iki taraf da taşın altına elini koysun. İyi günde de kötü günde de beraber olalım. Ancak tek taraflı işçi çıkartma kararı almasınlar.’’

ELİMİZ HAVADA KALDI

İşverene uzattıkları elin 1994 yılında olduğu gibi havada kalması halinde ‘‘Bu sefer tokat atarız’’ diyen Özbek, ‘‘Yine aynı noktadayız. 1994'te uzattığımız el havada kaldı. Bizim teklifimizden kısa bir süre sonra işçi çıkarmaya başladılar’’ dedi.

İşçi çıkartmaya karşı olduklarını söyleyen Özbek, tek taraflı alınan kararlara karşı, sonu nereye varırsa varsın mücadele edeceklerini belirtti. İşverenin de fedakarlık yapmayı öğrenmesi gerektiğine dikkat çeken Özbek, şöyle devam etti: ‘‘Hep işçiler fedakarlık yaptı. İşveren de fedakarlık yapmayı öğrenecek. Tazminatı veririm işçi çıkarırım mantığına karşıyız. Eğer işin kolayına kaçarlarsa, kellemiz pahasına mücadele etmeye hazırız. Otomotiv sektöründe işten çıkarılan 1 işçi, yan sanayiinde ve diğer sektörlerde çalışan 22 işçiyi de işsiz bırakıyor. Bu durum, Türkiye'deki sosyal barışı bozar.’’

Tofaş'ta esnek saat uygulanıyor

Tofaş ise çalışma saatlerine düşürmeye ve esnek saat uygulamasına uzunca bir süredir devam ediyor. Özellikle otomotiv ve tekstil sektöründe işden çıkarmaların yoğun olduğu bu ortamda, Tofaş Fabrikaları Genel Müdürü Jan Nahum Bursa'da yaptığı konuşmasında, stokların fazla olduğu üretim bandlarında üretimi durdururdukları ve stokları eritmeye çalıştıklarını vurguladı. Bu anlamda işçilere belli süre izin veriliyor ya da stoğu eritmek için üretimle beraber, çalışma saatleri de düşüyor. Madeni Eşya Sanayicileri Sendikası

(MESS) Genel Sekreteri İsmet Sipahi, Türkiye'de böylesine kriz ortamında zaten esnek saat uygulamalarına başvurulduğunu ve bu önerilerin de hep gündemde ve yeni olmadığını söyledi. Sipahi, ‘‘İşveren ve işçi karşılıklı oturup konuşuyor, durum değerlendirmesi yapılıyor ve işçi ücretsiz izin istiyor işveren de veriyor. Türkiye'de 1936 yılında geçiş döneminde yapılmış bir yasa ve katı kurallar var. Ancak işçi ve işveren krizi en az zararla atlatmak için bu dönemlerde yasaya rağmen bu yollara başvuruyor’’ diye konuştu.