İran’la ticarette kritik viraj
Güncelleme Tarihi:
2010 yılında uygulanmaya başlanan ambargo sonrası İran’la düşen ticaret, ABD’nin İran’ın nükleer programı konusunda anlaşmasıyla birlikte normalleşme sinyalleri verdi. Fakat uzmanlara göre bu bir anda olacak iş değil. Şu anda iki ülke sadece donmuş banka hesapları konusunda anlaştı. Türkiye ise gelişmeleri çok yakından takip ediyor.
1979 yılındaki İran İslam devrimi ile birlikte ABD Ortadoğu’daki en büyük müttefiklerinden biri olan İran’ı kaybetmişti. Fakat Cenevre’de sürdürülen son nükleer silah görüşmeleri ve Rouhani’nin batı yanlısı tutumu sonrası bu durum değişecek gibi. Uzun yıllardır Rusya yanlısı politikalar izleyen İran nükleer çalışmalarını enerji alanına kaydırma sözü verince batı ile arasındaki buzlar erimeye yüz tuttu. Bu aynı zamanda ülkeye uygulanan ticari ambargonun da hafifletilmesi anlamına geliyor.
TÜRKİYE İSTİM ÜSTÜNDE
Türkiye ise gelişmeleri en yakından takip eden ülkelerden biri konumunda 2010 yılından bu yana İran’a uygulanan ticaret ambargosunu altın ihracatıyla delmeye çalışan Türkiye bu yıl ABD’nin notaları sonrasında altın ihracatı konusunda deyim yerindeyse köşeye sıkışmıştı. Rakamlar da bunu destekler nitelikte. 2013’ün Ekim ayına kadar İran’a ana kalemlerde yapılan ihracat 2 milyar doların biraz üzerinde. 2012 yılının sonunda ise ana kalemlerde ihracatın 3.4 milyar seviyesinde olduğunu görülüyor.
ABD ALTIN İHRACATINI İZLİYOR
2009 Yılında Türkiye İran’a 1.8, 2010 yılında 3.4, 2011 yılında 3.5, 2012 yılında 3.4 ve 2013 yılında Ekim ayına kadar 2 milyar dolarlık ihracat yaptı. Türkiye’nin İran’a en çok sattığı ürünler arasında tekstil, makine parçaları ve demir, çelik maden gibi ürünler bulunuyor. Bu ürünlerin ihracatı son zamanlarda oldukça geriledi. Batı ile İran arasındaki buzların erimesiyle ambargonun kalkması ve İran ile ihracatın kısa zamanda rayına oturması bekleniyor.
Fakat uzmanlara göre bu süreç uzun sürecek gibi. Ambargonun İran ekonomisine 2010 yılından beri maliyeti 120 milyar doları aşmış durumda. Türkiye’de ise başta medikal eşyalar ve ilaç sektörü olmak üzere bazı sektörlerin İran’a ihracatı 2010-2013 arasında yüzde 50’ye yakın düştü.
‘İRAN İSTEMEYECEKTİR’
Ortadoğu Ticareti Geliştirme Derneği Başkanı Özcan Alaş’a göre İran ile Batı arasında şu anda sadece bir iyi niyet anlaşması imzalandı. Ambargonun tamamen kaldırılma gibi bir durum şu an için yok. Alaş, "İran ile sadece dondurulmuş banka hesaplarının açılması gibi konularda somut adımlar atıldı. Ortada karşılıklı bir iyi niyet var. Ayrıca İran Türkiye ile ticari ilişkilerini yumuşatmak istemeyecektir. Türkiye’den sonra İran’da ticari olarak Gürcistan ve Rusya’ya ciddi bir yönelme oldu. Türkiye’nin Ortadoğu politikaları İran ile çelişiyor ve bu da ticarete yansıyor" diye konuştu.