İran baharı

İRAN’ın nükleer programı konusunda İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya (5+1) arasında diplomatik anlaşmaya varılması, başta gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere, piyasalarda bayram havası estirdi. Anlaşma öncesi 2.01 TL seviyesinde bulunan dolar anlaşmanın ardından ilk işlem gününde 25 gün sonra 1.999 TL seviyesine kadar geriledi. Dolar en son 1 Kasım’da 2 liranın altında kalabilmişti. İran anlaşması sonrası Brent ham petrolünün varil fiyatı 3 dolarlık düşüşle 108.05 dolara gerileyerek bir ayın en büyük günlük düşüşünü kaydetti. Petrol, bu düşüşün ardından 109 dolara çıktı.

BİST TAHRAN’I YAKALADI

Tahvil-bono piyasasında da cuma günü yüzde 9.01 olan gösterge kağıdın faizi yüzde 8,88’e kadar indi. Cumü günü 1243 dolar olan altının ons fiyatı da gün içerisinde 1228 dolarla dört ayın en düşük seviyesine geriledikten sonra, 1240 doların üstüne çıktı. Altın fiyatlarındaki düşüşte, ABD Merkez Bankası’nın (FED) tahvil alımlarını daha erken sonlandırabileceği endişeleriyle en büyük altına dayalı fonların tuttukları altın miktarını azaltması da etkili oldu.

HİNDİSTAN VE TÜRKİYE ÖNDE

İran’la yapılan anlaşmanın, özellikle gelişmekte olan ülkelere olumlu yansıması bekleniyor. Bu ülkeler içerisinde petrol ihracatçısı ülkeler (Rusya, Brezilya, Endonezya) bu gelişmelerden olumsuz etkilenirken, petrol ithalatçısı olan ve yüksek cari açık veren ülkeler (Türkiye, Hindistan ve G. Afrika) olumlu etkilendi. Dünyanın ikinci büyük petrol ihracatçısı olan Rusya’nın ve 10. büyük enerji üreticisi Brezilya’nın para birimlerinde zayıflama görülürken, önemli petrol ve doğalgaz üreticilerinden Endonezya’nın para birimi rupiah tarihi düşük seviyelerini gördü. Dünyanın en çok net petrol ithalatı yapan dördüncü ülkesi olan Hindistan’ın para birimi rupi yüzde 0,6 değer kazanırken, net petrol ithalatında 13. sırada olan Türkiye’nin para birimi değer kazandı. Analistler, petrol fiyatındaki gerilemenin sürmesi halinde, global fonların, gelişmekte olan ülkeler sepeti içerisinde, petrol ihracatçısı ülkelerin varlıklarından ithalatçı ülke varlıklarına geçmesini öngörüyor. Böyle bir senaryoda da Hindistan ve Türkiye’nin ön plana çıkması bekleniyor.

İran’la bağlantılı hisseler yükseldi

İRAN’ın nükleer programının sınırlandırılması konusunda anlaşma sağlanmasının ardından İran ile ticaret ilişkisi bulunan Gübre Fabrikaları’nın hisseleri açılışta yüzde 7,6 yükseldi. Gübre Fabrikaları, İran’da kurulu Razi Petrochemical’ın yüzde 48,88 hissedarı konumunda bulunuyor. Tüpraş hisseleri de gün içerisinde yüzde 4,2 yükselirken, Garanti Yatırım tarafından yayımlanan değerlendirme notunda, anlaşmanın ardından Tüpraş’ın İran’dan petrol alımının daha da azalması ihtimalinin zayıfladığı belirtildi. Türkiye ve Hindistan’ın İran’dan ithal ettikleri petrol ve doğalgazın ödemelerine aracılık eden Halkbank’ın hisseleri gün içinde yüzde 3,5 yükseldi. Faaliyet giderlerinin büyük bölümün yakıt masraflarının oluşturduğu Türk Hava Yolları ve Pegasus’un hisseleri de petrol fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak yükseldi.