İplik fabrikalarının yarısı kapandı

Referans Gazetesi'nin haberine göre, sektörün yarısının çalışamaz duruma gelmesinin ülke ekonomisine maliyeti 6 milyar doları bulurken, yaklaşık 400 bin kişi de işsizlik tehlikesi ile karşı karşıya. Yılda 1.8 milyon ton pamuk üretimi yapabilecek kapasiteye sahip sektör, geçen yıl ancak 1.1 milyon tonluk üretim gerçekleştirirken, pamuk üretiminin 2008'de daha da düşmesi bekleniyor.

En ağır darbeyi alan illerin başında Kahramanmaraş geliyor. İlde iplik üretimi yapan 58 tesis ya kapandı ya da kısmen çalışmıyor durumda. Gaziantep'te 28, Malatya'da 14, Adana ve Çukurova Bölgesinde 12, İstanbul ve çevresindeki 18 fabrika da üretimi tamamen durdurdu.

Tesisler yurtdışına taşınıyor

90'lı yılların başından itibaren yatırım atağına kalkan ve önemli ihracat başarılarına imza atan Türk iplik sektörü, son yıllarda Hindistan, Çin, Pakistan gibi ülkelerden yapılan ithalatın yüzde 100 oranında artması ve tekstilden alınan KDV'nin artırılması sonucunda çöküş noktasına geldi. Kurulu kapasitesi 7 milyon iğ (ring) olan sektörde 1 milyon iğ'lik kapasite Mısır ve Hindistan'a taşınırken, ülke genelindeki 350 fabrikadan 184'ü de ya kepenk kapattı ya da üretimine bir süre ara verdi.

En büyük iplik üretim kapasitesine sahip Kahramanmaraş, Gaziantep, Adıyaman, Bursa ve İstanbul gibi illerdeki fabrikalar ard arda kapılarına kilit vururken bazı sanayiciler ise çareyi yurtdışına gitmekte buldu. İşgücü ve üretim maliyetlerinin Türkiye'den daha avantajlı olduğu Özbekistan, aralarında Cafer Sadık Abalıoğlu (CSA) Holding, Kaya Tekstil, Ultaş Tekstil'in de bulunduğu pek çok Türk tekstil firması için üretimin yeni adresi oldu. Bursalı Kervansaray Otelleri'nin sahibi Ertan Sayılgan da tesislerini Özbekistan'a taşıma kararı aldı.

Bu arada Türk tekstilinin bir diğer kalesi Adıyaman da iplikte yaşanan krizinden nasibini aldı. Bölgenin lider kuruluşlarından Sanko Holding, Adıyaman'da toplamda 250 milyon euro değerindeki iki pamuk ipliği fabrikasından birini yüzde 80 oranında kapatırken diğer fabrikasındaki 600 işçinin yarısını da yıllık izne çıkardı. Sanko Gaziantep'teki iki fabrikasından birini de geçen yıl kapatmıştı.

İsmini vermek istemeyen Adanalı bir sanayici 2007'de üretim kapasitelerini dörtte bire düşürdükleri belirterek, sektörün durumuna ilişkin şunları söyledi:
"Türkiye'ye yılda 400 bin ton pamuk ve polyester iplik giriyor. Bu kadar ithalat, Türkiye'deki 125 iplik fabrikasının üretimine eşit. Üstelik bu ithal mallar dampingli geliyor. Kendi ülkelerinden aldıkları teşviklerle ülkemize pamuk fiyatına, elyaf fiyatına iplik sokuyorlar. Bu kadar iplik yatırımından sonra şimdi şirketlerimiz Mısır'a, Özbekistan'a gitmeye çalışıyor. Devletin bu işe bir el atması lazım. En azından Türkiye'nin belli bölgelerinde teşvik sistemi işletilmeli. Şu anda yatırımı yapılmış borçlu fabrikalar kapanıyor. Bu paraları kim ödeyecek? İthalatın kısıtlanması gerekiyor."
 
İhracat da giderek azalıyor

İplik sektörü, 2006 yılında 351.7 milyon dolarlık ihracat yaparken, bu rakam 2007 yılında 319.8 milyon dolara geriledi. En çok ihracat yapılan ülkelerin başında 47.2 milyon dolarla İtalya gelirken, ihracatçılar Hindistan ve Pakistan'ın sektörlerini koruyan yapıdaki devlet destekli sübvansiyonları karşısında rekabet edemiyorlar. Uzmanlar, iç piyasadaki çöküşün ihracatta da önemli ölçüde kayba neden olacağını savunuyor.
 
 
Koruma tedbiri ortalığı karıştırdı

15 Temmuz 2008 günü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 1.03 dolarlık ithalatta geçici koruma önlemi sektörde yeni bir tartışmanın fitilini ateşledi. Hem ithalatçılar hem de ihracatçılardan tepki toplayan yeni düzenlemeye karşı Hindistan, Pakistan, Mısır, Türkmenistan ve Özbekistan gibi ülkelerin Türk mallarına kısıtlama getirebileceği belirtiliyor. Sektör temsilcileri, 200 gün içerisinde sonuçlanması hedeflenen 1.03 lük geçici koruma tedbirinin, kısa süre içinde Anti-Damping vergisine dönüşmesini bekliyor.