İnşaatta demir-çimento tartışması

İnşaat sektörü için son 2 yıl oldukça zor geçti. Hükümetin ve kamu bankalarının destekleriyle geçen yıl ağustos ayında toparlanma başlasa da bu defa koronavirüsle birlikte hem üretim hem de satışta gerileme yaşandı. Bu yılın haziran ayında ise kamu bankaları tekrar devreye girdi. Düşen kredi faizi ile birlikte ertelenen talep alıma döndü. Gayrimenkul sektörü yılın ikinci yarısında yaralarını sarmaya başladı ve 8 ayda 1 milyon 25 bin konut satıldı. Firmalar yeni yatırım için adım atmaya başlayınca ruhsat alımlarında da artış yaşandı. Ne var ki bu olumlu gelişmelere ‘zam tartışması’ gölge düşürdü. Konut üreticileri bu dönemde yapılan demir ve çimento zammını sert bir dille eleştirirken, demirin ton fiyatının son 3 ayda 3 bin liradan 4 bin 200 liraya geldiğini dile getirdi. Malzeme üreticileri ise fiyat artışının kaçınılmaz olduğunu, inşaat demirinin ton fiyatının KDV hariç mart ayında 395 dolarken eylülde 465 dolara kadar çıktığını söyledi.

TOKİ BAŞKANI’YLA BAŞLADI

Zam tartışmasını gündeme getiren de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanı Ömer Bulut oldu. Önceki gün yazılı bir açıklama yapan Bulut çimento ve demire son 3 ayda yapılan zamları eleştirdi, “Bindiğimiz dalı kesmemeliyiz” dedi. Bulut, “Sosyal konuta olan talep ve konut kredilerinin düşmesiyle inşaat sektörümüz canlanmaya başladı. Fakat inşaatın ana maddesi olan demir ve çimentoya yapılan zamlar hem sektörü hem de idaremizi olumsuz etkiler. İnşaat sektörünü bir ağacın ana gövdesi, alt sektörleri bu gövdenin dalları gibi görüyoruz. Her alt sektör çok kâr edeceğim derse gövde kurur. Bu zihniyeti yanlış buluyorum” ifadelerini kullandı.

Biz de sektörün paydaşlarına zam kararını ve sorunları sorduk. İşte yanıtları:

DEMİR ÜRETİCİLERİ: ‘HURDA VE CEVHER FİYATI YÜZDE 50 ARTTI’

Türkiye Çelik Üreticileri Derneği (TÇÜD) Genel Sekreteri Veysel Yayan: “Çelik ürünlerinin fiyatları dünyada belirlenmektedir. Bu fiyatların belirlenmesinde arz talep dengelerinin yanında girdi maliyetleri etkili rol oynamaktadır. Yurtiçi fiyatlarda ise ek olarak, döviz kurları da etkili olur. Son birkaç ay içerisinde en temel girdilerden olan hurda ve demir cevherinin fiyatlarında yüzde 30-50 artış yaşanmıştır. Fiyatlar, çelik sektörünün tek başına belirlediği bir durum değil, matematiksel bir ilişkiyi ifade eder. Piyasada 30 ham çelik üreticisi, 50’nin üzerinde haddehane vardır. Bu kadar oyuncunun olduğu bir durumda, piyasa şartları dışında fiyat belirlenmesi söz konusu değildir. Türkiye’de arz yetersizliği sebebiyle fiyat artışı yok, fiyatlar reel şartlardan kaynaklanmaktadır.”

ÇİMENTO ÜRETİCİLERİ: ‘FİYATLAR ŞİRKET POLİTİKALARI İLE BELİRLENİYOR’

Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB) Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Tamer Saka: “Sektörde zam kararları tamamen TÇMB’nin kontrolü ve yönlendirmesi dışında olan ve şirketlerin kendi işletme politikaları gereği aldığı kararlardır. Bu konu bizim odak alanımız içinde değildir. Ancak son iki yıldır sektörde bir daralma yaşandığı aşikardır. İşletmeler bu daralmadan negatif şekilde etkilendiler. Halka açık şirketlerin bilançolarına bakıldığında operasyonel olarak zarar yazdıklarını görmek mümkün. Sektör girdi maliyetleri nedeniyle zor bir dönem yaşamakta olmasına karşın özveriyle çalışmaya, üretim yapmaya ve yatırımları hayata geçirmeye devam etmektedir. Biz ülke için çalışan, yatırım yapan, istihdam sağlayan ve ihracat yaparak döviz girdisi sağlayan rekabetçi piyasa koşullarının hâkim olduğu bir sektörüz.”

KONUT ÜRETİCİLERİ: ‘ÜRETİCİLERDEN DE FEDAKÂRLIK BEKLERDİK’

İstanbul İnşaatçılar Derneği Başkanı Nazmi Durbakayım: “Zor bir süreci geride bırakan sektörde biz oyuncular uzun süredir kârdan fedakarlık yapıyoruz. Malzeme ve finansman maliyetindeki artış gibi birçok kalemi fiyatlara yansıtmıyoruz. Türkiye’nin ve sektörün geleceğine güveniyor, çarkların dönmesi için mücadele veriyoruz. Biz bu fedakârlığı malzeme üreticilerinden de beklerdik. Zararına olmasa da bir süre maliyetine çalışarak sürece destek olmaları gerekirdi. Kamu bankaları konut kredi faizini düşürdü, firmalar kampanya yaptı ama malzeme üreticileri zam yaptı.”

‘DESTEK OLMALILAR’

İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) ve TOBB İnşaat Müteahhitleri Meclis Başkanı Tahir Tellioğlu: “İnşaat sektörü zor bir süreçten geçiyor. Malzeme üreticileri açısından bakınca evet girdilerinde artış var. Ama bu dönemde sektörün tüm paydaşlarına düşen fedakarlık yapmak. Son birkaç ayda hem demir hem de çimento da yüzde 30-40 fiyat artışı yapıldı. Bunlar çok ciddi rakamlar. Firmaların yeni yatırım için zorlandığı, ayakta kalma mücadelesi verdiği bu dönemde malzeme üreticilerinin destek vermesini beklerdik, ama olmadı. TOKİ Başkanı Ömer Bulut’un da dikkat çektiği gibi bu tip artışlar sektörün yakaladığı dinamizme zarar verir."