İngilizlerden Tekel’e kara harekátı gölgesinde 1 milyar 720 milyon dolar
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Şubat 23, 2008 00:00
TSK’nın Irak’ın kuzeyine kara harekátını başlattığı gün 3’üncü kez ihalesi yapılan Tekel’e 1 milyar 720 milyon dolarla, dünyanın 2’nci büyük sigara üreticisi olarak bilinen British American Tobacco’dan (BAT) geldi. Sigara yasağına da birkaç ay kala yapılan ihaleye teklif veren 4 grup arasından ipi göğüsleyen BAT, bir de 10 milyon dolarlık jest yaptı.
BU yılın en önemli özelleştirmelerinden biri olan Tekel Sigara’nın ihalesi, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Kuzey Irak’a harekát yaptığı güne rastladı. 4 teklifin geldiği Tekel Sigara için en yüksek fiyatı 1 milyar 720 milyon dolarla British American Tobacco (BAT) verdi. Tekel’in 2003 yılında yapılan ilk ihalesine de katılan BAT, böylece 5.5 yıl aradan sonra Tekel’in 6 adet fabrikası ile birlikte 2 yıllık tütün yaprağı stoğunin da sahibi olmaya hak kazandı. BAT, Tekel’den satın alınan varlıkların 2007 yılı vergi, amortisman ve faiz öncesi kazancının 151 milyon dolar olduğunu tahmin ediyor.
4 GRUP YARIŞTI: Özelleştirme İdaresi Başkan Yardımcısı Ahmet Aksu’nun komisyon başkanlığında yapılan ihaleye 4 ayrı grup teklif verdi. İhalenin ilk aşamasında en yüksek teklif 1 milyan 605 milyon dolar teklif gelirken, bunun ardından geçilen yazılı turda CVCI-Doğan-TÜTSAB Ortak Girişim Grubu elendi. Asgari artırım aralığının 10 milyon dolar olarak açıklandığı açık artırma ise 1 milyar 660 milyon dolardan başladı.
LİMAK ARTIRMADI: Açık artırmanın ilk turunda BAT 1 milyar 670 milyon dolar teklif etti. Strand Investment teklifi 1 milyar 680 milyon dolara çıkardı. Morgan Stanley’in Türkiye’deki yatırım fonu olan PI Turkey ile ihaleye katılan Limak, herhangi bir artırım yapmadan çekildi. Bu aşamadan sonra ihale İngiliz merkezli Avrupalı yatırım fonu CINVEN ile bir grup profesyonel Türk girişimcinin kurduğu ortaklık olan Strand Investment S.AR.L ile BAT arasında geçti.
PROFESYONELLER DİRENDİ: Philip Morris’in eski genel müdürü Kürşat Koçdağ ile aynı şirketin eski murahhas üyelerinden Cahit Düzel ve JTI’ın eski İran Genel Müdürü Murat Bakırcı gibi sektörün kıdemli isimlerinin yer aldığı Strand Investment ortaklığı ile BAT arasındaki yarış 10 milyon dolarlık artırımlar halinde sürdü. Ancak artırmanın üçüncü turunda BAT 1 milyar 710 milyon dolar teklif ederken, Strand Investment, "BAT’a başarılar dileriz" diyerek ihaleden çekildi.
10 MİLYON DOLARLIK JEST: Bunun ardından Komisyon Başkanı Aksu, tek başına kalan BAT’a teklifini yükseltip yükseltmeyeceğini sordu. BAT, böyle bir zorunluluğu olmaması ve ihaleyi kazanmış bulunmasına olmasına karşın, teklifini 10 milyon dolar artırdı. Böylece 1 milyar 720 milyon dolarlık teklifi ile BAT, ihalenin galibi oldu.
Pazar payı yüzde 70’lerden yüzde 30’lara geriledi
Bir dönem sahip olduğu pazar payı ile adı gibi piyasada tekel olan Tekel Sigara, 2000’li yıllardan bu yana pazarını önemli ölçüde kaybetti.
Pazar payı 2000’de yüzde 69.82, 2001’de yüzde 68.80, 2002’de ise yüzde 60.93’e düşen Tekel, 2003 sonunda pazardaki hakimiyeti yüzde 56.60 oldu.
2004 yılında toparlanma sağlayan Tekel, pazar payını yüzde 53.4’te tutmayı başardı. Ancak pazardaki üretici ve ürün sayısının artması Tekel’deki pazar kaybını devam ettirdi.
2005’te bu pay yüzde 42’lere kadar düşerken, 2006’da yüzde 38’lere düştü. Bugün ise yüzde 32-33’lük bir orandan söz ediliyor.
Ancak bu oran Özelleştirme İdaresi’nin sitesinde yüzde 40 olarak geçiyor. BAT’ın hesaplarında ise Tekel’in pazar hayı 2007’de 32 milyar adet sigara satışıyla yaklaşık yüzde 29 olarak ele alınıyor.
6 yılda 3 ihaleli özelleştirme macerası
Tekel, Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 5 Şubat 2002 tarihli kararı ile özelleştirme kapsamına alındı. İlk ihaleye 7 Haziran 2003 yılında çıkıldı.
En yüksek teklifi 1 milyar 150 milyon dolar ile JTI verirken, Özelleştirme Yüksek Kurulu, teklifin beklentileri karşılamadığı gerekçesi ile ihaleyi iptal etti.
Daha sonra, Tekel’in yeniden yapılandırma çalışmalarına başlandı. Bazı müesseseler ile pazarlama ve dağıtım müdürlüklerinin bir bölümü kapatıldı, tütün stokları azaltıldı, Tekel kára geçti.
13 Aralık 2004’te Tekel sigara için tekrar ihaleye çıkıldı. Hiç teklif alınamayınca iptal edildi.
26 Ekim 2007’de Tekel sigara yeniden ihaleye çıkarıldı. Son teklif verme tarihi önce 25 Ocak 2008 olarak açıklandı. Ardından son teklif tarihi 18 Şubat’a alındı. Ve bu süreç dün tamamlandı.
5 yıllık gecikme ÖİB’ye 570 milyon dolar getirdi
BAT’ın verdiği teklif, 2003 yılındaki ilk ihalede Japan Tobacco International’ın (JTI) verdiği 1 milyar 150 milyon doların 570 milyon dolar üzerinde oldu. Bu dönemde Tekel’in pazar payının da yarı yarıya azalmasına karşılık BAT’ın sunduğu rakam beklentileri de karşıladı. İhale öncesinde Tekel için 1.5-1.8 milyar dolar arasında bekleniyordu. Küresel bazda kredi sorunun yaşandığı bir dönemde, BAT’ın Tekel’e verdiği bu tutar yabancı yatırımcıların Türkiye ekonomisine yönelik olumlu bakışının göstergesi olarak kabul edildi.
İşçi eylemi bırakmadı
İHALENİN yapıldığı gün Tekel çalışanları da, tepkilerini göstermeye devam etti. İstanbul’da AKP il Başkanlığı önünde sloganlar atan 13 işçi gözaltına alınırken, Tekgıda-İş üyesi işçiler, ihalenin yapıldığı Ankara Hilton Oteli önüne silah çelenk bıraktılar.
Kilci, bu kez fiyata sinirlenmedi
İHALEYİ salonun yanındaki başka bir odadan takip eden Özelleştirme İdaresi Başkanı Metin Kilci, ilk ihalelere olduğu gibi bu kez verilen fiyata tepki göstermedi. Rekabet Kurumu’nun izninden ve Özelleştirme Yüksek Kurulu’nin onayından sonra devir işlemlerinin yapılacağı söyleyen Kilci, bu kez satışa karşı tepkili olan çalışanlara mesaj verdi. Kilci, "Çalışanları mağdur etmeyecek bir yaklaşım içerisinde, bu sorunu çözmek için elimizden geleni yapacağız" dedi. Bu konuda alıcıya herhangi bir şart getirilmezken Kilci, son bir kaç yıldır yaptıkları özelleştirmeler sonucu "işsiz kalma dile bir şeyin söz konusu olmadığını" savundu. Kilci, 2003 yılında yapılan ihalenin sonucuna sinirlenmişti. Kilci, ihaleden hemen sonra teklifin yetersiz olduğuna ilişkin açıklama yaparak, büyük şaşkınlık yaratmıştı.
BAT’ın 350 milyon
dolarlık yatırımı var, pazar payı yüzde 36’ya çıkacak
TÜRKİYE’de 2002 yılından bu yana faaliyet gösteren BAT, Tekel’i bünyesine katması halinde pazarda Tekel’in ikinci sıradaki yerine yerleşecek. BAT Global Yatırımlar Direktörü Richard Hodgson, halen yüzde 7 olan pazar paylarının Tekel ile birlikte yüzde 36’ya çıkacağını belirtirtti. Bugüne kadar 350 milyon dolar yatırım yaptıkları Türkiye’de büyüyeceklerini vurgulayan Hodgson, "110 milyar adetlik satış hacmi ile dünyanın 8’inci büyük pazarı olan Türkiye’de yatırım yapmaya son derece kararlıyız" dedi.
PEŞİN ÖDEME YAPILACAK: Ödemeyi paşin olarak yapacaklarını açıklayan Hodgson, kredi için bankalar ile görüşmeler yaptıklarını belirtti. Hodgson, ayrıca sigara yasaklarını genişleten yasanın ise tüketimde yüzde 10’dan daha az bir düşüşe yol açmasını beklediklerini söyledi.
HIZLI BÜYÜME ZEMİNİ: BAT CEO’su Paul Adams, onay sürecinin bu yıl içerisinde tamamlanmasını beklediğini belirtirek, şunları aktardı: "Bu yatırım, ülkenin hızlı ekonomik büyüme trendiyle birleştiğinde Türkiye’deki konumumuzu güçlendirecektir. Tekel’in güçlü portföyü ile içinde Kent, Pall Mall ve Vogue’un da bulunduğu uluslararası markalarımızın birleşmesi, hızlı büyümemiz için çok daha güçlü bir zemin oluşturacaktır."
180 ülkede 300 markası var
1902 yılında kurulan BAT dünyanın en büyük 2’nci sigara üreticisi. 300’ün üzerindeki markası ile global olarak yüzde 17.1 pazar payına sahip. 50’sinde lider olduğu 180 ülkede faaliyet gösteriyor. 44 ülkede bulunan 52 fabrikasında 55 bin kişi çalışıyor. BAT’ın 2006 cirosu 25.2 milyar pound yani 50 milyar dolar civarında). Hükümetlere ödediği vergi 30 milyar dolar civarında. Türkiye’de ise 17.5 milyar adetlik üretim kapasitesi ve 1000 çalışanı bulunuyor.
4 GRUP YARIŞTI: Özelleştirme İdaresi Başkan Yardımcısı Ahmet Aksu’nun komisyon başkanlığında yapılan ihaleye 4 ayrı grup teklif verdi. İhalenin ilk aşamasında en yüksek teklif 1 milyan 605 milyon dolar teklif gelirken, bunun ardından geçilen yazılı turda CVCI-Doğan-TÜTSAB Ortak Girişim Grubu elendi. Asgari artırım aralığının 10 milyon dolar olarak açıklandığı açık artırma ise 1 milyar 660 milyon dolardan başladı.
LİMAK ARTIRMADI: Açık artırmanın ilk turunda BAT 1 milyar 670 milyon dolar teklif etti. Strand Investment teklifi 1 milyar 680 milyon dolara çıkardı. Morgan Stanley’in Türkiye’deki yatırım fonu olan PI Turkey ile ihaleye katılan Limak, herhangi bir artırım yapmadan çekildi. Bu aşamadan sonra ihale İngiliz merkezli Avrupalı yatırım fonu CINVEN ile bir grup profesyonel Türk girişimcinin kurduğu ortaklık olan Strand Investment S.AR.L ile BAT arasında geçti.
PROFESYONELLER DİRENDİ: Philip Morris’in eski genel müdürü Kürşat Koçdağ ile aynı şirketin eski murahhas üyelerinden Cahit Düzel ve JTI’ın eski İran Genel Müdürü Murat Bakırcı gibi sektörün kıdemli isimlerinin yer aldığı Strand Investment ortaklığı ile BAT arasındaki yarış 10 milyon dolarlık artırımlar halinde sürdü. Ancak artırmanın üçüncü turunda BAT 1 milyar 710 milyon dolar teklif ederken, Strand Investment, "BAT’a başarılar dileriz" diyerek ihaleden çekildi.
10 MİLYON DOLARLIK JEST: Bunun ardından Komisyon Başkanı Aksu, tek başına kalan BAT’a teklifini yükseltip yükseltmeyeceğini sordu. BAT, böyle bir zorunluluğu olmaması ve ihaleyi kazanmış bulunmasına olmasına karşın, teklifini 10 milyon dolar artırdı. Böylece 1 milyar 720 milyon dolarlık teklifi ile BAT, ihalenin galibi oldu.
Pazar payı yüzde 70’lerden yüzde 30’lara geriledi
Bir dönem sahip olduğu pazar payı ile adı gibi piyasada tekel olan Tekel Sigara, 2000’li yıllardan bu yana pazarını önemli ölçüde kaybetti.
Pazar payı 2000’de yüzde 69.82, 2001’de yüzde 68.80, 2002’de ise yüzde 60.93’e düşen Tekel, 2003 sonunda pazardaki hakimiyeti yüzde 56.60 oldu.
2004 yılında toparlanma sağlayan Tekel, pazar payını yüzde 53.4’te tutmayı başardı. Ancak pazardaki üretici ve ürün sayısının artması Tekel’deki pazar kaybını devam ettirdi.
2005’te bu pay yüzde 42’lere kadar düşerken, 2006’da yüzde 38’lere düştü. Bugün ise yüzde 32-33’lük bir orandan söz ediliyor.
Ancak bu oran Özelleştirme İdaresi’nin sitesinde yüzde 40 olarak geçiyor. BAT’ın hesaplarında ise Tekel’in pazar hayı 2007’de 32 milyar adet sigara satışıyla yaklaşık yüzde 29 olarak ele alınıyor.
6 yılda 3 ihaleli özelleştirme macerası
Tekel, Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 5 Şubat 2002 tarihli kararı ile özelleştirme kapsamına alındı. İlk ihaleye 7 Haziran 2003 yılında çıkıldı.
En yüksek teklifi 1 milyar 150 milyon dolar ile JTI verirken, Özelleştirme Yüksek Kurulu, teklifin beklentileri karşılamadığı gerekçesi ile ihaleyi iptal etti.
Daha sonra, Tekel’in yeniden yapılandırma çalışmalarına başlandı. Bazı müesseseler ile pazarlama ve dağıtım müdürlüklerinin bir bölümü kapatıldı, tütün stokları azaltıldı, Tekel kára geçti.
13 Aralık 2004’te Tekel sigara için tekrar ihaleye çıkıldı. Hiç teklif alınamayınca iptal edildi.
26 Ekim 2007’de Tekel sigara yeniden ihaleye çıkarıldı. Son teklif verme tarihi önce 25 Ocak 2008 olarak açıklandı. Ardından son teklif tarihi 18 Şubat’a alındı. Ve bu süreç dün tamamlandı.
5 yıllık gecikme ÖİB’ye 570 milyon dolar getirdi
BAT’ın verdiği teklif, 2003 yılındaki ilk ihalede Japan Tobacco International’ın (JTI) verdiği 1 milyar 150 milyon doların 570 milyon dolar üzerinde oldu. Bu dönemde Tekel’in pazar payının da yarı yarıya azalmasına karşılık BAT’ın sunduğu rakam beklentileri de karşıladı. İhale öncesinde Tekel için 1.5-1.8 milyar dolar arasında bekleniyordu. Küresel bazda kredi sorunun yaşandığı bir dönemde, BAT’ın Tekel’e verdiği bu tutar yabancı yatırımcıların Türkiye ekonomisine yönelik olumlu bakışının göstergesi olarak kabul edildi.
İşçi eylemi bırakmadı
İHALENİN yapıldığı gün Tekel çalışanları da, tepkilerini göstermeye devam etti. İstanbul’da AKP il Başkanlığı önünde sloganlar atan 13 işçi gözaltına alınırken, Tekgıda-İş üyesi işçiler, ihalenin yapıldığı Ankara Hilton Oteli önüne silah çelenk bıraktılar.
Kilci, bu kez fiyata sinirlenmedi
İHALEYİ salonun yanındaki başka bir odadan takip eden Özelleştirme İdaresi Başkanı Metin Kilci, ilk ihalelere olduğu gibi bu kez verilen fiyata tepki göstermedi. Rekabet Kurumu’nun izninden ve Özelleştirme Yüksek Kurulu’nin onayından sonra devir işlemlerinin yapılacağı söyleyen Kilci, bu kez satışa karşı tepkili olan çalışanlara mesaj verdi. Kilci, "Çalışanları mağdur etmeyecek bir yaklaşım içerisinde, bu sorunu çözmek için elimizden geleni yapacağız" dedi. Bu konuda alıcıya herhangi bir şart getirilmezken Kilci, son bir kaç yıldır yaptıkları özelleştirmeler sonucu "işsiz kalma dile bir şeyin söz konusu olmadığını" savundu. Kilci, 2003 yılında yapılan ihalenin sonucuna sinirlenmişti. Kilci, ihaleden hemen sonra teklifin yetersiz olduğuna ilişkin açıklama yaparak, büyük şaşkınlık yaratmıştı.
BAT’ın 350 milyon
dolarlık yatırımı var, pazar payı yüzde 36’ya çıkacak
TÜRKİYE’de 2002 yılından bu yana faaliyet gösteren BAT, Tekel’i bünyesine katması halinde pazarda Tekel’in ikinci sıradaki yerine yerleşecek. BAT Global Yatırımlar Direktörü Richard Hodgson, halen yüzde 7 olan pazar paylarının Tekel ile birlikte yüzde 36’ya çıkacağını belirtirtti. Bugüne kadar 350 milyon dolar yatırım yaptıkları Türkiye’de büyüyeceklerini vurgulayan Hodgson, "110 milyar adetlik satış hacmi ile dünyanın 8’inci büyük pazarı olan Türkiye’de yatırım yapmaya son derece kararlıyız" dedi.
PEŞİN ÖDEME YAPILACAK: Ödemeyi paşin olarak yapacaklarını açıklayan Hodgson, kredi için bankalar ile görüşmeler yaptıklarını belirtti. Hodgson, ayrıca sigara yasaklarını genişleten yasanın ise tüketimde yüzde 10’dan daha az bir düşüşe yol açmasını beklediklerini söyledi.
HIZLI BÜYÜME ZEMİNİ: BAT CEO’su Paul Adams, onay sürecinin bu yıl içerisinde tamamlanmasını beklediğini belirtirek, şunları aktardı: "Bu yatırım, ülkenin hızlı ekonomik büyüme trendiyle birleştiğinde Türkiye’deki konumumuzu güçlendirecektir. Tekel’in güçlü portföyü ile içinde Kent, Pall Mall ve Vogue’un da bulunduğu uluslararası markalarımızın birleşmesi, hızlı büyümemiz için çok daha güçlü bir zemin oluşturacaktır."
180 ülkede 300 markası var
1902 yılında kurulan BAT dünyanın en büyük 2’nci sigara üreticisi. 300’ün üzerindeki markası ile global olarak yüzde 17.1 pazar payına sahip. 50’sinde lider olduğu 180 ülkede faaliyet gösteriyor. 44 ülkede bulunan 52 fabrikasında 55 bin kişi çalışıyor. BAT’ın 2006 cirosu 25.2 milyar pound yani 50 milyar dolar civarında). Hükümetlere ödediği vergi 30 milyar dolar civarında. Türkiye’de ise 17.5 milyar adetlik üretim kapasitesi ve 1000 çalışanı bulunuyor.