İMKB ilk kez KİT Komisyonu tarafından denetlendi

TBMM KİT Komisyonunda İMKB'nin 1997-2005 dönemi ve 2006 yılına ait bilanço ve netice hesapları görüşülerek ibra edildi.

İMKB Başkanı Hüseyin Erkan, komisyonda yaptığı konuşmada, İMKB'nin Türk ekonomisi için önemini anlattı.
Özel sektörün finansman ihtiyacının karşılanmasında hisse senetleri piyasasının sıfır faizli kaynak sağladığına işaret eden Erkan, finansal sistemin bankacılık ağırlıklı işlemesinden doğan kırılganlık ve risklerin sermaye piyasasının gelişimi ile azaltılabileceğini söyledi.

İMKB'de 2001 yılında 126 aracı kurum bulunurken 2007 yılında bu sayının 104'e düştüğünü belirten Erkan, şirket sayısının ise 2001'de 310 olduğunu, 2007 yılında 320'ye yükseldiğini söyledi.

Erkan, İMKB'de hisse senetleri piyasası değerinin 2001 yılında 48 milyar dolar seviyesindeyken 2007 yılında 290 milyar dolara, günlük ortalama işlem hacminin ise 2001'de 300 milyon dolardan, 2007'de 1 milyar 200 milyon dolara yükseldiğini ifade etti.

İMKB'de toplam günlük ortalama işlem hacminin 2001'de 6 milyar 200 milyon dolar olduğunu anlatan Erkan, 2007'de bu rakamın 12 milyar 500 milyon dolara çıktığını, toplam piyasalar işlem hacminin ise 2001'de 1 trilyon 597 milyar 800 milyon dolardan 2007'de 3 trilyon 131 milyar 900 milyon dolara yükseldiğini bildirdi.

İMKB'nin Türkiye ekonomisine bugüne kadar 39,5 milyar dolar kaynak sağladığına işaret eden Erkan, fon girişinin yüzde 42'sinin son 5 yılda gerçekleştiğini söyledi.

İMKB'nin kuruluşundan bugüne dağıtılan toplam nakit temettü tutarının 27 milyar dolar olduğunu belirten Erkan, şirketlerin İMKB kanalıyla topladıkları fonların yüzde 68'ini temettü olarak verdiklerini kaydetti.

Son yıllarda Merill Lynch, Morgan Stanley, DeutscheBank gibi dünyanın önde gelen yabancı aracı kuruluşlarının İMKB üyesi olduğunu vurgulayan Erkan, İMKB'nin Türk ekonomisinin dünya ile entegrasyonuna önemli katkı sağladığını anlattı.

SAATTE 1,8 MİLYAR DOLAR EL DEĞİŞTİRİYOR

Erkan'ın verdiği bilgilere göre, son 3 yıl içinde Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının 3'te 1'i İMKB yoluyla geldi.

Birincil halka arzlardaki yabancı payı son 3 yılda ortalama yüzde 66 oldu.

Saatte 1,8 milyar doların el değiştirdiği İMKB'de, yılda Türkiye GSMH'sının 6 katı işlem hacmi gerçekleştiriliyor. Saatte 85 milyon hisse senedi el değiştiriyor.

İMKB hisse senetleri piyasası, 2007 yılı verilerine göre, gelişmekte olan piyasalar arasında yaklaşık 296 milyar dolar işlem hacmi ile 9. sırada bulunuyor. Piyasa değeri açısından gelişmekte olan piyasalar arasında yaklaşık 287 milyar dolar ile 11. sırada yer alan İMKB, likidite açısından gelişmekte olan borsalar arasında 5. sırada bulunuyor.
İşlem gören şirket sayısı açısından gelişmekte olan piyasalar arasında 320 şirket ile 17. sıradaki İMKB, ortalama şirket büyüklüğü 900 milyon dolar ile gelişmekte olan piyasalar arasında ise 10. sırada bulunuyor.

İMKB, tahvil ve bono piyasası işlem hacmi açısından dünya borsaları arasında 5, gelişmekte olan ülkeler arasında ise 2. sırada yer alıyor.

“İSTANBUL'U BÖLGENİN FİNANS GÜCÜ HALİNE GETİREBİLİRİZ”

İMKB'nin tüm piyasaların etkin şekilde işleyişini kolaylaştıracak teknolojik bir üs olmayı hedeflediğini belirten Erkan, “Sermaye piyasası kurul ve kuruluşları arasında iletişim kuracak bir network ağı oluşturmayı, uluslararası rekabet gücümüzü artırmayı ve dış gelişmelere doğru tepkiler vererek entgere olmayı, ilerde İMKB'nin özelleştirilmesi öncesi kurum değerini artırmayı amaçlıyoruz. İstanbul'u bölgenin finans gücü haline getirebiliriz” diye konuştu.

Erkan, stratejilerinin; ülkede halka arzların artırılması, arz ve talep tarafının güçlendirilmesi, uluslararasında ise yabancı menkul kıymetler piyasasını, bölge borsaları ile birlikte yeniden yapılandırmak ve Türk şirketlerinin hareket alanının genişletilmesi (çifte kotasyon) olarak özetledi.

Erkan, teknolojik modernizasyona ilişkin çalışmaları ve bu konudaki projeleri hakkında da bilgi verdi.
Bazı sorunlarını da aktaran Erkan, Kamu İhale Kanunu nedeniyle satın almalarda yaşadıkları zorluklar olduğunu söyledi.

631 Sayılı KHK'ya ve Tasarruf Tedbirleri Genelgesi'ne tabi tutulmaya çalıştıklarını belirten Erkan, 631 Sayılı KHK'nın İş Kanunu'na göre ücret alan İMKB personelini kapsamadığını, tasarruf tedbirleri genelgesi'nin de İMKB gibi özelliklere sahip kurumlara uygulanmadığını, kendilerinin de sonradan bu genelgeden muaf tutuldukların anlattı.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Erkan, çözüm önerilerini şöyle özetledi:
“İMKB'nin meslek kuruluşu vasfının tanınması ve bu statünün tüm ilgili kurumlar nezdinde bilinmesinin sağlanması. Mevcut işleyişe uygun olarak, piyasaların kamu tarafından değil, piyasa aktörleri tarafından işletilmesi. İMKB'nin 5018 sayılı Kanu'nun 78. maddesi kapsamından çıkarılarak Kurumlar Vergisine tabi bir işletme gibi vergilendirilmesi.”
Erkan, gelir gider farkının tamamının Maliye Bakanlığına aktarıldığını, bu durumun kendi yatırımlarını yapacak rezerve sahip olmalarını engellediğini, rekabet gücünü sürdürmelerini zorlaştırdığını dile getirdi.

İMKB Başkanı, konuşmasında, İMKB ile ilgili yasal düzenleme çalışmalarının gerekli olduğunu, genel bir Borsa Yasası konusunda çalışmalarının sürdüğünü, Türkiye İş Kurumu mevzuatı çerçevesinde eleman alımı konusundaki sorunların çözülmesi için düzenleme çalışmalarının devam ettiğini söyledi.

“İŞ-KUR MEVZUATI NİTELİKLİ ELEMAN ALIMINI ENGELLİYOR”

Personellerini Türkiye İş Kurumu mevzuatı çerçevesinde seçmek zorunda olduklarını belirten Erkan, bu durumun nitelikli personel teminini engellediğini, kurumun personelini kendisinin alabilmesi için gerekli tedbirlerin alınması gerektiğini ifade etti.

Meslek kuruluşlarına tanınan imkanların, muafiyetlerin İMKB için de geçerli olması yönünde imkan aradıklarını belirten Erkan, İMKB'nin kendi yasasının da hazırlığı içinde olduklarını söyledi.

İMKB'nin özerk yapı içinde olması gerektiği görüşünü dile getiren Erkan, “Bu ilkeye paralel uygulamalar yeni kanunda yer almalı” dedi.

Bu arada, komisyonda, Özelleştirme Yüksek Kurulunun İMKB'nin özelleştirilmesine yönelik kararına paralel yapılanmasının dikkate alınması ve hukuki statünün belirlenmesi için gerekli çalışmanın yapılması görüşü de benimsendi.

Komisyonda, olası bir depreme hazırlık çerçevesinde İMKB binasının güçlendirilmesi konusundaki projenin önemi de vurgulandı.

“YENİ HALKA ARZLAR KONUSUNDA BAŞARILI DEĞİLİZ”

İMKB Başkanı Hüseyin Erkan, komisyonda soruları cevaplandırdı.

Bir soru üzerine “Yeni halka arzlar konusunda çok başarılı değiliz” diyen Erkan, gelişmekte olan ülkelerde bu tip sorunların yaşandığını, ailelerin yönetimi paylaşmak istemediğini söyledi. Kayıt dışılığın tercih edilmesinin halka açılmanın önündeki önemli engellerden olduğunu belirten Erkan, kurumlar vergisinin düşürülmesiyle birlikte kayıt dışılığı tercihin azaldığını söyledi.

“Newyork Borsası'nda Brezilya'dan 20 şirket varken Türkiye'den niye sadece Turkcell?” sorusu üzerine Erkan, ABD'de artık uluslararası muhasebe standartlarının kabul gördüğünü, Türk şirketlerinin sayısının artabileceğini söyledi. Londra'da 15, Almanya'da çeşitli borsalarda 60-65 Türk şirketinin işlem gördüğüne dikkati çeken Erkan, “Türk şirketleri Avrupa'da daha başarılı” diye konuştu.

“BU EŞİTSİZLİK...”

İMKB'de yerli ve yabancı yatırımcı arasında vergi farkına ilişkin bir soru üzerine Erkan, çifte vergilendirme anlaşması yapılan ülke yatırımcılarının Türkiye'de vergi ödemediğini, kendi ülkelerinde ödediğini söyledi. Erkan, “ancak bu eşitsizlik bir sorun” dedi.

İMKB'nin özelleştirilmesi çalışmalarına ilişkin bir soru üzerine Erkan, özelleştirme olursa İMKB'nin bir anonim şirket olacağını, mülkiyetin kimde olacağına hükümetin karar vereceğini söyledi. Borsalar özelleştirildiği zaman genellikte stratejik bir yatırımcıya satıldıklarını belirten Erkan, bunun bazı dezavantajları olduğunu, çok büyük bir yatırımcının alması halinde bu büyüklük içinde kaybolma riski olduğunu ifade etti.

Erkan, bir başka soru üzerine de yabancı yatırımcıların takas saklama bakiyesi içindeki payının yüzde 70,98, işlem hacmi içindeki payının ise ortalama yüzde 26,7 seviyesinde gerçekleştiğini kaydetti.