IMF'ye giden mektuptan ‘her ÅŸeye zam’ çıktı

Türkiye, IMF'ye gönderdiÄŸi son Ek Niyet Mektubu'nda ‘‘akaryakıttan elektriÄŸe’’ kadar herÅŸeye aksatmadan zam yapılması sözü verdi. Elektrik ve doÄŸalgazda planlanandan fazla zam yapılması öngörüldü. Buna da gerekçe olarak buÄŸday ve işçi-memur maaşı faturası gösterildi.Uluslararası Para Fonu (IMF)'ye 8'inci Gözden Geçirme için verilen Ek Niyet Mektubu'ndan akaryakıt, elektrik ve doÄŸalgaza zam yapma sözü çıktı. Yeni zamlara gerekçe olarak; kamu toplu iÅŸ sözleÅŸmeleri, memur maaÅŸlarına yapılan enflasyon zamları ve buÄŸday fiyatlarının enflasyonun üzerinde verilmesinin yol açtığı 1 katrilyonluk harcama yükü gösterildi. Türkiye'nin IMF gönderdiÄŸi ve 1.5 milyar dolarlık IMF kredisi ile 1.7 milyar dolarlık Dünya Bankası kredilerinin serbest bırakmasına dayanak oluÅŸturan 8'inci Gözden Geçirme için gönderilen Ek NÄ°yet Mektubu dün açıklandı. Devlet Bakanı Kemal DerviÅŸ ile Merkez Bankası BaÅŸkanı Süreyya Serdengeçti'nin imzalarıyla, IMF BaÅŸkanı Horst Köhler'e gönderilen mektupta 2001 yılı için GSMH'nın yüzde 5.5'i olarak belirlenen kamu sektörü faiz dışı fazlası hedefinin gerçekleÅŸtirilmesi için telafi edici önlemler alındığı ifade edildi. Bu doÄŸrultuda IMF'ye 4.5 cent olması planlanan elektrik fiyatlarının yıl sonuna kadar kademeli artırılarak 5.1 cente çıkarılacağı, doÄŸalgaza planlanandan daha fazla zam yapılacağı sözü verildi. Akaryakıt Tüketim Vergisi'nin de yılın geri kalan kısmında aylık bazda ‘‘en az’’ TEFE kadar arttırılacağı da taahhüt edildi. Güçlü dış finansman desteÄŸinin ve açık bir iletiÅŸim politikasının da yardımı ile programı tavizsiz bir ÅŸekilde uygulamak konusundaki taahhüde sıkı sıkıya baÄŸlı kalınacağı vurgulanan niyet mektubunda, kamu maliyesi alanında önemli çabalar gösterildiÄŸi bildirildi. Programın ilk belirlenen ÅŸeklinden bazı sapmalar yaÅŸandığı kaydedilen mektupta şöyle denildi: ‘‘Kamu sektörü işçi sözleÅŸmeleri, bu yıl için, konsolide bütçede ücretlere ayrılan bölüme 250 trilyon TL'lik, KÄ°T'lerin ücret maliyetlerine de 410 trilyon TL'lik bir ek yük getirecektir. Bunun yanısıra, yılın ilk aylarında tahminlerin biraz üzerinde gerçekleÅŸen TÃœFE artışları sebebiyle, memur maaÅŸları için bütçeden ayrılan tutara ilaveten 80 trilyon TL'lik bir kaynaÄŸa ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca, buÄŸday destekleme fiyatında yapılan yüzde 63.4 seviyesindeki ağırlıklı ortalama artış, hedeflenen enflasyonun üzerinde gerçekleÅŸmiÅŸ olup, kamu sektörüne ek bir 200 trilyon TL'lik maliyet getirmiÅŸtir. Son olarak, Dünya Bankası'nın tavsiyesi ile aynı doÄŸrultuda, çiftçilere verilecek doÄŸrudan gelir desteÄŸi, mayıs programı ile karşılaÅŸtırıldığında 100 trilyon TL artırılmıştır. Tüm bu sapmalar, bu yıl içinde kamu harcamalarında yaklaşık 1 katrilyon TL kadar artışa yol açmıştır.’’Özel sektöre ücret baskısı yapılacak17 maddelik Ek Niyet Mektubu'nda ‘‘özel sektörün ücretleri fazla artırmaması için baskı yapılacağı’’ mesajı çıktı. Bu bölüm şöyle:Özel sektörde de ılımlı fiyat ve ücret artışlarını teÅŸvik etmek için, sosyal ortaklarla mevcut diyalog kuvvetlendirilecek. Bu amaçla, Ekonomik ve Sosyal Konsey her üç ayda en az bir defa toplanacak. Ayrıca Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı, işçi sendikalarına, sanayicilere, iÅŸverenlere ve bankacılara programı anlatmak ve onların desteÄŸini saÄŸlamak amacıyla kararlı çabalarını sürdürecek.İşçi sözleÅŸmeleri ve hububat destekleme fiyatı dışında alınan tedbirler planlandığı gibi uygulandı, ama bazı sapmalar oldu. İşçi sözleÅŸmeleri için 250 trilyon lira, KÄ°T'lerdeki ücret maliyetleri için 410 trilyon TL'ye, memur maaÅŸları için de 80 trilyon TL'lik ek kaynaÄŸa ihtiyaç var. Nelere zam gelecek?ATV (Akaryakıt Tüketim Vergisi) program kapsamında orijinal olarak belirlenenden daha fazla artırıldı. Akaryakıt fiyatları yılın kalan kısmında da aylık bazda en az TEFE artışı oranında arttırılacak.Elektrik ve doÄŸalgaz fiyatları, planlanandan daha fazla artırılacak.TEAÅž tarafından satılan elektriÄŸin ortalama fiyatı, yıllık ortalama fiyatın 4.5 cent/kwh seviyesinden tutulmasını teminen, yıl sonuna kadar kademeli olarak 5.1 cent/kwh seviyesine çıkarılacak. TEDAÅž'ın tarifeleri de TEAÅž'ın fiyatlarıyla uyumlu olarak artırılacak.BOTAÅž'ın ortalama satış fiyatı da girdi maliyetlerini sık sıkıya yansıtacak ÅŸekilde belirlenecek.Mektupta neler var?İÇ BORÇLANMA GEREĞİ AZALACAK: Kamunun borçlanma maliyetini düşürmek ve borçlanmasını kolaylaÅŸtırmak için destekleyici tedbirler yürürlüğe konuldu. Sıkı bütçe politikası ve ek dış yardım kullanımının, 2001'in ikinci yarısında Hazine iç borçlanma gereÄŸini, geri ödemelerin oldukça altında tutulması gerekiyor.TEMMUZ-ARALIK ENFLASYONU 18: Programın ilk sonuçları umut verici. Ä°kinci yarıda TÃœFE tahmini yüzde 18. Yılın son çeyreÄŸi için ise aylık yüzde 2'lere düzeyine çekilecek. Yılın bayları durgundu ama ihracat, turizm artışları ve harcamalardaki deÄŸiÅŸiklik ve güven tesisi yılın ikinci yarısında toparlanma getirecek. GSMH'daki azalış tahmin edildiÄŸi gibi yüzde 3'lerde olacak. Yılın ilk üç ayında cari hesaptaki geliÅŸmeler yılın tamamına iliÅŸkin tahmine uyumlu. Güçlü dış finansman desteÄŸi ve açık bir iletiÅŸim politikasının da yardımıyla, programı tavizsiz ÅŸekilde uygulama konusundaki taahhüde sıkı sıkıya baÄŸlı kalınacak.KURA MÃœDAHALE YOK: Merkez Bankası, dalgalı döviz kuru rejimi altında fiyat istikrarını saÄŸlamak amacıyla parasal büyüklükleri kontrol altında tutmaya devam edecek. Merkez Bankası bankalararası piyasada döviz borçlanmaktan ya da borç vermekten kaçınacaktır. Merkez Bankası, ÅŸartlar elverdiÄŸinde doÄŸrudan enflasyon hedeflemesine geçmek yönündeki hazırlık çalışmalarını ilerletecek.BANKALARA YAPTIRIM: Bankacılık reformu planlandığı ÅŸekilde yürütülmesi için gayret edilecek. Fon'daki bankaların satış süreci sürüyor. BDDK 27 yerli özel mevduat bankasının finansal durumunu inceledi. Yapısı zayıf olanlarla taahhüt mektupları imzalandı. Tüm bankaların sermayelendirme süreci yıl sonuna kadar sürecek. Sorunlu bankalara gecikilmeden müdahale edilecek.SON ÇEYREKTEKÄ° ÖZELLEÅžTÄ°RMELER: Telekom'un ÅŸirketleÅŸmesi için yeni bir plan oluÅŸturulacak. TÃœPRAÅž, POAÅž ve THY'ndaki kamu hisseleri, yılın son çeyreÄŸinde halka arz edilecek. Åžeker ve tütün fabrikaları özelleÅŸtirilecek. Kamu idaresinde ÅŸeffaflık ve etkinlikte ilerleme kaydedildi. Vergi kimlik numaralarının kullunamı eylülde finansal sektör iÅŸlemlerini kapsayacak. Yeni bir bütçe kodlama sistemine ise 2002'de 6 pilot bütçe kuruluÅŸunda baÅŸlanacak.Â