IMF kayıtdışı ekonomiyi inceliyor

GeliÅŸmekte olan ülkelerde yüzde 30 olan kayıtdışı ekonominin GSMH'ye oranının Türkiye'de yüzde 50'yi bulması IMF'yi harekete geçirdi. Türkiye'deki kayıtdışılığın boyutlarını araÅŸtıran IMF, Aralık başında daha üst düzey bir heyetle incelemeye gelecek.Türkiye'deki kayıtdışı ekonominin boyutlarını araÅŸtırmak üzere Türkiye'ye gelen IMF heyeti, ön araÅŸtırma niteliÄŸindeki çalışmalarını büyük ölçüde tamamladı. Gelirler Genel Müdürlüğü yetkilileriyle bugün son kez biraraya gelmesi beklenen heyet, temasları sırasında Maliye Bakanı Kemal Unakıtan tarafından da kabul edildi. Görüşmede Unakıtan'ın IMF heyetine, yeni dönemde en önemli hedeflerinin kayıtdışı ekonomiyle mücadele olduÄŸunu söylediÄŸi belirtildi.      IMF'YE KAYITDIÅžI RAPORU IMF heyeti, temasları kapsamında Vergi Konseyi BaÅŸkanı Mustafa Uysal ile de görüştü. Bu görüşmede, Konseyin hazırladığı Kayıtdışı Ekonomi raporu da IMF heyetine sunuldu.     Türkiye'deki mevcut durum ve alınması gereken tedbirlerin sıralandığı rapor uyarınca, geliÅŸmekte olan ülkeler ortalaması yüzde 30 olan kayıtdışı ekonominin gayrı safi milli hasılaya oranı Türkiye'de yüzde 50'yi buluyor. 781 bin 52 beyannameli gelir vergisi mükellefinden ilk 5 bini toplam gelir vergisinin yüzde 57'sini ödüyor. Aynı ÅŸekilde 312 bin 180 kurumdan da ilk 100'ü toplam kurumlar vergisinin yüzde 54'ünü üstleniyor.      Raporda, kayıtdışı ekonominin nedenleri ise şöyle sıralandı: Vergilerin yerinde harcanmaması, gelir idaresinin etkin-verimli olmaması ve yetersizliÄŸi, ulusal vergi tabanı olmaması, vergi ve SSK prim oranlarının yüksekliÄŸi, otokontrol sistemlerinin bulunmaması, vergi sisteminin karmaşıklığı ve adaletsizliÄŸi, vergi yargısının hızlı ve etkin çalışmaması, ekonominin yapısı ve istikrarsızlığı, hızlı nüfus artışı, kente göç ve iÅŸsizlik, kayıtdışılıkla mücadelede sosyal mutabakatın bulunmaması.     Konsey raporunda, bu hususların vergiyi ekonominin önünde engel hale getirdiÄŸi, haksız rekabet yarattığı, kurumsallaÅŸmayı engellediÄŸi, sermaye piyasasının geliÅŸememesi ile yabancı sermayenin Türkiye'ye gelmemesi ve yerli sermayenin de dışarıya kaçması sonuçlarını yarattığı kaydedildi.         NE YAPILMALI ? IMF'ye sunulan raporda, kayıtdışı ekonomiyle mücadele için alınması gereken tedbirler de ÅŸu ÅŸekilde yer aldı: -Kayıtdışı ekonomi ile mücadele, devlet politikası olarak benimsenmeli, devletin bütün birimleri ile finans kesimini içine alan iyi tanılmanmış ulusal bir veri tabanı oluÅŸturulmalı.     -Kamu arazileri ile özel araziler kayıt altına alınmalı ve gerçek sahipleri belirlenmeli. -Sosyal güvenlik kuruluÅŸları ile iÅŸbirliÄŸi içinde kayıtdışı istihdam kayıt altına alınmalı. -Kayıtdışı sermaye, Enflasyon Muhasebesi Kanunu ile birlikte yapılacak bir düzenlemeyle kayıt altına alınmalı. -Banka hesaplarındaki paraların gerçek isim ve hesaplara transferi saÄŸlanmalı. -Kredi kartıyla yapılan iÅŸlemlerde POS makinalarıyla yazar kasa baÄŸlantısı kurulmalı. -Smart kart uygulaması öncelik akaryakıt istasyonlarında olmak üzere tüm Türkiye'de yaygınlaÅŸtırılmalı ve teÅŸvik edilmeli. -Vergi oranları düşürülmeli. Vergi sayısı azaltılmalı. Bunun için kamuoyuna geleceÄŸe dönük bir taahhüt ortaya konulmalı.     -Aynı kazanç üzerinden farklı oranlarda vergi alınmamalı. -Vergi afları adaletsizliÄŸe neden olduÄŸundan tekrar vergi affı çıkmayacağına dair anayasaya hüküm konulmalı. -Vergi ceza sistemi hem adil, hem de önleyici olmalı.   -Ä°ÅŸ grupları itibarıyle ortalama faiz, vergi ve amortisman öncesi kar marjları belirlenmeli ve ilan edilmeli. Bu oranlar altında kalan beyanlar için mükelleften bilgi istenmeli. -Ä°ÅŸlemlerde kapasite raporları, enerji sarfiyatları ve çalışan kiÅŸi başına hasılat bilgileri beyanname ekinde istenmeli ve mukayeseli analize tabi tutulmalı. -Hizmet iÅŸletmelerine, asgari gayri safi hasılat esası getirilmeli. -Off shore ülkelere yapılacak ödemelere vergi kesintisi gelmeli. -Riskli sektörlerde KDV kesintisi uygulaması geniÅŸletilmeli. -Ãœcretlilere ve emeklilere vergi iadesi aylık bazda uygulanmalı, oranlar KDV ile dengeli belirlenmeli. -Kamuda harcama reformu yapılmalı. -Gelir idaresi yeniden yapılandırılmalı. Teknolojik altyapı web tabanlı, on-line ve ulusal vergi tabanı ile entegre çalışabilecek ÅŸekle getirilmeli. IMF DAHA GENÄ°Åž BÄ°R ARAÅžTIRMA YAPACAK Bu arada bir süredir Ankara'da kayıtdışı ekonomi konusunda araÅŸtırma yapan IMF heyetini, ''öncü heyet'' olarak niteleyen Gelirler Genel Müdürlüğü yetkilileri, IMF'nin Aralık ayı baÅŸlarında Türkiye'ye daha üst düzey bir heyet göndererek, konuyla ilgili daha kapsamlı bir araÅŸtırma yapacını söylediler.Â