İlk yerli güneş kulesi

TÜRKİYE’nin ilk ‘Kule Tipi Yoğunlaştırılmış Güneş Enerjisi Santrali’ (CSP) Projesi’ne imza atan Greenway şirketinin hikâyesi oldukça ilginç. Kule tipi güneş enerjisi henüz dünyada ticari olarak fotovoltaik paneller gibi yaygın değil ancak önümüzdeki dönemde özellikle daha geniş çaplı elektrik üretimi projelerinde kullanılması bekleniyor. Greenway’in ortakları ise henüz dünyada bile nadir görülen bu santral türünü Mersin’de uyguladı.

İLK TEST ATOLYEDE

Güneş enerjisi sektöründe uzun yıllardır çalışmalarını sürdüren Greenway’in kurucu ortağı Serdar Erturan, Yılsan Yatırım Holding ve bir küçük ortak ile kurdukları Greenway Mersin Santrali’ni adeta bir girişimci ruhuyla hayata geçirdiklerini anlatıyor. Güneş ışınlarını yansıtmak için kullanılan aynaların üretim denemesini küçük bir atölyede gerçekleş-tirdiklerini, bugün ise parçalar için toplam 170 firmayla çalıştıklarını söyleyen Erturan şunları söylüyor:
“CSP teknolojisi ticari olma konusunda yeni. Ticari bir çalışma olmadığı için de çok fazla örnek alınacak çalışma yok. Biz de her adımda yeni bir şeyler öğrendik. Örneğin test aşamasında çok ciddi bir fırtına sonucu aynaların bazıları uçtu. Bu sefer 180 kilometre hızlı rüzgâra dayanıklı hale getirdik.”

KAYNAĞI SU VE GÜNEŞ

Kaynak olarak yalnızca su ve güneş ışığı kullanan kule tipi santrallerde, güneş enerjisini kule üzerine odaklayarak yüksek sıcaklıklara ulaşılmasını sağlayan yansıtıcı özel cam aynalar kullanılıyor. Sistemin tek çıktısı ise yüksek basınçlı buhar oluyor. TÜBİTAK’tan da destek aldıklarını belirten Erturan, bugüne kadar süren Ar-Ge çalışmaları, prototip geliştirme ve nihai tesis kurulumunun 50 milyon dolarlık yatırımla gerçekleştiğini kaydetti.

1500 eve yetiyor

1500 evin enerji ihtiyacını karşılayacak 5 megavatlık (5 MW) termal güç kapasitesine sahip olan tesis için Erturan, şöyle konuştu: “Biz Mersin’de metal ve kompozit malzemelerin kombinasyonları ile hafif, dayanıklı, kolay taşınabilen, malzeme açısından hibrit bileşenler içeren bir sistem tasarladık. Sistemimiz doğalgaz çevrim santrallerine rahatlıkla entegre edilebilir. Böylelikle güneş varken güneşten enerji elde edilebilir, güneş yokken de doğalgaz devreye girer. Özellikle doğalgaz çevrim santralleri ile oluşturulacak bu hibrit tasarımlar, daha küçük ve verimli sistemlerin kurulmasına imkân sağlayabilir.”

Katarlı ilgisi

ERTURAN, CSP projelerini görmek üzere yakında Katar’dan bir heyet geleceğini kaydederken, “Kuveyt, Ürdün, Katar gibi ülkelerde yatırımlarımız olabilir. Bu ülkeler için çok ideal bir teknoloji. Katar hükümeti projemizle yakından ilgilendi. Yurtdışındaki fırsatları değerlendireceğiz” dedi.

Popüler çocuk fotovoltaik

2000-2011 arası dönemde, fotovoltaik güneş enerjisi dünyada en hızlı büyüyen yenilenebilir enerji teknolojisi oldu. 2011 yılsonunda toplam kurulu kapasitesi 65 Gigavata (GW) ulaşan fotovoltaik güneş enerjisi, 2000 yılında yalnızca 1.5 GW düzeyindeydi. CSP ise nispeten yavaş büyüyen bir teknoloji. İspanya, ABD ve İsrail’de benzer kule tipi santraller bulunuyor. Alıcı ve yansıtıcıları dâhil tüm bileşenleri Greenway tarafından özel olarak tasarlanan Mersin Santrali’nde en son teknoloji kullanılıyor. ABD’de bugün 1 GW, İspanya’da ise 500 megavat (MW) CSP kurulu gücü bulunuyor. Yapım aşamasında olan yeni santraller de var.

CSP nasıl çalışıyor?

* Greenway’in Mersin’de kurulumunu tamamlamış olduğu Kule Tipi Yoğunlaştırılmış Güneş Enerjisi Ar&Ge tesisi 100 dönüm araziye kuruldu. 30 dönümlük bölümü yansıtıcı aynalar kaplıyor.

* Heliostat olarak adlandırılan 510 adet yansıtıcı, güneşi gün içerisinde uygun açılarla takip ediyor.

* Güneş ışınları yaklaşık 50 metre yüksekliğindeki bir kule üzerinde bulunan ve özel olarak tasarlanmış alıcıya yansıtılarak yüksek sıcaklık ve basınçlarda kızgın buhar elde ediliyor.

* Elde edilen bu kızgın buhar, konvansiyonel türbinlerde elektrik enerjisine dönüştürülüyor.

* Tesisin en yenilikçi özelliği kablosuz iletişime sahip olması. Yazılımı ve donanımı Greenway tarafından özel olarak tasarlanan GreenBox kontrol kartı, astronomik bir algoritma ile belirli aralıklarda güneşin pozisyonunu hesaplıyor, aynaları uygun yöne çeviriyor ve gereken kalibrasyonları akıllı yazılım sayesinde yapıyor.